گفت وگو با موسس اولین مرکز کارآفرینی ایران / کارآفرینی شرط بقای ماست

این روزها «کارآفرینی» اصطلاحی آشنا برای اکثر افراد است. امروزه رسانه ها بیش از هر زمان دیگری به این مقوله می پردازند، دولت ها نیز نهادینه شدن فرهنگ کارآفرینی را در دستور کار خود قرار داده و در این راستا هزینه های هنگفتی را متحمل می شوند، چراکه می خواهند نیروی انسانی در این زمینه کارآمد شود.

شاید برای شما هم این سؤال مطرح شود که اصولا چرا به این میزان در مورد کارآفرینی صحبت می شود، چرا دولت ها حاضرند در زمینه کارآفرینی هزینه کرده و پشتیبانی مالی به اشکال متفاوت از کارآفرینان داشته باشد یا اصولا چرا باید به سمت کارآفرینی حرکت کرد. . .

پاسخگویی به سؤالات مذکور، آن هم به صورت عملی، نیازمند بهره گیری از یک منبع موثق است، بر همین اساس گفت وگو با موسس اولین مرکز کارآفرینی کشور و ارائه دهنده اولین درس کارآفرینی در دانشگاه های مختلف، اطلاعات بیشتر و بهتری در رابطه با کارآفرینی در اختیار ما قرار می دهد.

دکتر سیدعلیرضا فیض بخش در حاشیه دوره ماینور کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف در گفت وگو باایسنا، در خصوص اینکه چرا باید به سمت کارآفرینی حرکت کنیم، می گوید: در دنیای امروزی کارآفرینی مقوله مهمی برای دولت ها محسوب می شود و بیشتر کشورها هزینه بسیار بالایی به منظور گسترش فرهنگ کارآفرینی پرداخت می کنند، حتی در برخی دولت ها هزینه اشاعه کارآفرینی، بالاتر از بودجه نظامی آن کشور است و همین امر حاکی از اهمیت موضوع کارآفرینی در جهان است.

وی ادامه داد: کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و تاکنون اعتبار زیادی به این مقوله اختصاص داده شده، البته هزینه ای که دولت ما به منظور گسترش کارآفرینی پرداخت می کند در مقایسه با سایر کشورها ناچیز است، حتی در سال های پیشین، وام های بسیار زیادی در خصوص کسب و کارهای زودبازده پرداخت شده که البته بسیاری از این وام ها منجر به کسب وکار و اشتغال زایی نشد، البته پرداختن به چرایی این موضوع مقوله دیگری است که از حوصله مبحث ما خارج است.

در عصر کارآفرینی قرار گرفته ایم

فیض بخش با اشاره به اینکه بسیاری معتقدند که ما در عصر کارآفرینی قرار گرفته ایم، افزود: در هیچ دوره ای به اندازه امروز مقوله کارآفرینی مهم نبوده، برگزاری گسترده کلاس های آموزشی، سیاست های تشویقی برای ایجاد بیزینس های جدید و حمایت از کارآفرینان، نمونه هایی برای اثبات این مدعاست که تقریبا در تمام کشورها به صورت چشمگیری در حال انجام است، حتی شرکت ها و کمپانی های بزرگ نیز به منظور بقای خود در آینده، سعی می کنند که کارآفرینی مستقل یا سازمانی را رشد دهند.

چند دلیل برای گرایش به کارآفرینی

وی بیان کرد: در دنیا «ایجاد اشتغال مفید» یکی از دلایل عمده گرایش به کارآفرینی است، در حال حاضر 80درصد شاغلان جهان در حوزه کسب وکارهایی که به نحوی کارآفرینانه محسوب می شوند، اشتغال دارند. همچنین «توسعه تکنولوژی» دلیل دیگر گرایش به کارآفرینی است. تصور همگانی این است که تکنولوژی های جدید توسط شرکت های بزرگ خلق می شوند، اما نکته جالب آن است که حدود 50درصد تکنولوژی دنیا توسط بیزینس های کوچک و متوسطه به وجود آمده اند.

فیض بخش با اشاره به حوزه رادیکال تکنولوژی و فناوری هایی که باعث تحولی عظیم در همه زمینه ها شده اند، ادامه داد: حدود 95درصد رادیکال تکنولوژی از کسب و کارهای کوچک و متوسط کارآفرینانه حاصل شده، اکنون بسیاری از داروهای مطرح و اپلیکیشن های موبایل توسط شرکت های کوچک و متوسط درست می شوند و بسیاری از ایده های این شرکت ها توسط کمپانی های بزرگ خریداری می شوند.

وی افزود: «تولید ثروت» دلیل دیگر گرایش به کارآفرینی است، در حال حاضر حدود هشت شرکت از 10 شرکت ثروتمند اول دنیا سبقه کارآفرینی دارند و در همین راستا توانسته اند 70 تا 80درصد ثروت جهان را به دست آورند، در سراسر دنیا بسیاری از استارت آپ ها سهم بسزایی در تولید ثروت دارند.

ضرورت کارآفرینی در ایران چیست؟

استاد دانشگاه صنعت شریف اظهار کرد: اگر بخواهیم به ضرورت کارآفرینی در ایران بپردازیم، بهتر است کمی به عقب بازگردیم و تاریخچه تأسیس دانشگاه های ایران را مورد ارزیابی قرار دهیم، دانشگاه تهران حدود 80 سال پیش تأسیس شد، در آن زمان دولت به مفهوم جدید، به تازگی شکل گرفته بود و در بدنه تشکیلاتی خود خلأ نیروی انسانی متخصص را به صورت کاملا مشهود حس می کرد، در نتیجه دانشگاه تهران به منظور تربیت نیروهای متخصص و کارشناس برای دولت راه اندازی شد.

وی افزود: طبیعتا در آن زمان نیاز بدنه دولت به افراد تحصیلکرده، شرایط مطلوبی را برای دانش آموختگان دانشگاهی از حیث اشتغال ایجاد می کرد، افراد پس از پایان تحصیلات شان می توانستند در همان رشته ای که آموزش دیده اند، با شرایط مطلوب استخدام شوند و بدون هیچ ریسکی کارمند دولت باشند، حتی 15 تا20 سال پیش هم اوضاع بر همین منوال بود، با گذشت زمان بدنه دولت دیگر توان سابق را به جهت جذب و استخدام نیروهای کارشناس نداشت، حال آنکه همچنان دانشگاه ها مشغول به پرورش نیروی متخصص و صرفا کارشناس بودند، اما دیگر کار دولتی برای آنها مهیا نبود.

فیض بخش با بیان اینکه در حال حاضر در دانشگاه های مطرح ایران تقریبا سالی 400هزار نفر فارغ التحصیل می شوند که شانس آنها برای جذب در بدنه دولت حدود 10درصد است، عنوان کرد: این رقم استخدام، در مقایسه با حجم دانش آموختگان بسیار ناچیز است، در نتیجه در شرایط فعلی بیکاری یکی از معضلات اصلی جامعه ما محسوب می شود، در همین راستا آن دسته از دانشگاهیان که شرایط مهاجرت را دارند از کشور خارج می شود و برخی مغموم، گوشه عزلت را انتخاب می کنند.

تربیت رایگان نیروی متخصص به نفع کشورهای مهاجرپذیر

دارنده لوح تقدیر یونسکو به عنوان حامی کارآفرینی در ایران ادامه داد: کمبود کار در ایران سبب شده که افراد به تحصیل در مقاطع تکمیلی بالاتر روی آورده و سال های بیشتری مشغول به تحصیل باشند، در نتیجه مواجه شدن دانش آموختگان دانشگاهی با معضل بیکاری به تعویق می افتد که این موضوع نیز به نوبه خود اتفاق عجیبی است، در هیج جای دنیا به اندازه ایران دانشجوی دکترا وجود ندارد و این امر بیانگر یک نقص جدی در سیستم است. روی آوردن به تحصیل به دلیل نبود کار یک معضل اساسی است و در پایان این فرآیند هم بخش عمده پی اچ دی ها به دلیل کمبود کار از کشور مهاجرت می کنند، گویی ما برای دیگران به صورت مجانی نیروی متخصص و کارآمد تربیت می کنیم.

فیض بخش تصریح کرد: تحصیلکرده های دانشگاه به دلیل بیکاری احساس بی فایده بودن می کنند، آنها علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با مشکلات مالی از احترام نیز برخوردار نیستند و همین عوامل مهمترین دلیل مهاجرت آنهاست. در دنیای امروزی نیروی انسانی مهم ترین منابع و ثروت اصلی هر کشوری قلمداد می شود، خروج این نیروها سبب ثروتمند شدن کشورهای پذیرنده و فقیرتر شدن کشور ما خواهد شد، در همین راستا مقام معظم رهبری نیز بر ضرورت ایجاد اشتغال و نگهداری سرمایه های انسانی تأکید دارد.

کارآفرینی شرط بقای ماست

وی اظهار کرد: بهتر است در اینجا از زاویه دیگری به ضرورت کارآفرینی بپردازیم، همه ایران را به عنوان یک کشور جوان می شناسند، اما باید گفت که اینچنین نیست، هم اکنون متوسط سن جمعیت در چند شهر بزرگ ایران به میانسالی رسیده است و دیری نمی پاید که جمعیت ایران به میانسالی و حتی بالاتر خواهد رسید. جمعیت جوان سرمایه هر کشوری است که با بهره گیری از آن می توان به تولید ثروت پرداخت. در مقابل، جمعیت سالمند نیازمند نگهداری، دارو و غیره است و در نتیجه هزینه های زیادی را به جامعه تحمیل می کند، در چنین شرایطی باید فرصت برخورداری از یک جامعه جوان را مغتنم شمرد و از آن بهره برداری کرد.

موسس اولین مرکز کارآفرینی ایران خاطرنشان کرد: شرایط حاکم بر کشورمان به گونه ای است که دیگر دولت توان استخدام نیروی انسانی در بدنه خود را ندارد، پس تنها راه حل موجود همان «کارآفرینی» است، از طرفی کارآفرینی محصول نسل سوم دانشگاه هاست، محور اصلی در نسل اول دانشگاه ها آموزش بود، در نسل دوم دانشگاه ها اصل را بر مبنای تحقیق و پژوهش قرار داده بودند، اما نسل سوم دانشگاه ها به میزان دستیابی به رفاه جامعه توجه دارد، در همین راستا کارآفرینی و تولید ثروت ناشی از کسب و کار های نوآور، توسط دانشجویان فارغ التحصیل مبنای اصلی دانشگاه های نسل سوم است و حتی به تعبیری تکمیل و اتمام تحصیلات دانشگاهی در این میان از اهمیت کمتری برخوردار است.

وی افزود: چنانچه بخواهیم از شرایط فعلی درک واضحی داشته باشیم می توان گفت که کارآفرینی شرط بقای جامعه ماست، حتی رهبر کشورمان فعالیت در حوزه کارآفرینی را به کار کردن در اتاق جنگ تشبیه می کند که این امر نیز دلیل دیگری بر اهمیت مقوله کارآفرینی است.

استاد دانشگاه صنعت شریف افزود: در کشورمان معضل بیکاری حل نخواهد شد، مگر آنکه عده ای از دانش آموختگان دانشگاهی به ایجاد کسب وکارهای کارآفرینانه روی آورده و برای سایرین نیز فرصت اشتغال ایجاد کنند، لذا می توان گفت که در کشور ما مقوله کارآفرینی چیزی بیش از یک فرآیند لوکس و غیرضروری است.