رشد تولید توت فرنگی در غیاب مداخله دولت

گونه‌ای از گیاه توت فرنگی در جنگل‌های شمال ایران به‌صورت وحشی می‌روید اما بوته اصلاح شده آن زمان قاجار از فرانسه وارد کشور شد. کشورهای آسیایی مانند ترکیه و کره جنوبی نزدیک به نیم سده به کشت گلخانه‌ای این گیاه اقدام کرده‌اند و اکنون کشت ارگانیک را تا 50 درصد در دست اجرا دارند. با توجه به پیشینه حدود 150 ساله ورود بوته اصلاح شده توت فرنگی به ایران هنوز رشد چشمگیری در رشد و توسعه کشت گلخانه‌ای و به‌ویژه ارگانیک آن نداشته‌ایم. از سال 81 و همزمان با ایجاد شهرک گلخانه‌ای در شهر جدید هشتگرد (ساوجبلاغ)، کشت گلخانه‌ای توت فرنگی در سال‌های اخیر با رشد روزافزون همراه شد و کشت ارگانیک این محصول نیز توسط برخی از گلخانه‌داران انجام می‌شود. در ایران با داشتن 4 هزار‌و‌300 هکتار سطح زیر کشت توت فرنگی حدود 50 هزار (49 هزار‌و‌ 196)تن محصول برداشت می‌شود. استان کردستان به‌تنهایی حدود 65 درصد از این مقدار را تولید می‌کند.

توسعه کشت توت‌فرنگی با دخالت نکردن دولت

حمید امیرسیدی، مدیرعامل شرکت تولید بذر هامون، به‌عنوان نخستین واردکننده نشای توت فرنگی اصلاح شده به کشور، به «فرصت امروز» می‌گوید: سطح زیرکشت توت‌فرنگی به دلیل قیمت بالای این محصول در کشور رو به گسترش است. اگر به همین شکل ادامه یابد، سطح زیرکشت آن بیشتر هم خواهد شد. وی یکی دیگر از دلایل توسعه کشت این محصول را دخالت نکردن دولت در واردات آن می‌داند و می‌افزاید: خوشبختانه تاکنون دولت در این زمینه مانند محصولات دیگر (گوجه فرنگی، سیب و غیره) دخالت نکـرده اســت. حمــل‌و‌نقـل توت‌فرنگی دشوار است و نیاز به ماشین‌های مخصوص دارد و فعلا کسی در این زمینه اقدام به واردات نکرده،‌ به همین دلیل کشت توت‌فرنگی رو به توسعه گذارده است.

این پژوهشگر و کارشناس کشاورزی، درخصوص امکان صادرات توت‌فرنگی اظهار می‌کند: برای افزایش زمان نگهداری میوه توت‌فرنگی، باید آن را خنک کرد و نیاز به دمای یک تا دو درجه دارد. این کار با دستگاه‌های پری کولینگ انجام می‌شود که در ایران وجود ندارد. بنابراین برای صادرات مشکلاتی هست که باید مرتفع شود. البته این مشکل با ورود رقم‌های جدید و مقاوم که در انبارها شرایط ماندگاری بیشتری دارند، کمی برطرف شده‌است.

مصرف درست کود توسط کشاورزان حرفه‌ای

امیرسیدی، در واکنش به این موضوع که عده‌ای می‌گویند برای نگهداری بیشتر توت‌فرنگی پس از برداشت آن را در مایع سم و مواد نگه‌دارند غوطه‌ور می‌کنند، تصریح می‌کند: ماندگاری این میوه تنها با تغذیه مناسب و استفاده از کودهای طبیعی و معدنی بیشتر می‌شــود. استفـــاده درســـت مجـــــــــاز از کــودهـای شیمیایی نه‌تنها مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند، بلکه نیازهای غذایی گیاه را نیز تامین می‌کند. وی ادامه می‌دهد: چیزی که سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازد، تجمع نیترات‌هاست که سرطان‌زاست. مسئله غوطه‌ور کردن توت‌فرنگی در مواد نگه‌دارنده را نخستین‌بار سازمان حفظ نباتات چند سال پیش مطرح کرد که درست نبود. ممکن است ریشه این گیاه را برای حفاظت از آفات آغشته به سم کرد، اما برای میوه نمی‌توان این کار را کرد. دست کم گلخانه‌داران و کشاورزان حرفه‌ای چنین کاری نمی‌کنند و با مدیریت تغذیه گیاه در زمان کاشت و داشت، نسبت به مقاوم بودن محصول اقدام می‌کنند. همچنین آزمایشگاه‌های گلخانه‌های بزرگ تجمع نیترات‌ها را نشان می‌دهند اما کنترل عناصر سنگین مانند کادمیوم و سرب برعهده وزارت جهاد کشاورزی است.

مزیت‌های کشت گلخانه‌ای توت‌فرنگی

مهدی قندی، گلخانه‌دار شهرک گلخانه‌ای شهر جدید هشتگرد، به «فرصت امروز» می‌گوید: کشت گیاه توت‌فرنگی در ایران بیشتر مختص چهار منطقه جیرفت (کرمان)، گرگان (گلستان)، بهنمیر (مازندران) و سنندج و کامیاران (کردستان) است که به‌صورت کشت در فضای باز انجام می‌شود. بیشترین فضای گلخانه‌ای در کشت توت‌فرنگی نیز به منطقه ساوجبلاغ (هشتگرد) اختصاص دارد. وی مهم‌ترین مزیت کشت گلخانه‌ای این محصول را نسبت به فضای باز در نیاز نداشتن به سم‌پاشی می‌داند و می‌افزاید: بزرگ‌ترین مزیت این نوع کشت استفاده نکردن از سم‌پاشی در دوره کاشت تا برداشت آن است که در فضای باز کشاورز مجبور به سم‌پاشی است.

توت‌فرنگی‌های درشت هورمونی نیستند

این کارشناس کشاورزی کشور با اشاره به درشتی میوه توت‌فرنگی تصریح می‌کند: درشتی این میوه ربطی به هورمونی بودن آن ندارد و این مسائل از اساس غلط است. تغذیه و مدیریت تولید، عامل اصلی درشتی و‌ریزی توت‌فرنگی است. قندی همچنین به تفاوت میزان برداشت محصول در دو روش گلخانه‌ای و فضای باز اشاره و اظهار می‌کند: در گلخانه در هر 1000 مترمربع، بیش از هشت تن توت‌فرنگی برداشت می‌شود، در حالی‌که این میزان برداشت محصول در فضای باز به یک هکتار اختصاص دارد، یعنی بیش از 10 برابر تفـاوت در تناژ واحد سطح. به همین ترتیب میزان آب مصرفی نیز چنین است.

این گلخانه‌دار و تولیدکننده توت‌فرنگی، البته میزان سود دلالان را در این محصول بسیار بیشتر از سایر محصولات می‌داند و می‌گوید: اگر دلالی در یک کامیون سیب‌زمینی 2 میلیون سود نصبیش شود در یک کامیون توت‌فرنگی به 20 میلیون تومان سود بادآورده دست می‌یابد. وی دلیل آن را قیمت بالای این میوه ذکر می‌کند و می‌افزاید: میانگین قیمت توت‌فرنگی در مزرعه در حال حاضر از کیلوگرمی 10تا 18 هزار تومان است و هرچه این اعداد و ارقام بالاتر برود و قیمت‌ها افزایش یابد، به همین ترتیب سود دلالان نیز سیر صعودی می‌گیرد.

سورتینگ و بسته ‌بندی مشکل اصلی

قندی درخصوص برداشت مکانیزه توت‌فرنگی می‌گوید: کشت و برداشت توت‌فرنگی در کشورهای پیشرفته به‌صورت کاملا مکانیزه است و در زمان برداشت، ماشین‌های مخصوص، سورتینگ میوه را در همان زمان انجام می‌دهند و مانند جعبه‌های زیبا و شیک شکلات، بسته‌بندی می‌کنند. درحالی‌که این دستگاه‌ها در ایران وجود ندارد و توت‌فرنگی در کاسه‌های یکبار مصرف یا جعبه‌های پلاستیکی به دست مصرف‌کننده می‌رسد. البته گاهی میوه‌ها تغییر رنگ و مزه نیز می‌دهند. این کارشناس کشاورزی ادامه می‌دهد: بهترین مکان برای پرورش توت‌فرنگی، ارتفاعات و دامنه کوه‌هاست. عطر و طعم توت‌فرنگی را ارتفاع از سطح دریا تضمین می‌کند اما محصولات گلخانه‌ای نیز از کیفیت لازم برخوردارند، به‌ویژه گلخانه‌های شهرک گلخانه‌ای هشتگرد و ساوجبلاغ که در دامنه ارتفاعات البرز قرار دارند، به همین دلیل توت‌فرنگی‌های ما در ایران گران‌تر است.