تمایز بازارهای خرسی و فاز اصلاحی چیست؟

شبکه سی ان بی‌سی آمریکا، در پی افت سنگین بازار این کشور در روزهای اخیر و بازگشت دوشنبه سیاه به وال استریت، مقاله‌ای را درخصوص شناسایی بازار خرسی منتشر کرده است. به گزارش سنا، به دنبال شروع سقوط شاخص‌ها در بازار آمریکا، این کشور بدترین هفته معاملاتی را نسبت به چهار سال اخیر تجربه کرد و دوباره وال‌استریت با دوشنبه سیاه جدیدی روبه‌رو شد اما این بار در سال 2015 میلادی. نگرانی سهامداران روزبه‌روز درخصوص اینکه فاز اصلاحی شاخص‌های جهانی تا چه مدت‌زمان ادامه خواهد داشت بیشتر می‌شود.

شاخص داوجونز از روز جمعه تا به حال چرخش‌های زیادی داشته است و پس از اینکه در روز جمعه با افت 16 هزار واحدی برخورد کرد، روز دوشنبه نیز با افت بسیار شدیدی، مجموع سقوط خود را به 10 درصد رساند. در این بین، شاخص نزدک نیز از ابتدای سال میلادی با کاهش 11 درصدی روبه‌رو بوده است و در ماه جاری نیز بدترین عملکرد ماهانه خود را نسبت به سال 2008 میلادی تجربه کرده است. اما شبکه سی ان بی‌سی برای کمک به سهامداران بازارهای آمریکا در رویارویی با بحران مالی، به سوال‌های متداول آنها درخصوص بازار خرسی پاسخ داده است.

1- بازار خرسی چه بازاری است؟

در تعریف عام، به بازاری خرسی می‌گویند که شاخص‌ها در آن نسبت به آخرین رشد خود، ضرر 20 درصدی را متحمل شده باشند. اما در این تعریف، افت 10 درصدی شاخص‌ها تنها به معنای ورود به فاز اصلاحی قلمداد می‌شود. به‌طور مثال، شاخص اس‌اند پی نسبت به آخرین رشد خود در تاریخ 20 جولای، تا به حال افت 10.1 درصدی داشته است که این افت نشان از ورود این متغیر به فاز اصلاحی بوده و هنوز با بازار خرسی فاصله زیادی دارد.

2- بازار خرسی و فاز اصلاحی هرچند سال اتفاق می‌افتد؟

براساس تحقیقات مؤسسه ند‌دیویس، از سال 1900 میلادی تا سال 2013 به‌طور میانگین حدود 123 مورد ورود به فاز اصلاحی (به‌طور میانگین سالانه یک بار) و حدود 32 مورد بازار خرسی (به‌طور میانگین هر 3.5 سال یک‌بار) گزارش شده است.

3- ورود و خروج از بازارهای خرسی و فاز اصلاحی چه مدت طول می‌کشد؟

براساس آمارهای منتشر شده از مؤسسه مدیریت دارایی آزاد، میانگین اصلاحی بازار که از شروع فاز اصلاحی تا اتمام آن به‌صورت کامل به طول می‌انجامد حدود 10 ماه فرصت لازم است. طبق تحقیقات همین مؤسسه، میانگین زمان مورد نیاز برای عبور از بازار خرسی نیز 15 ماه با حدود 32درصد کاهش گزارش شده است. اما باید گفت آخرین بازار خرسی که از اکتبر سال 2007 میلادی تا مارس سال 2009 میلادی به طول انجامیده است حدود 17 ماه زمان برده است که منجر به افت 54 درصدی شاخص داوجونز شده است.

ادوارد جونز، کارگزار بورس نیویورک در مصاحبه‌ای در سال گذشته در این خصوص اظهار داشت: بازارهای خرسی، به‌طور معمول دوره کوتاه‌تری را نسبت به بازارهای گاوی نیاز دارند. شاخص اس‌اند پی به‌صورت میانگین، با وجود نوسانات مکرر، از سال 1900 تا 2013 میلادی و بازدهی مناسب 13.7 درصدی سال گذشته، در نهایت می‌تواند سالانه بازدهی 9. 9 درصدی داشته باشد.

4- چه عواملی منجر به ایجاد بازار خرسی می‌شود؟

بازار خرسی در 50 سال گذشته به دلایل مختلفی ایجاد شده است. در سال 1974-1973 میلادی، ورود به بازار خرسی بر اثر یک شوک خارجی و سیاسی ایجاد شد و در واقع، افزایش تعداد کشورهای عضو سازمان صادرکننده نفت موجب به هم ریختن بازار آمریکا شد. در سال 1990 میلادی، تنش‌های میان کویت وعراق موجب آشفتگی بازار شد و در سال1982 میلادی، تصمیم فدرال‌رزرو مبنی بر افزایش نرخ بهره موجب ایجاد یک بازار خرسی در آمریکا شد.

اما در بیان دیگر، بازارهای خرسی زمانی اتفاق خواهد افتاد که بازار به این نتیجه برسد که به اصلاحات اقتصادی نیاز دارد و اصول سابق، نمی‌تواند از سهام شرکت‌ها حمایت کند. مثال مناسب برای این تفسیر، بازار خرسی سال 2000 میلادی است. وقتی که حباب قیمت سهام شرکت‌های اینترنتی و مخابراتی بر اثر تصمیم بازار برای ورود به اصلاحات اقتصادی ترکید. اما در بعضی مواقع، بازار خرسی وقتی ایجاد می‌شود که حقایق اقتصادی مطابق با تمایلات و راه و روش زندگی سهامداران تغییر مسیر دهد. مثال واضح این تفسیر، بازار خرسی سال 2009 میلادی است که بازار املاک و مستغلات و ناتوانی مردم در پرداخت قسط‌های املاک، آمریکا را وارد بازار خرسی کرد. 

اما دلیل دیگر از ورود بازارها به محوطه خرس‌های وحشی، تأثیر روانی سهامداران آن بازارهاست. وقتی اغلب سهامداران نوسان‌گیر، وقت خود را صرف حدس زدن واکنش دیگر سهامداران، تخمین رفتارهای آنان، گوش دادن به پچ‌پچ‌های دیگر سهامداران و تقلید از رفتارهای سرمایه‌گذاری آنها می‌کنند، سوء رفتارهایی در سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود که صف‌های فروش را طویل‌تر می‌کند. وقتی سهامداری به این دلیل وارد صف فروش می‌شود که فلان سهامدار وارد صف فروش شده است و باید به هر ترتیبی شده است جلوی ضرر خود را از طریق فروش سهم بگیرد، بازار با سوءرفتارهای سهامداران خود مواجه می‌شود و بازار خرسی از همین جا کلید می‌خورد.

5- به‌طور آماری نزدیک‌ترین بازار خرسی چه زمانی روی می‌دهد؟

براساس تحقیقات مؤسسه ادوارد جونز، آخرین بازار خرسی در هشت سال گذشته شروع شد. دو بار هم در دهه 1900 بازار نزدیک به محوطه خرسی شد. آخرین فاز اصلاحی اس‌اند پی هم در سال 2011 میلادی روی داد، وقتی کنگره، دولت آمریکا را برای چندین روز تعطیل کرد و بدهی اروپا نیز به بحران تبدیل شد. در آن دوره زمانی و بین ماه‌های مه ‌تا اکتبر، شاخص اس‌اند پی با افت 21.6 درصدی همراه بود.

6- چگونه در بازار خرسی از خود مراقبت کنیم؟

محدوده زمانی بازار خرسی یکی از آن موقعیت‌هایی است که باید در آن نگاه فاندامنتالی شما نسبت به گذشته قوی‌تر باشد. در وهله اول در نظر داشته باشید سهامی که خریدوفروش می‌شود ضربه زیادی نخواهد خورد. روش‌های روان‌شناسی در این‌گونه بازارها حکایت از این دارد که قیمت سهام شرکت‌ها به‌طور حتم ریزش می‌کند اما عده‌ای از سهامداران معتقدند که رشد قیمت در انتظار شرکت‌های بزرگ مثل تسلاموتور و نتفیلیکس خواهد بود.

در این بین، سهامدارانی که نیاز به نقدینگی فوری دارند باید از سهم‌هایی که در حال معامله هستند، حال چه در مدار منفی و چه در مدار مثبت، دوری کنند. زمان‌بندی رسیدن به کف قیمت‌ها در بازارهای خرسی و بازارهای اصلاحی غیر‌ممکن است. به‌طور مثال سرمایه‌گذاری روی حدسیات بسیار خطرناک است و تخمین اینکه سهام نتفیلیکس در چه زمانی به قیمت 100 دلار خواهد رسیدروش عاقلانه‌ای نیست به این دلیل که شما از تصمیمات سایر سهامداران نتفیلیکس خبر ندارید.

7- تمام بازارهای خرسی خطرناک هستند؟

به‌طور قطعی باید گفت بازارهای خرسی بعد از بازارهایی گاوی ایجاد می‌شوند که بدون دلیل‌های فاندامنتال تشکیل شده‌اند و برای مدت‌های طولانی سودرسانی‌های زیادی را به سرمایه‌گذاران پرداخت کرده‌اند. حتی در بازارهای گاوی، نوسانات می‌تواند به سهامداران کوتاه‌مدت ضرر و زیان وارد کند. به‌طور مثال در سال 1977 و 1998 نوسانات سهام برخی شرکت‌ها با وجود افزایش شاخص، بسیاری از سهامداران میان مدت و کوتاه‌مدت را متضرر کرد.

پس به‌طور حتم، خطر تنها در بازارهای خرسی ایجاد نمی‌شود، شما اگر به‌عنوان یک سهامدار و سرمایه‌گذار با صنایع مختلف آشنا نبوده و آگاهی کامل به بازار نداشته باشید در بازار گاوی نیز دچار ضرر خواهید شد. تاجران آمریکایی معتقدند که اگر اوضاع نرخ بهره در این کشور متعادل شود و اوضاع اقتصادی رو به افزایش باشد حتی نوسانات هم نمی‌تواند در بازار گاوی، سرمایه‌گذاران را اذیت کند.