تحلیل کارشناسان درباره وعده های برخی از کاندیدهای ریاست جمهوری / معجزه اقتصادی یا وعده انتخاباتی

این روزها بازار وعده و وعید داغ است،  آنان که سودای رئیس جمهور شدن دارند با سر دادن شعار های عوام فریبی چون ایجاد 5 میلیون شغل برای بیکاران، افزایش یارانه نقدی، افزایش درآمد سرانه و. . . سعی در جذب آرای مردم دارند، غافل از آنکه گوش مردم با این وعده ها پر است.

به گزارش ایرنا، دکتر محمد فاضلی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در یادداشتی تلگرامی نوشت: یکی از نامزدهای انتخاباتی در بیانیه ثبت نام خود تعهد داده که در یک دوره چهار ساله با انقلابی اقتصادی درآمد کشور را دو و نیم برابر افزایش دهد، ۵ میلیون شغل ایجاد کند، نظام مالیاتی را به نفع ۹۶ درصد مردم تغییر داده و از همه مهم تر برنامه ای مدون و دقیق برای حل مشکلات فوری اقشار کم درآمد اجرا کند.

وعده معجزه اقتصادی

فاضلی می نویسد خواننده محترم، درآمد ناخالص ملی  (Growth   National Income) ایران در سال 2015 برابر 511 میلیارد دلار بوده است (آمار بانک جهانی).

دو  و نیم برابر شدن آن به این معنی است که ظرف چهار سال اقتصاد ایران به درآمد ناخالص ملی 1277 میلیارد دلار می رسد.

آمار بانک جهانی نشان می دهد کشـورهای آرژانـــتین  (541)، سوئد  (567)، سوییس  (701)، عربستان سعودی  (742)، ترکیه  (782)، هلند  (827)، اندونزی  (887)، مکزیک  (1233)، اسپانیا  (1324) و کره جنوبی  (1389) درآمد ناخالص ملی بیشتر از ایران دارند. دو و نیم برابر شدن درآمد ملی ایران یعنی ما به اقتصادی بین مکزیک و اسپانیا تبدیل می شویم.

این رشد ظرف چهار سال یعنی اقتصاد ایران هر سال حدود 26 درصد رشد کند و اندازه اقتصاد سال اول 643 میلیارد دلار، سال دوم 811 میلیارد دلار، سال سوم 1022 میلیارد دلار و سال چهارم 1287میلیارد دلار شود. میانگین رشد اقتصاد ایران در سال های بعد از انقلاب حدود 2.2 درصد بوده است.

درآمد سرانه ایران در سال 2015 برابر 6550 دلار بوده و دو و نیم برابر شدن آن یعنی به 16375 دلار برسد. این رقم براساس برابری قدرت خرید 17430دلار بوده و دو و نیم برابر شدن آن یعنی به 43575دلار و در حدود قدرت خرید سوئد  (48700) و بالاتر از ایسلند، بلژیک، استرالیا، کانادا، فنلاند، ژاپن، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، نیوزیلند، اسپانیا و کره جنوبی برسد. 

آمارهای بانک جهانی نشان می دهد شاخص قدرت خرید ایران در فاصله سال های 1990 تا 2014 از 6600 به 17430 افزایش یافته و ظرف 24 سال 2.64 برابر شده است.  اقتصاد کره جنوبی، یکی از معجزه های اقتصادی قرن بیستم، در همین فاصله شاخص قدرت خرید خود را از 8420 به 34810 دلار  (4.13 برابر رسانده) و چین (بزرگ ترین معجزه اقتصادی قرن) این شاخص را ظرف 24 سال از 990 به 14390 دلار رسانده است. حدود 23 میلیون نفر در ایران شاغلند و هر شاغل به طور متوسط 22217 دلار در درآمد ناخالص ملی 511 میلیارد دلاری ایران سهم دارد. 

آقای محترمی گفته ظرف چهار سال، 5 میلیون شغل جدید ایجاد می کند، پس در پایان چهار سال 28 میلیون شاغل ایرانی درآمد دو و نیم برابر شده 1277 میلیارد دلاری را تولید می کنند، یعنی سهم هر کدام 45607 دلار می شود. این یعنی تقریباً بهره وری تولید هر ایرانی ظرف چهار سال صد درصد رشد می کند.

بررسی رسمی بانک مرکزی ایران در فرودین ماه 1389 نشان می دهد اگر شاخص بهره وری کار در سال 1376 را معادل 100 بگیریم، شاخص بهره وری کل اقتصاد در سال 1367 معادل 78.9 بوده و تا سال 1376 به 100 می رسد.

شاخص بهره وری کل اقتصاد پس از آن تا سال 1386 به 121.1 رسیده و شاخص بهره وری سرمایه نیز از 77.3 در سال 1367 به 101.9 در سال 1386 می رسد. شاخص بهره وری کل نیز از 100 در سال 1376 به 108.5 در سال 1386 افزایش می یابد.

شاخص بهره وری کل در 10 سال فقط 8.5 درصد افزایش می یابد و میانگین رشد بهره وری کار نیز در سال های 1368 تا 1386 سالانه 2.3درصد و میانگین رشد بهره وری سرمایه 1.5درصد بوده است.

معنای وعده های یکی از نامزدهای انتخاباتی این است که ظرف چهار سال درآمد سرانه ایران را براساس برابری قدرت خرید از ایسلند، بلژیک، استرالیا، کانادا، فنلاند، ژاپن، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، نیوزیلند، اسپانیا و کره جنوبی بیشتر می کند. متوسط رشد بهره وری کل در اقتصاد ایران را به حدود 10 برابر متوسط این رقم در سال های 1367 تا 1386 می رساند.

میانگین رشد اقتصادی ایران را ظرف چهار سال به رقمی بیشتر از دو برابر بالاترین رقم رشد ثبت شده برای چین در سه دهه گذشته می رساند. برخی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری یک معجزه اقتصادی را به شما وعده می دهند که در عمل امکان ناپذیر است.

وعده ایجاد 5 میلیون شغل شعاری بیش نیست

یک کارشناس حوزه کار گفت: متأسفانه وعده ایجاد 5 میلیون شغل بدون مطالعه زیرساخت ها در کشور است و پشتوانه کارشناسی ندارد. به گزارش ایرنا، حمید حاج اسماعیلی افزود: با وجود همه تلاش هایی که دولت یازدهم برای سالم سازی اقتصادی انجام داده اما هنوز اقتصاد کشور با مشکلات جدی و اساسی مواجه است.

وی اظهار داشت: وعده هایی که این روزها در رسانه ها از سوی برخی کاندیداها اعلام می شود متأسفانه مبنای علمی ندارد و فقط شعار انتخاباتی است. وی یکی از مهم ترین مشکلات بخش اشتغال را نبود بستر مناسب برای بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: در صورتی که توسعه ای در کشور رخ ندهد اشتغال هم ایجاد نخواهد شد. به گفته حاج اسماعیلی، بدون مشارکت مردم اشتغال ناممکن است و ظرفیت های تولید توسعه نمی یابد. 

وی با اشاره به وعده ایجاد 5 میلیون شغل گفت: متأسفانه این وعده ای است که هیچ گونه پشتوانه اجرایی ندارد. ای کاش به جای این گونه شعارها به بررسی ساختارهای نامناسب می پرداختند و وعده های این چنینی را که برای مردم بی اساس بودن آنها آشکار است، رها می کردند.

حاج اسماعیلی معتقد است:  وعده های یاد شده باید به گونه ای مطرح شود که کاندیداها علت انجام نشدن آن را طی سال های گذشته، بیان می کردند. فراهم نشدن بستر برای توسعه اشتغال مشکل ریشه ای است که تنها به دولت یازدهم هم مربوط نمی شود بلکه این مشکل حاصل بیش از سه دهه است.

وی تأکید کرد: همه باید تلاش کنند تا ظرفیت ها فراهم شود و امسال که به نام سال اشتغال نامگذاری شده است، همه باید تلاش کنند که این زمینه فراهم شود. به گفته حاج اسماعیلی، وقتی که تسهیلات ارزان صنعت در اختیار تولید کننده قرار نمی گیرد، واردات بی رویه از مبادی رسمی انجام می شود بنابراین چه انتظاری می توان از توسعه اشتغال داشت.

وی ادامه داد: متأسفانه نامزدهایی که ایجاد 5میلیون شغل را مطرح می کنند به این موضوع که آیا بستر لازم برای ایجاد شغل فراهم است، توجهی نمی کنند. 

وی همچنین در خصوص افزایش 2.5 برابری درآمد کشور که از سوی یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری مطرح شده است، گفت: افزایش درآمد کشور با فروش نفت به قیمت ارزان تر که ممکن است، اما آیا این به نفع مردم است؟ این کار را که هر دولتی می تواند انجام دهد.

وی با بیان اینکه در چهار سال گذشته، رخدادهای خوب اقتصادی در کشور انجام شده است، گفت: به رغم ثبات بازار اقتصادی کشور، جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت ها، کاهش قاچاق کالا، بهبود روابط ایران در عرصه های بین المللی و برخی کارهای دیگر که مهم ترین دستاوردهای دولت یازدهم است، اما هنوز اقتصاد ایران با مشکلات جدی مواجه است. 

وی همچنین به اصلاح نظام بانکی کشور اشاره کرد و گفت: تا زمانی که بانک ها سود بالایی بدهند، تولید کننده درآمد بدون دردسر را ترجیح می دهد زیرا ریسک تولید در ایران نزدیک به 50درصد است.

وی گفت: دولت یازدهم نقاط قوت زیاد و همچنین نقاط ضعف در برخی از بخش ها دارد و مهم این است که جهت گیری اصلی این دولت درست است و باید همه در ایجاد برطرف کردن نقاط ضعف آن تلاش کنیم.