سرمایه‌گذاری با محتوای عشق

سرمایه‌گذاری در اقامتگاه‌های بوم‌گردی الزاماتی دارد که اکبر رضوانیان با بیان قصه کارهایی که تاکنون انجام داده، زیر و بم این نوع از سرمایه‌گذاری را بیان کرده است. وی متولد 1352 و مدیر روابط عمومی اداره آموزش و پرورش کاشان است و سال‌های 80 تا 85 عهده‌دار روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی اصفهان بوده و پس از آن به کاشان برمی‌گردد و چهارخانه تاریخی را احیا و به اقامتگاه‌ بومی تبدیل می‌کند. رضوانیان می‌گوید نه سرمایه‌گذار است نه سرمایه‌دار، فقط علاقه‌ای ویژه به بافت‌های قدیمی دارد. بافتی که از نظر او نباید برای تعریف آن از واژه  «بافت فرسوده» استفاده کرد، چون اعتقاد دارد در این مناطق داستان‌ها و خاطره‌های تاریخ هر شهر وجود دارد و بزرگ‌ترین جفا به این نواحی همین واژه‌سازی‌ها برای آنهاست.رضوانیان به کاشان که برمی‌گردد کارش را شروع می‌کند و اینقدر پیش می‌رود که کارآفرین برتر این حوزه هم شناخته می‌شود. وی حرکت در این مسیر را مدیون همراهی و همدلی همسر و فرزندش می‌داند.

نقلی‌ کاشان؛ نخستین بوم‌گردی ایران

خانه تاریخی  «نقلی» كه كوچك‌ترین خانه تاریخی كاشان است 180متر مربع مساحت دارد و نخستین اقامتگاه بوم‌گردی در بافت تاریخی کاشان است که با همت او تأسیس شد. این خانه تمام عناصر یك خانه ایرانی را، نظیر آنچه در خانه‌های عباسیان و طباطبایی‌ها، احسان و. . . مشاهده می‌شود، در دل خود دارد. حوض، بادگیر، سرداب، ایوان، هشتی، حیاط اندرونی و بیرونی و اتاق‌های سه‌دری و دودری و یك‌دری همه عناصری است که این خانه را زیبا و دلنشین کرده است. شش اتاق دارد و نزدیک به 30مهمان را در خود جای می‌دهد.

فعالیت او در سال 88 با خرید خانه‌ نیمه‌مخروبه‌ای دیگر که در مجاورت خانه نقلی بود، توسعه پیدا کرد و با صرف هزینه برای مرمت و احیا، به اقامتگاه تبدیل شد. مدتی بعد هم، به همین شیوه خانه‌ای تاریخی در منطقه روستایی و کوهپایه‌ای  «بَرزُک» خرید و آن را به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل کرد و نام آن را  «خانه روحانی» گذاشت.

سال 93 نیز در یکی از قدیمی‌ترین گذرهای تاریخی کاشان یعنی گذر آب‌انبارخان خانه دیگری خرید و نام آن را به‌واسطه علاقه‌مندی‌اش به سهراب،  «خانه دوست» گذاشت. در حال حاضر حاصل فعالیتی که در سال 1386 شروع کرد، چهار خانه پهلوی- قاجاری است که همه‌ آنها با نام  «خونه نقلی» شناخته می‌شوند. نزدیک به 15نفر در این مجموعه به‌صورت مستقیم مشغول ‌کار شده‌اند و به‌صورت غیرمستقیم نیز افراد مختلفی با این مجموعه همکاری دارند.

انگیزه تأسیس اقامتگاه

رضوانیان تأکید می‌کند که هدف اولیه‌اش سرمایه‌گذاری نبوده بلکه برای احیای بافت قدیمی شهر کاشان پا در این عرصه گذاشت بافتی که بیش از دو سده از عمرش می‌گذرد و مسجد، حسینیه، گذر، خانه و کلی از المان‌های شهری در آن وجود دارد، نباید مورد بی‌مهری قرار بگیرد و ادامه می‌دهد: این علاقه‌ سبب شد تا پس از بازگشت از اصفهان و اقامت چندماهه در یک آپارتمان، آن را بفروشم و به همراه همسر و فرزندانم وارد خانه نقلی شوم. همزمان هم تلاش کردم تا خانه را مرمت و احیا کنم و بعدها نیز بر تعداد آن افزودم.

هزینه‌های سرمایه‌گذاری

رضوانیان این نکته را یادآوری می‌کند که قصد ورود با انگیزه سرمایه‌گذاری را نداشته و فقط برای دغدغه و علاقه‌ای که داشته خانه نقلی را خریداری کرد اما کم‌کم که دوستان و اقوامش از لذت اقامت در این مجموعه می‌گویند به فکر توسعه می‌افتد: در ابتدا دو الی سه اتاق خانه بیشتر در اختصاص گردشگران نبود، اما طبیعتا در سیستم توسعه با این تعداد اتاق نمی‌شود پیش رفت.  «در سال 84، 40میلیون تومان صرف خرید و تجهیز خانه کردم که اگر در همان زمان وارد سرمایه‌گذاری در بخش دیگری، مثلا خریدوفروش زمین می‌کردم، ارزش افزوده بیشتری برایم داشت.

در این راه متحمل سختی‌های زیادی شدم. درباره هزینه‌ها هم می‌گوید که بستگی به درآمدها و ورودی گردشگر دارد. اما از هزینه‌های ترمیم، به‌عنوان‌ مهم‌ترین هزینه‌های این اقامتگاه‌ها نام می‌برد و ادامه می‌دهد: مجموعا در طول سالیان دست به اقدامات و هزینه‌های مختلفی زده‌ام که الان بعد از یک دهه رضایت دارم. اما تمام آن کارها ریسک بسیار زیادی داشت.» و از نظر او سرمایه‌گذاری در این حوزه مانند دهه80 نیست و بسیار آسان شده و دیگر ریسکی ندارد.

وجه تمایز اقامتگاه‌های بوم‌گردی با سایر مراکز اقامتی

رضوانیان می‌گوید: اگر بخواهیم به تأسیسات گردشگری این‌گونه نگاه کنیم که کدام یک از تأسیسات اقامتی ما سه واژه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را در درون خود دارد، آن تأسیسات قطعا اقامتگاه‌های بوم‌گردی است. در توضیحات تکمیلی می‌افزاید: چراکه ما در اقامتگاه‌ها هم یک بنا را ترمیم می‌کنیم، هم گردشگری را در یک بافت ترویج می‌دهیم و هم صنایع‌دستی و محلی آن منطقه را عرضه می‌کنیم.

او بارزترین وجه تمایز این مراکز را شکل‌گیری در میان جوامع محلی و فعالیت با کمک آنها می‌داند و بر خدمات‌دهی منطبق بر اصول توسعه پایدار گردشگری در این مراکز و ضرورت بهبود معیشت و اقتصاد خانواده‌های بومی از طریق خرید و استفاده از نیروی کار محلی تأکید دوچندان دارد. در ادامه گفته‌هایش به یک نکته مهم هم اشاره می‌کند: بحث رعایت اصول  «مهمان‌نوازی ایرانی» و اجرای آن قواعد و چارچوب‌ها در این مراکز برای ما بسیار مهم است به همین دلیل ما می‌گوییم  «مهمان» داریم و نه  «مسافر» و اینجا  «خانه» است، نه  «هتل».

ضریب اشتغال‌زایی و رونق‌

در حال حاضر، در مجموعه اقامتگاه تعداد 13نفر به‌طور مستقیم و تمام‌وقت در حال فعالیت هستند. در کنار آنها عده‌ زیادی از راننده و راهنما و تورگردان و بخش تهیه و تولید مواد ارگانیک غذایی و صنایع‌دستی مشغول به کارند اما به‌طور غیرمستقیم. فعالیت‌های خدماتی نظیر گردشگری همیشه تحت تأثیر تقاضای فصلی هستند. اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

رضوانیان می‌گوید: شش ماه در سال بالای 70 الی 80درصد ضریب اشتغال دارم و در شش ماه دیگر حدود 30درصد. طبیعتا ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، شهریور و مهر و آبان فصل شلوغ ما است و مابقی به دلیل سرمای زیاد یا گرمای شدید با تعداد کمی از مهمانان روبه‌رو هستیم. اما چرخ اقتصادی این مجموعه‌ها به‌دلیل کوچک بودن مجموعه همیشه می‌چرخد و جای نگرانی نیست.

نحوه بازاریابی و جذب مهمانان

وقتی از او درباره برنامه‌های بازاریابی و چگونگی جذب مهمان سوال می‌پرسم، می‌گوید: همین شما اهالی رسانه بهترین دوست و یاور کسب‌وکارهای کوچک خانوادگی هستید و ادامه می‌دهد: سپاس‌گزار دو جامعه هستیم، یکی جامعه راهنمایان گردشگری و دیگری جامعه مطبوعات. اهالی رسانه خیلی مارا حمایت کردند.وی ادامه می‌دهد: در بعد خارجی مهمانانی که وارد اقامتگاه‌های ما می‌شوند بهترین بازاریابان ما هستند و هر کدام از آنها با تبلیغات دهان به دهانی که برای ما می‌کنند بیشترین سهم را دارند.

رضوانیان به یک نکته مهم نیز اشاره می‌کند: یکی از معیارهای موفقیت در مراکز اقامتی این است که شما  «مهمان پایدار» داشته باشید. او از برخی مهمانان پایدار خود که طی سالیان مختلف تجربه اقامت بیش از 10بار را دارد هم به‌عنوان نشانه موفقیت خانه نقلی یاد می‌کند. او از سایت‌ خانه نقلی، پاسخ به ایمیل‌های دریافتی و تبلیغات در مراجع تخصصی گردشگری مانند Lonely Planet، tripadvisor به عنوان دیگر شیوه‌های مؤثر بازاریابی نام می‌برد.

سفارش به علاقه‌مندان

بحث سرمایه‌گذاری در بوم‌گردی را مساوی با داستانی به نام اعتمادبه‌نفس، صبر و قناعت می‌داند و معتقد است کسانی که وارد این حوزه می‌شوند باید این سه آیتم را داشته باشند تا نتیجه کار را ببینند. گریزی به گذشته می‌زند و از سختی‌های آن دوران می‌گوید. سختی‌ها و مشکلاتی که تمایل ندارد درباره‌اش زیاد صحبت کند اما نگاهش به آینده همراه با امید است.

می‌گوید: فاکتورها و اتفاق‌های مختلف بازار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اما اگر چرخ گردشگری مملکت بچرخد، قطعا آینده خوبی نیز برای اقامتگاه‌ها متصور است. از برنامه‌های خودش هم برای آینده نزدیک، ایجاد و راه‌اندازی بازارچه صنایع‌دستی در زیرگذر آب‌انبار کاشان به‌عنوان نمونه یاد می‌کند.