گزارش «فرصت امروز» از بازار کشت و تولید خشکبار در ایران / اوضاع رو به انزوای خشکبار ایران در جهان

به صورت سنتی، ایران از بازیگران مهم در عرضه انواع آجیل وخشک میوه ها در سطح جهانی به حساب می آید. پسته ایرانی یکی از کلید واژه های شناسایی ایران در دنیاست و در مورد محصولاتی مانند بادام و فندق از تولیدکنندگان عمده جهان در نظر گرفته می شود.

همچنین نام برخی شهرهای ایرانی با نوعی آجیل یا خشکبار در هم آمیخته و بردن نام آن شهر محصول اصلی کشاورزی آن منطقه را هم در ذهن متواتر می سازد مانند انجیر خشک استهبان که در دنیا بی نظیر است یا گردوی تبریز و پسته کرمان.

براساس آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی در سال 1393 سطح بارور زیر کشت پسته 316671هکتار است که تنها 44 هکتار به صورت دیم و باقی باغ ها آبیاری می شوند. سطح غیر بارور پسته هم 65429 هکتار است که از این میزان 113هکتار به صورت کشت دیم گزارش شده است.

استان کرمان با بیش از 200هزار هکتار باغ قطب تولید پسته ایرانی در نظر گرفته می شود. خراسان رضوی (34743 هکتار سطح بارور) و یزد (28250 هکتار سطح بارور) مقام های بعدی تولید سطح زیر کشت پسته را به خود اختصاص می دهند. بیش از 80درصد تولید پسته ایران در خارج از کشور مصرف می شود و باقی مانده مصرف داخلی دارد.

1/5میلیارد دلار از بیش از 5میلیارد دلار درآمد ناشی از صادرات محصولات کشاورزی کشور مربوط به صادرات پسته است. سطح بارور بادام کاری ایران 168511 هکتار و سطح غیر بارور 23149 هکتار است. تقریبا نیمی از سطح بارور بادام کاری ایران به صورت کشت دیم است.

استان فارس با 41424هکتار سطح بارور بادام قطب تولید این محصول در ایران است و پس از فارس، استان  خراسان رضوی (31546هکتار سطح بارور) در مقام دوم قرار می گیرد. گیلان تنها یک هکتار بادام کاری غیربارور دارد. سطح بارور گردوکاری های ایران 114370 و سطح غیربارور 31850هکتار است.

استان همدان با 14054هکتار سطح زیر کشت گردوی بارور و استان کرمان با 13600هکتار باغ گردو بارور و 3500هکتار باغ غیر بارور قطب های تولید گردوی ایران هستند، اگرچه گردوی تبریز به دلیل طعم و مزه خاص خود در کشور معروف تر است.

حمایت هایی برای رشد آجیل ها

در ایران برنامه های حمایتی از کشت و کار محصولات آجیل و خشکبار وجود دارد. به عنوان مثال بانک کشاورزی در سال های 92 تا 94 افزون بر 2363 میلیارد ریال اعتبار در قالب 98 فقره تسهیلات به صادرکنندگان پسته و خرما در استان کرمان پرداخت کرده است و به منظور حمایت هرچه بیشتر از تولید و صادرات پسته و خرما اختصاص خط اعتباری جدیدی (1210 میلیار ریال) نیز در دستور کار شورای عالی اعتباری و وصول مطالبات بانک کشاورزی قرار گرفته و به زودی ابلاغ خواهد شد، اما مسئله اینجاست که این میزان تسهیلات برای حل مشکلات گسترده کشاورزان فعال در این بخش کافی به نظر نمی رسد. مشکل کمبود منابع آب و بازاریابی بین المللی هم از مسائل دیگری است که برای بهبود وضعیت صنعت خشکبار ایران باید به آن توجه ویژه کرد.

دکترای مهندسی کشاورزی