آیا 4 روز کار در هفته جواب می دهد؟

فکر کنید روزهای کاری تان فقط چهار روز در هفته باشد. دیگر خبری از روزهای طولانی کاری و خستگی های بی پایانی نیست. شاید به نظر بیاید این ایده از دل یک رمان علمی- تخیلی بیرون آمده، اما حقیقت این است که چند دهه کار و تلاش مداوم، ذهنیت ما را درباره مفهوم کار تغییر داده است. آیا واقعا نیازی هست که مثل اجدادمان، شانه به شانه زمین را شخم بزنیم یا روی میزهای اداری عرق بریزیم؟

ایده چهار روز کار در هفته، اولین بار توسط نظریه پردازان اقتصادی و متخصصان بهره وری مطرح شد. این ایده به زبان ساده می گوید: «کار کمتر، زندگی بهتر.» اما آیا واقعا می شود از کار کاست و همچنان موفق بود؟ آیا می توان از تنش های معمول هفتگی فرار کرد و در عین حال، بهره وری را حفظ کرد؟

مثال های واقعی نشان می دهد که این ایده آنقدرها هم خیالی نیست. کشورهایی مثل ایسلند و ژاپن آزمایش هایی در این زمینه انجام داده اند و نتایج آن حیرت انگیز بوده است. کارمندان شادتر، خلاق تر و حتی شرکت ها سودآورتر شده اند، اما با این حال همه چیز به این سادگی نیست.

در دنیای مدرن، جایی که کار شبانه روزی و رقابت بی پایان ارزش تلقی می شود، بحث کاهش روزهای کاری می تواند زنگ خطری برای بعضی مدیران و شرکت ها باشد. آیا می توان توقع داشت که همه صنایع و کسب وکارها از این الگو پیروی کنند؟

به هر حال، بحث درباره هفته ای چهار روز کار چیزی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت. برای بررسی این موضوع باید زوایای مختلف آن از مزایا تا معایبش را با دقت تحلیل کنیم. حالا وقت آن رسیده که ببینیم این ایده، معجزه ای برای زندگی بهتر است یا یک خیال خوش؟

مزایای هفته ای 4 روز کار

آیا واقعا چهار روز کار در هفته ارزشش را دارد؟ این سوالی است که ما در این بخش سعی می کنیم جوابی کلیدی برای آن پیدا کنیم. پس با ما همراه باشید تا مزایای این رویکرد تازه و صدالبته مشکوک را زیر ذره بین ببریم.

مطلب مرتبط: افزایش سلامت و بهره وری کارمندان با چهار روز کار در هفته

افزایش بهره وری و خلاقیت

فکر کنید یک هفته کامل دارید، اما فقط چهار روزش را کار می کنید. بقیه اش برای استراحت، تفریح و حتی دنبال کردن علایق شخصی است. خب نتیجه؟ یک ذهن تازه و شاداب که آماده است مشکلات را بهتر حل کند و کارها را سریع تر به نتیجه برساند.

براساس گزارش موسسه هاروارد بیزینس ریویو، تحقیقات در ایسلند نشان داد که کاهش روزهای کاری به معنای کاهش بهره وری نیست، بلکه برعکس کارکنان متمرکزتر شدند. وقتی زمان کاری محدود باشد، آدم ها کمتر وقت شان را تلف می کنند. دیگر خبری از چرخیدن بی هدف در شبکه های اجتماعی وسط کار یا چای های طولانی در آشپزخانه دفتر نیست.

در محیط های خلاقانه، مثل شرکت های طراحی یا تبلیغات، ایده های جدید و خلاقیت بیشتر از همیشه جریان پیدا می کند. وقتی ذهن از فشار کار دائمی آزاد باشد، توانایی پردازش ایده های نو افزایش می یابد. درست مثل وقتی که زیر دوش یک ایده عالی به ذهن تان خطور می کند!

البته این فقط مربوط به کارکنان نیست. مدیران هم از این تغییر نفع می برند. آنها وقت بیشتری برای برنامه ریزی استراتژیک و بهبود فرآیندها دارند. به این ترتیب، تصمیم گیری ها هم عاقلانه تر و اثربخش تر می شود.

نکته جذاب دیگر این است که این بهره وری بیشتر، باعث کاهش هزینه ها برای شرکت ها می شود. چون کارمندان با همان حقوق قبلی، بازده بیشتری دارند؛ به قول معروف «یک تیر و چند نشان».

بهبود سلامت جسمی و روانی

یکی از بزرگ ترین مشکلات روزهای کاری طولانی استرس، خستگی و فرسودگی شغلی است. چهار روز کار در هفته می تواند یک نسخه معجزه آسا برای کاهش این مشکلات باشد.

با سه روز تعطیلی در هفته، افراد وقت بیشتری برای ورزش، خواب کافی و رسیدگی به سلامت خود دارند. دیگر نیازی نیست جمعه ها را به خواب طولانی برای جبران کم خوابی هفته اختصاص دهند. به جای آن، می توانند در طبیعت قدم بزنند یا حتی کلاس یوگا بروند.

سلامت روانی هم بهبود چشمگیری پیدا می کند. زمانی که استرس کاری کم شود، احتمال بروز افسردگی یا اضطراب شغلی هم کاهش می یابد. تصور کنید زندگی در یک تعادل دلپذیر باشد؛ کمتر کار کنید، اما شادتر باشید.

از طرف دیگر، این تغییر حتی به کاهش هزینه های بهداشت و درمان هم کمک می کند. کارمندان سالم تر، کمتر بیمار می شوند و نیازی به مرخصی های استعلاجی طولانی مدت ندارند. البته، سلامت روانی به معنای بهتر شدن روابط شخصی هم هست. وقتی افراد وقت بیشتری با خانواده و دوستان بگذرانند، از حمایت عاطفی بیشتری برخوردار می شوند و احساس شادی بیشتری می کنند.

مطلب مرتبط: 4 روز کار در هفته: آینده ای نزدیک یا رویایی دست نیافتنی؟

جذب و حفظ نیروی کار باکیفیت

در دنیای رقابتی امروز، شرکت ها همیشه به دنبال جذب بهترین استعدادها هستند. حالا فکر کنید که یک شرکت، هفته ای چهار روز کار ارائه دهد؛ آیا این جذابیت کافی برای جلب توجه نیروهای متخصص نیست؟

کارمندان جوان، به ویژه نسل های جدید مثل نسل زد بیشتر به تعادل کار و زندگی اهمیت می دهند. آنها به دنبال شغل هایی هستند که نه تنها درآمد مناسبی داشته باشد، بلکه به آنها امکان رشد فردی هم بدهد.

کاهش روزهای کاری به شرکت ها کمک می کند تا در بازار استخدام، یک مزیت رقابتی قوی داشته باشند. این استراتژی حتی می تواند نرخ ترک شغل را کاهش دهد. چون وقتی کارمندان شاد و راضی باشند، کمتر به فکر ترک شرکت می افتند.

از طرف دیگر این الگو به ایجاد یک فرهنگ سازمانی جذاب هم کمک می کند. وقتی کارکنان بدانند که شرکت به سلامت و رفاه آنها اهمیت می دهد، احساس تعلق بیشتری پیدا می کنند و این تعلق باعث افزایش انگیزه و تعهد می شود. شرکت هایی که این مدل را اجرا کرده اند، گزارش داده اند که روحیه کارکنان به طرز چشمگیری بهبود یافته است و همه اینها، یعنی یک محیط کاری شادتر، با بهره وری بالاتر.

کاهش تاثیرات زیست محیطی

چهار روز کار در هفته به معنای کاهش رفت و آمدها، مصرف انرژی و حتی تولید زباله های اداری است. این تغییر کوچک، می تواند تاثیرات بزرگی بر محیط زیست بگذارد.

وقتی کارمندان کمتر به محل کار بیایند، ترافیک کاهش پیدا می کند. این یعنی آلودگی هوا کمتر می شود و شهرها نفس راحت تری می کشند. تصور کنید خیابان های آرام تر و هوای پاک تر؛ مگر همین آرزوی همیشگی ما نیست؟

از طرف دیگر، دفاتر اداری هم انرژی کمتری مصرف می کنند. چراغ های کمتر روشن، دستگاه های کمتری در حال کار؛ این یعنی کاهش هزینه ها برای شرکت ها و همچنین کمک به حفظ منابع طبیعی. حتی خود کارمندان هم با صرفه جویی در هزینه های رفت و آمد و زمان بیشتر برای استفاده از حمل و نقل عمومی یا دوچرخه سواری، سبک زندگی پایدارتری پیدا می کنند.

کاهش تاثیرات زیست محیطی یکی از آن مزایایی است که همه ما، از شرکت ها گرفته تا جامعه، از آن سود می بریم. به این ترتیب، می توانیم در کنار بهبود کیفیت زندگی، به فکر آیندگان هم باشیم.

مطلب مرتبط: چگونه از فشار 60 ساعت کار در هفته خارج شویم

معایب هفته ای 4 روز کار

اگر با مرور صرف مزایای چهار روز کار در هفته عاشق این الگو شده اید، باید کمی محتاط تر قدم بردارید. هرچه باشد، تمام استراتژی ها و ایده های نوآورانه یک سوی تاریک هم دارند. ما در ادامه سعی می کنیم سوی تاریک هفته ای چهار روز کار را با شما در میان بگذاریم. پس با ما همراه باشید تا نکات کلیدی در این رابطه را مرور کنیم. آن وقت دفتر تصمیم گیری بندری در قبال این استراتژی پیدا خواهید کرد.

کاهش بهره وری در صنایع حساس

هرچند ایده چهار روز کار در هفته در برخی از صنایع جواب می دهد، اما برای صنایعی که نیاز به فعالیت دائمی دارند، می تواند معضل ساز باشد. مثلا بیمارستان ها، نیروگاه های برق یا خطوط تولید کارخانه ها نمی توانند به راحتی این الگو را اجرا کنند.

در این صنایع حتی یک ساعت توقف ممکن است باعث خسارت های بزرگ شود. اگر روزهای کاری کاهش پیدا کند، باید شیفت های بیشتری تعریف شود، که این یعنی هزینه های اضافی برای استخدام نیروی کار یا افزایش فشار بر کارکنان موجود.

مشکل دیگر این است که بعضی مشاغل به مهارت های تخصصی بالایی نیاز دارند و جایگزین کردن نیروی انسانی در این مشاغل سخت است. این یعنی کارکنان موجود باید فشار بیشتری را تحمل کنند، که می تواند بهره وری و کیفیت کار را کاهش دهد. حتی در صنایعی که این مدل عملی است، ممکن است کارکنان برای جبران زمان کمتر کارها را سریع تر و بی دقت تر انجام دهند. این شتاب زدگی می تواند به کاهش کیفیت خدمات یا محصولات منجر شود.

برای کسب و کارهایی که به مشتریان خدمات ۲۴ ساعته ارائه می دهند، کاهش روزهای کاری ممکن است به نارضایتی مشتریان بینجامد. آیا مشتری حاضر است منتظر بماند، فقط به این دلیل که کارمندان شما یک روز اضافه تعطیلی دارند؟

افزایش هزینه ها برای شرکت ها

ممکن است چهار روز کار در هفته به کاهش هزینه های عملیاتی کمک کند، اما همیشه اینطور نیست. در واقع برای برخی شرکت ها، اجرای این الگو ممکن است هزینه های بیشتری به همراه داشته باشد.

اگر کارمندان برای جبران زمان کمتر مجبور باشند ساعات بیشتری در روز کار کنند، احتمالا به حقوق و مزایای بیشتری نیاز خواهند داشت. این افزایش هزینه، به ویژه برای شرکت های کوچک، می تواند چالش برانگیز باشد. بعضی از شرکت ها ممکن است مجبور شوند برای حفظ بهره وری، نیروی کار بیشتری استخدام کنند. این یعنی هزینه های اضافی برای آموزش، مدیریت و حتی تجهیزات کاری جدید.

مطلب مرتبط: بررسی چالش های هوش مصنوعی بر بازار کار

همچنین در مواردی که مشتریان نیاز به خدمات دائمی دارند، کاهش ساعات کاری ممکن است به کاهش درآمد منجر شود. برای مثال، در یک فروشگاه، اگر فقط چهار روز در هفته باز باشد، احتمالاً فروش کمتری خواهد داشت. از سوی دیگر، تغییرات ساختاری و برنامه ریزی برای اجرای این الگو ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد. آیا همه شرکت ها آمادگی لازم برای چنین تحولی را دارند؟

ناهماهنگی با بازارهای جهانی

در دنیای امروز که همه چیز به هم متصل است، هماهنگی با زمان بندی بازارهای جهانی یک ضرورت است. حالا تصور کنید که شما چهار روز در هفته کار می کنید، اما همکاران و شرکای تجاری شما در کشورهای دیگر همچنان پنج یا حتی شش روز کار می کنند.

این ناهماهنگی ممکن است باعث کاهش سرعت پاسخ دهی و تعاملات بین المللی شود. اگر مشتریان یا تأمین کنندگان شما در انتظار پاسخ بمانند، احتمالاً ترجیح می دهند با شرکت هایی کار کنند که سریع تر پاسخ می دهند.

برای شرکت هایی که در بازارهای رقابتی فعالیت می کنند، کاهش روزهای کاری ممکن است به معنای از دست دادن فرصت های تجاری باشد. در تجارت، حتی چند ساعت تأخیر می تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.

مشکل دیگر این است که اگر سایر شرکت ها به این الگو پایبند نباشند، ممکن است شما عقب بمانید. رقبا ممکن است از این فرصت استفاده کنند و در زمانی که شما تعطیل هستید، بازار را در دست بگیرند. برای شرکت هایی که به صادرات و واردات وابسته اند، هماهنگی با برنامه ریزی جهانی یک چالش بزرگ خواهد بود. آیا می توان در چنین شرایطی به راحتی به الگوی چهار روز کار در هفته پایبند بود؟

ایجاد فشار روانی بیشتر بر کارکنان

هرچند کاهش روزهای کاری به نظر می رسد که استرس را کاهش می دهد، اما در عمل ممکن است نتیجه برعکس داشته باشد. اگر کارکنان مجبور شوند در چهار روز کاری، همان حجم کار پنج روزه را انجام دهند، احتمالا تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت.

این فشار می تواند باعث شود کارکنان احساس کنند که همیشه در حال دویدن هستند، بدون هیچ فرصتی برای تنفس. به جای کاهش استرس، این مدل ممکن است منجر به افزایش فرسودگی شغلی شود.

همچنین، وقتی کارمندان در چهار روز باید کار بیشتری انجام دهند، ممکن است کیفیت کار کاهش یابد. تمرکز کمتر و تصمیم گیری های شتاب زده، تنها بخشی از مشکلات احتمالی است.

برای برخی از کارکنان، کاهش روزهای کاری به معنای کاهش ارتباط اجتماعی با همکاران است. این مسئله می تواند حس تعلق و تعاملات مثبت در محیط کار را کاهش دهد.

در نهایت، اگر این فشارها به درستی مدیریت نشود، ممکن است کارکنان احساس کنند که زندگی کاری شان به جای بهتر شدن، سخت تر شده است و این، دقیقاً چیزی است که ما نمی خواهیم!

مطلب مرتبط: چالش شروع روز کاری درست مطابق برنامه

سخن پایانی

ایده هفته ای چهار روز کار، شاید در نگاه اول مانند رویایی دست نیافتنی به نظر برسد، اما شواهد نشان می دهد که این مدل کاری می تواند انقلابی در تعادل کار و زندگی ایجاد کند. با بهره وری بیشتر، سلامت بهتر و حتی کاهش اثرات زیست محیطی، این الگو به عنوان یک راه حل جذاب برای بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان مطرح شده است. البته، جذابیت این ایده بستگی زیادی به نوع صنعت و ظرفیت سازمان ها برای مدیریت تغییرات دارد.

با این حال، هر نوآوری چالش های خودش را دارد. از مشکلات هماهنگی با بازارهای جهانی گرفته تا احتمال افزایش فشار روانی بر کارکنان، این مدل کاری برای همه کسب وکارها مناسب نیست. موفقیت آن به برنامه ریزی دقیق و مدیریت هوشمندانه نیاز دارد. شرکت ها باید بررسی کنند که آیا این تغییر با اهداف و ساختارشان همخوانی دارد یا خیر.

در پایان، هفته ای چهار روز کار چیزی فراتر از یک تغییر تقویمی است؛ این ایده نشان دهنده تغییر در نگاه به کار، زندگی و بهره وری است. اگرچه نمی توان آن را راه حلی جادویی برای همه مشکلات دانست، اما برای سازمان هایی که به دنبال جذب و حفظ نیروی کار باکیفیت و ایجاد فرهنگ کاری پیشرو هستند، می تواند گامی جسورانه به سوی آینده ای روشن تر باشد.

من و همکارانم در روزنامه فرصت امروز امیدواریم نکات مورد بحث در این مقاله کمکی هرچند کوچک به شما برای آشنایی با ایده چهار روز کار در هفته کرده باشد. مثل همیشه اگر سوالی درباره نکات مورد بحث در مقاله داشتید، کارشناس های ما آماده تعامل با شما هستند. پس تعارف را کنار گذاشته و با ما در ارتباط باشید. 

منابع:

https://www.forbes.com

https://www.weforum.org