کابوس بدهی ها: راهنمای مدیریت اصولی بدهی در بازار

بدهی برای شرکت ها مثل یک مسافر ناخوانده است که گاهی بی صدا وارد می شود و ناگهان تمام برنامه ها را به هم می ریزد. از کسب وکارهای کوچک گرفته تا غول های دنیای تجارت، کمتر برندی وجود دارد که در مسیر رشد خود با این مهمان سمج مواجه نشده باشد. تصور کنید یک روز صبح بیدار می شوید و می بینید شرکت تان زیر بار قرض هایی که برای گسترش خط تولید یا خرید تجهیزات گرفته، در حال خم شدن است. این موقعیت برای بسیاری از مدیران آشنا به نظر می رسد؛ از استارت آپ هایی که تازه قدم در بازار گذاشته اند تا برندهایی که سال هاست نام و نشانی دارند. اما نکته اصلی اینجاست که بدهی به خودی خود یک هیولا نیست، بلکه شیوه مواجهه با آن است که سرنوشت یک شرکت را تعیین می کند.

باور کنید یا نه، برندهای بزرگ دنیا هم درگیر مشکلات مالی می شوند. مثلا شرکت فورد را در نظر بگیرید؛ در اوایل هزاره جدید این غول خودروسازی آمریکایی با بدهی هایی مواجه شد که کم مانده بود تمام امپراتوری اش را ببلعد. یا تسلا را ببینید که چند سال پیش، وقتی ایلان ماسک رویاهایش برای ماشین های برقی را به واقعیت تبدیل می کرد، بارها تا آستانه ورشکستگی پیش رفت و بازگشت. این شرکت ها با اعداد و ارقام نجومی دست و پنجه نرم کردند، اما چیزی که آنها را از غرق شدن نجات داد توانایی شان در مدیریت این بدهی ها بود. همینجاست که می فهمیم چرا برخی غرق می شوند و برخی مثل قایق های نجات از توفان بیرون می آیند. ماجرا جالب شد، نه؟ 

شاید بگویید این فقط مشکل غول های صنعتی است، اما حقیقت این است که حتی برندهای معمولی تر هم از این ماجرا مستثنی نیستند. به عنوان مثال، خطوط هوایی امریکن ایرلاینز را به خاطر بیاورید؛ بعد از بحران ۱۱ سپتامبر این شرکت با کوهی از بدهی روبه رو شد و مجبور به اعلام ورشکستگی گردید. اما چیزی که جالب بود اینکه پس از یک بازسازی حساب شده، توانست دوباره اوج بگیرد. اینجاست که تفاوت میان برندهای موفق و شکست خورده خود را نشان می دهد: اولی ها می دانند چگونه با بدهی کنار بیایند و دومی ها فقط می نشینند و تماشا می کنند تا کشتی شان غرق شود!

راستش را بخواهید، بدهی مثل یک شمشیر دولبه است. اگر درست از آن استفاده کنید، می توانید با آن قله های موفقیت را فتح کنید، ولی اگر دست تان بلرزد، ممکن است خودتان را زخمی کنید. شرکت ها معمولا برای رشد، نوآوری یا حتی بقا در بازار رقابتی، به وام و سرمایه گذاری روی می آورند اما در این میان یک خط باریک بین استفاده هوشمندانه و افتادن در دام بدهی وجود دارد. آنهایی که موفق می شوند، یک نقشه راه دارند؛ استراتژی مشخصی که نمی گذارد بدهی از کنترل خارج شود. حالا سوال اینجاست: این نقشه راه چیست؟ چگونه می شود این شمشیر را درست به دست گرفت؟

مطلب مرتبط: مدیریت بدهی های شرکت: نکات کاربردی برای حفظ سلامت مالی

اینجاست که به بحث اصلی امروزمان می رسیم. مدیریت بدهی چیزی فراتر از حساب و کتاب خشک و خالی است؛ یک هنر است که برندهای موفق در آستین خود دارند. ما در این مقاله قرار است چند اصل کلیدی مدیریت بدهی را با هم مرور کنیم که به شرکت ها کمک می کند نه تنها زیر بار بدهی کمرشان نشکند، بلکه از آن به عنوان یک سکوی پرتاب بهره ببرند. پس اگر کنجاوید بدانید چگونه می شود این مهمان ناخوانده را رام کرد، با ما همراه باشید تا قدم به قدم این راهکارها را بررسی کنیم و ببینیم برندها چگونه از این امتحان سخت سربلند بیرون می آیند.

تکنیک های مدیریت بدهی؛ پلی به سوی موفقیت

اصل اول: شفافیت در وضعیت مالی

اولین قدم برای مدیریت بدهی این است که بدانید دقیقا کجای کار هستید. وضعیت اینجا مثل این می ماند که بخواهید در یک جاده مه آلود رانندگی کنید. اگر چراغ ها را روشن نکنید، احتمال تصادف چند برابر می شود. شرکت ها باید تمام بدهی های شان را از وام های بانکی گرفته تا بدهی به تامین کننده ها، روی میز بگذارند و با خودشان روراست باشند. این شفافیت یعنی حساب و کتاب دقیق از میزان بدهی، نرخ بهره، سررسید پرداخت ها و تاثیرش روی جریان نقدی شرکت. بدون این تصویر واضح مثل این است که با چشمان بسته بخواهید از یک طناب باریک رد شوید. بی شک در این شرایط یک قدم اشتباه کافی است تا همه چیز فرو بریزد.

شفافیت فقط به اعداد و ارقام محدود نمی شود، بلکه به این هم برمی گردد که تیم مدیریت بداند این بدهی ها از کجا آمده اند. آیا این قرض ها برای خرید تجهیزات جدید بوده یا صرف هزینه های روزمره شده؟ برندهایی مثل اپل، که سال هاست با وجود درآمد بالا بدهی هایی هم دارند، نشان داده اند که دانستن ریشه بدهی به آنها کمک می کند تا تصمیم بگیرند کدام را زودتر تسویه کنند و کدام را نگه دارند. این کار مثل مرتب کردن کمد لباس است؛ اول باید بدانید چه چیزهایی دارید تا بفهمید چه چیزی را نگه دارید و چه چیزی را دور بیندازید. بدون این نظم، مدیریت بدهی فقط یک آرزوی دور و دراز می ماند.

حالا چرا این شفافیت اینقدر مهم است؟ چون به شما قدرت انتخاب می دهد. وقتی بدانید دقیقا چه مقدار بدهی دارید و چطور روی کسب و کارتان فشار می آورد، می توانید تصمیم های هوشمندانه تری بگیرید. اجازه دهید یک مثال واقعی از برندی بزرگ را مرور کنیم. شرکت جنرال الکتریک را در نظر بگیرید؛ سال ها پیش، وقتی بدهی های این غول تجاری از کنترل خارج شد، نبود شفافیت کافی باعث شد تا مدیرانش نتوانند به موقع واکنش نشان دهند و ضررهای بزرگی متحمل شدند. در مقابل، شرکت هایی که مثل یک کارآگاه روی حساب های شان زوم می کنند، می توانند بفهمند کجای کار لنگ می زند و قبل از اینکه دیر شود، دست به کار شوند.

اما این شفافیت بدون عمل مثل داشتن یک نقشه گنج بدون تجهیزات حفاری است. شرکت ها باید از این اطلاعات استفاده کنند تا اولویت بندی کنند. مثلا بدهی با بهره بالا را زودتر تسویه کنند یا با طلبکارها برای پرداخت قسطی مذاکره کنند. اینجاست که شفافیت از یک مفهوم خشک و حسابداری به یک ابزار واقعی تبدیل می شود. برندهایی مثل نایکی که توانسته اند بدهی های شان را مدیریت کنند، دقیقا به همین دلیل موفق شده اند: آنها اول تکلیف شان را با خودشان روشن می کنند و بعد قدم در مسیر می گذارند.

بی شک شفافیت یک فرهنگ است که باید در کل شرکت جا بیفتد. از مدیر مالی گرفته تا کارمند ساده، همه باید بدانند که وضعیت مالی شرکت مثل یک آینه است که هر روز باید جلویش ایستاد و نگاهش کرد. این کار نه تنها جلوی غافلگیری های ناگهانی را می گیرد، بلکه به تیم اعتماد به نفس می دهد که با بدهی مثل یک چالش قابل حل روبه رو شوند، نه یک غول شکست ناپذیر. پس آستین ها را بالا بزنید، دفتر حساب ها را باز کنید و با خودتان صادق باشید؛ چون بدون این شروع هیچ راهکاری جواب نمی دهد.

مطلب مرتبط: مدیریت بدهی در دنیای کسب و کار

اصل دوم: اولویت بندی بدهی ها

وقتی صحبت از مدیریت بدهی می شود، نمی توانید همه را یکجا زیر ذره بین بگذارید و بگویید «خب، حالا چیکار کنیم؟». مثل این است که بخواهید در یک روز هم غذا بپزید، هم خانه را تمیز کنید، هم ورزش بروید؛ آخرش هیچ کدام درست پیش نمی رود. اولویت بندی بدهی ها یعنی شرکت ها باید بفهمند کدام بدهی ها مثل یک زنگ خطر بلندتر صدا می کنند و کدام ها می توانند کمی صبر کنند. این کار نه تنها فشار را کم می کند، بلکه باعث می شود منابع محدود شرکت، مثل پول نقد یا زمان، به جاهایی برود که واقعاً نیاز است. برندهای موفق انگار یک فهرست خرید دارند که اول ضروری ها را تیک می زنند و بعد سراغ بقیه می روند.

حالا این اولویت بندی چطور کار می کند؟ ماجرا ساده است؛ اول باید بدهی ها را دسته بندی کنید. مثلا بدهی هایی مانند وام های کوتاه مدت بانکی معمولا در صدر لیست قرار می گیرند؛ چراکه هر روز که می گذرد، مثل یک گلوله برفی بزرگتر می شوند. در مقابل، بدهی به تامین کننده ای که مهلت بیشتری داده، می تواند کمی عقب تر بنشیند. شرکت هایی مثل والمارت این کار را به خوبی بلدند؛ آنها می دانند اگر اول بدهی های گران قیمت را صاف کنند، نفس راحت تری برای برنامه های آینده شان می کشند. این مثل انتخاب بین خاموش کردن آتش آشپزخانه یا مرتب کردن کمد است؛ اولی را که نجات دهید، دومی خودش فرصت پیدا می کند.

البته اولویت بندی بدون برنامه ریزی مثل پریدن داخل استخر بدون دانستن عمقش است. شرکت ها باید چشم انداز بلندمدت شان را هم ببینند. اگر تسویه یک بدهی باعث شود جریان نقدی برای پروژه های کلیدی قطع شود، شاید بهتر باشد با طلبکار مذاکره کنند و مهلت بگیرند. برندهایی مثل کوکاکولا بارها نشان داده اند که این انعطاف پذیری می تواند نجات دهنده باشد. آنها نمی گذارند یک بدهی فوری کل برنامه های شان را به هم بریزد؛ بلکه مثل یک باغبان ماهر، شاخه های اضافی را هرس می کنند تا درخت اصلی سالم بماند. این تعادل بین کوتاه مدت و بلندمدت، راز موفقیت شان است.

در نهایت، اولویت بندی یک ذهنیت است که باید در کل تیم جا بیفتد. از مدیر ارشد تا حسابدار، همه باید بدانند که کدام بدهی ها مثل مهمان های ناخوانده، سرزده هستند. در این میان باید سریع وضعیت این مهمان ها را مشخص کرد، وگرنه همه چیز با مشکل رو به رو خواهد شد. این کار نه تنها جلوی استرس های بی مورد را می گیرد، بلکه به شرکت اجازه می دهد با اعتمادبه نفس بیشتری قدم بردارد. پس یادتان باشد: بدهی ها را مثل یک صف منظم کنید، یکی یکی به آنها برسید و نگذارید همه با هم سرتان خراب شوند!

مطلب مرتبط: چه زمانی نباید پرداخت بدهی را در اولویت قرار داد؟

اصل سوم: مذاکره با طلبکاران

وقتی بدهی ها روی میز جمع می شوند، بعضی شرکت ها فکر می کنند فقط باید سرشان را پایین بیندازند و هر طور شده پول جور کنند، اما برندهای باهوش می دانند که همیشه یک راه دیگر هم هست: مذاکره. این کار مثل این می ماند که به جای فرار از باران، چترتان را باز کنید و با خیال راحت قدم بزنید. مذاکره با طلبکاران یعنی شرکت ها بنشینند و با کسانی که به آنها بدهکارند، رو در رو حرف بزنند تا شرایط بهتری برای پرداخت پیدا کنند. این اصل نه تنها فشار را کم می کند، بلکه نشان می دهد که شما دنبال راه حل هستید، نه بهانه.

مذاکره یعنی پیدا کردن یک زمین مشترک که هم شما فرصتی برای تنفس داشته باشید هم طلبکار راضی بماند. مثلا می توانید پیشنهاد دهید که بدهی را قسطی پرداخت کنید یا مهلت بیشتری بخواهید. شرکت هایی مثل دلتا ایرلاینز، که بعد از بحران های مالی با طلبکارها سر میز مذاکره نشستند، نشان داده اند که این کار می تواند یک بازی برد- برد باشد. طلبکارها معمولا ترجیح می دهند به جای کشاندن شما به دادگاه و پیچاندن کار با یک برنامه پرداخت معقول کنار بیایند. این مثل آن است که به جای دعوا با همسایه پرسر و صدا، با هم یک فنجان چای بخورید و مشکل را حل کنید.

البته مذاکره یک هنر است که نیاز به اعتمادبه نفس و صداقت دارد. اگر بروید و فقط وعده های توخالی بدهید، طلبکارها بو می برند و دیگر به شما اعتماد نخواهند کرد. باید با دست پر سر میز بروید؛ مثلاً بگویید «ما این مقدار را الان می دهیم و بقیه را تا سه ماه دیگر تسویه می کنیم». شرکت هایی مثل استارباکس با همین رویکرد توانسته اند مهلت بگیرند و کسب و کارشان را سرپا نگه دارند. اینجاست که می فهمید مذاکره مثل یک پل است؛ اگر محکم بسازیدش می توانید از رودخانه توفانی بدهی رد شوید.

حالا شاید بپرسید اگر طلبکار قبول نکند چه؟ اینجا انعطاف پذیری وارد میدان می شود. می توانید پیشنهاد بدهید که بخشی از بدهی را با سهام یا خدمات جبران کنید. برندهایی مثل تسلا در مقاطعی از این ترفندها استفاده کرده اند تا فشار نقدینگی را کم کنند. این کار مثل این است که به جای پول نقد، به دوست تان بگویید «بیا این ساعت را بگیر تا بعدا حساب کنیم». مهم این است که نشان دهید قصد فرار ندارید؛ بلکه می خواهید با هم به یک راه حل برسید. این اعتمادسازی، کلید موفقیت در مذاکره است. فراموش نکنید، مذاکره فقط یک تاکتیک نیست؛ یک فرهنگ است که باید در شرکت جا بیفتد. مدیرها باید یاد بگیرند که طلبکار دشمن نیست، بلکه شریکی است که می شود با او همکاری کرد. این ذهنیت باعث می شود شرکت ها به جای غر زدن سر بدهی ها، آستین بالا بزنند و راهی پیدا کنند تا همه راضی بمانند. پس یادتان باشد: وقتی بدهی ها زیاد می شوند، به جای پنهان شدن پشت دیوار، در را باز کنید و با طلبکارها حرف بزنید؛ چون گاهی یک گفت وگوی ساده، قفل بزرگ ترین مشکلات را باز می کند.

مطلب مرتبط: راهنمای نجات کسب و کار از شکست های ناگهانی

اصل چهارم: افزایش نقدینگی شرکت

وقتی بدهی ها مثل مهمان های ناخوانده دور میز شرکت جمع می شوند، فقط شفافیت و مذاکره کافی نیست؛ باید راهی پیدا کنید که خودتان را از زیر بارشان سبک کنید. اینجاست که اصل چهارم وارد میدان می شود: افزایش جریان نقدی. مثل این می ماند که بخواهید یک قایق پر از آب را نجات دهید؛ اگر فقط سوراخ ها را ببندید ولی آب را خالی نکنید، باز هم غرق می شوید. شرکت ها باید راه هایی پیدا کنند که پول بیشتری وارد جیب شان شود تا بتوانند بدهی ها را مدیریت کنند. این اصل، قلب تپنده هر استراتژی موفق برای بیرون آمدن از فشار مالی است.

اولین راه برای افزایش نقدینگی بالا بردن فروش است. احتمالا ساده به نظر می رسد، اما مثل پختن یک غذای خوشمزه، فوت و فن خودش را دارد. شرکت ها می توانند با تخفیف های هوشمندانه، کمپین های بازاریابی هدفمند یا حتی عرضه محصولات جدید مشتری ها را ترغیب کنند که بیشتر خرید کنند. برندهایی مثل زارا را ببینید؛ آنها با عرضه سریع مدهای جدید همیشه جریان نقدی شان را پر نگه می دارند. این کار مثل باز کردن یک پنجره در روز گرم است؛ هوا که بچرخد، همه چیز تازه تر می شود و بدهی ها هم قابل تحمل تر به نظر می آیند.

اما فروش فقط یک طرف ماجراست؛ کاهش هزینه ها هم مثل روی دیگر سکه در این اصل عمل می کند. شرکت ها باید مثل یک کارآگاه دنبال هزینه های اضافی بگردند و بی رحمانه آنها را قطع کنند. مثلاً آیا واقعاً به آن دفتر شیک در مرکز شهر نیاز دارید یا می شود با یک فضای ساده تر کار را راه انداخت؟ شرکت هایی مثل فورد در دوران بحران، با کم کردن مخارج غیرضروری، توانستند نفس تازه ای بکشند و بدهی های شان را مدیریت کنند. این کار مثل سبک کردن بار یک کوله پشتی در کوهنوردی است؛ هرچه کمتر حمل کنید، راحت تر به قله می رسید.

سخن پایانی

حالا که مسیر پرپیچ و خم مدیریت بدهی را با هم طی کردیم، وقتش است یک نفس عمیق بکشیم و ببینیم چه چیزی یاد گرفتیم. بدهی برای شرکت ها مثل یک باد شدید است؛ اگر بلد باشید بادبان ها را تنظیم کنید، شما را به جلو می برد، ولی اگر غافل شوید، قایق تان را واژگون می کند.

مطلب مرتبط: مهارت های مالی برای مدیریت بهتر کسب و کار

این اصول که با هم مرور کردیم -شفافیت، اولویت بندی، مذاکره و افزایش جریان نقدی- مثل یک جعبه ابزارند که هر برندی می تواند دستش بگیرد و با اعتمادبه نفس به استقبال این باد برود. مهم این است که نترسید و به جای فرار با بدهی رو در رو شوید.

چیزی که این وسط مشخص شد، این است که مدیریت بدهی فقط کار حسابدارها نیست؛ بلکه یک مهارت جمعی است که کل شرکت باید در آن سهیم باشد. از بالا تا پایین همه باید بدانند که هر قدم کوچک، چه کم کردن یک هزینه اضافی چه یک مذاکره هوشمندانه، مثل قطره ای است که به یک رودخانه بزرگ می پیوندد. برندهای موفق مثل فورد یا نایک این را خوب فهمیده اند که بدهی پایان خط نیست؛ بلکه یک چالش است که با برنامه و خلاقیت می شود ازش عبور کرد. 

پس دفعه بعد که حس کردید بدهی ها دارند دور گردن شرکت حلقه می زنند، یادتان باشد که ابزارهای تان را دارید. مثل یک کاپیتان ماهر، کشتی کسب وکارتان را نگاه کنید، جهت باد را بسنجید و با این اصول پیش بروید. نه تنها از توفان جان سالم به در می برید، بلکه ممکن است به ساحلی برسید که هیچ وقت فکرش را هم نمی کردید. مدیریت بدهی یعنی همین: تبدیل یک تهدید به یک فرصت و ساختن فردایی که ارزش همه این تلاش ها را داشته باشد.

منابع:

https://www.linkedin.com

https://www.forbes.com

https://proteafinancial.com