سردرگمی صنعت الکترونیک بدون سرمایه‌ گذاری و حمایت

صنعت پیشرفته و مهم الکترونیک و «های تک»، از تولیدات صنعتی کشور سهم ناچیز 3 درصدی دارد. این صنعت در یک دهه گذشته رشد و پیشرفت چشمگیری داشته اما ایران از این قافله عقب مانده است. روزنامه «فرصت‌امروز» در این باره با دکتر علی فتوت‌احمدی، مدیرعامل شرکت کاوش کام‌آسیا و دانشیار دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف گفت‌وگویی انجام داده که در پی می‌آید.

با توجه به رشد روزافزون صنعت الکترونیک در دنیا، کشور ما از این مهم عقب مانده است. دلیل یا دلایل این عقب ماندگی چیست؟ 

در 15 سال اخیر که دنیای الکترونیک تغییرات چشمگیر خود را آغاز کرد، مسئولان ما به دنبال ایجاد ارزش افزوده در صنعت خودرو بودند و بازار الکترونیک و مخابرات را به کشورهای دیگر واگذار کردند. پیشنهاد دعوت از مهندسان الکترونیک و مخابرات خارجی نهایت کاری بود که مسئولان ما در سال‌های اخیر کرده‌اند. بنابراین رفته رفته شرکت‌های موفق نیز از دور خارج شدند یا تغییر ماهیت دادند.

البته کاهش منابع مالی دولت در سال‌های اخیر را نباید از نظر دور داشت. نظر شما چیست؟

تحریم‌های اقتصادی و کاهش منابع مالی دولت، اهرم بازدارنده دیگری برای پیشرفت صنایع الکترونیک و مخابرات بود. از سوی دیگر و در فاصله این سال‌ها برخی کشورها با درک موقعیت جهانی، فرصت را مغتنم شمردند و در دو بخش فنی و علمی که ارزش افزوده بالاتری دارد، سرمایه‌گذاری‌های مناسبی انجام دادند. ولی در کشور ما این اتفاق نیفتاد، در حالی که صنعت الکترونیک و مخابرات جزو صنایع پیشرفته هستند که با سرعت زیاد پیشرفت می‌کنند.

در خصوص تغییرات جهانی صنعت «های تک» بیشتر توضیح دهید. اینکه این تغییرات بیشتر در چه زمینه‌هایی اتفاق افتاد؟

همان‌گونه که گفتم، در 15 سال گذشته صنایع الکترونیک در دنیا تغییرات زیادی در زمینه مجتمع‌سازی داشته‌اند. این تغییرات از توانمندی‌ها در بخش ‌ای‌سی و مدارهای الکترونیک با ظاهری ساده اما باطنی بسیار هوشمند، آغاز شد. به‌دلیل تجمیع بخش‌ها از تعداد ‌ای‌سی‌ها کم اما بر میزان هوشمندی این مدارهای الکترونیک افزوده شد. این رخداد جهانی بود که شامل همه کشورها می‌شود و تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیک تحت تاثیر آن قرار گرفتند. یعنی کارخانجاتی که قبلا در تولید الکترونیک ارزش‌افزوده داشتند به واسطه تجمیع قطعات و هوشمند شدن آنها ارزش افزوده کمتری تحصیل کردند.

چرا شرکت‌های خصوصی ما نتوانستند با این تغییرات هماهنگ شوند؟

در تولید محصولات الکترونیک ارزش‌افزوده علمی مهندسی به‌دلیل محتوای فنی ‌ای‌سی‌ها و بخش تولید قطعات، بالاست. بر همین اساس شرکت‌های بزرگ، ترجیح می‌دهند طراحی قطعات مدار مجتمع و حتی مونتاژ و لحیم کاری را نیز خودشان بر عهده بگیرند. این ادامه همان بحث تجمیع‌سازی چیپ‌هاست که ما آن را فراموش کرده‌ایم و به امید رشد صنعت لحیم‌کاری با ارزش افزوده کاهنده، اصل موضوع را کنار گذاشته‌ایم.

ریسک سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار بالاست و اگر دولت‌ها حمایت نکنند، بخش خصوصی به تنهایی نمی‌تواند از پس آن برآید. برای نمونه شرکت پارس‌الکتریک که 25سال قبل حتی در بخش تحقیقات هم حرفی برای گفتن داشت در شرایط تحریم‌ها و حمایت نشدن از سوی دولت، با سالن‌های بزرگ تولید، به مونتاژ روی آورد و سپس ورشکسته و تعطیل شد. 

دلیل دیگری هم برای ممانعت از پیشرفت صنایع الکترونیک و مخابرات کشور قایل هستید؟

البته. بُعد غیر‌قابل انکار دیگر ماجرا هم این بود که بخش بزرگی از صنایع «های‌تک» به کشور آمریکا مربوط است و تحریم‌ها و مسائل سیاسی پیش از تحریم‌ها مانع از تبادل دانش و اطلاعات ما در این زمینه می‌شد. نتیجه اینکه از 10 تا 15 شرکت بزرگ و کوچک صنایع الکترونیک و «های تک» در حال حاضر تنها یکی دو شرکت سرپا هستند و بقیه یا تغییر ماهیت داده‌اند یا عطای این کار را به لقای آن بخشیده‌اند. خلاصه اینکه بازار الکترونیک و مخابرات را دو دستی تقدیم شرکت‌های خارجی کرده‌ایم.

* ارتباط با کارشناس: molood.gholami@yahoo.com