وضعیت شرکت های دانش بنیان در گفت وگو با یکی از فعالان این بخش بررسی شد / دانش بنیان ها؛ دروازه ورود به اقتصاد مقاومتی

شرکت های دانش بنیان ایرانی سال هاست فعالیت جسته و گریخته خود را در کشور آغاز کرده و امروز توانسته اند سهمی از تولید و صادرات کشور را در دست بگیرند. در حال حاضر کشورهای ژاپن، آلمان و آمریکا پیشرو در این عرصه هستند و در تلاشند بیش از پیش به این بخش از اقتصاد خود توجه کنند. در کشور ما هم طی دو سال اخیر توجه ویژه ای به فعالان شرکت های دانش بنیان شده است و تلاش می شود شرکت های دانش بنیانی که روبه ورشکستگی رفته اند، دوباره احیا شده و به چرخه اقتصاد بازگردند.

اما هنوز هم فعالان این عرصه با مشکلاتی دست وپنجه نرم می کنند و معتقدند دانش بنیان ها می توانند نقش مؤثرتری در تحقق بخشیدن به اقتصاد مقاومتی ایفا کنند و کشور ما پتانسیل مناسبی برای جهش در این بخش دارد. به همین دلیل پای صحبت انوشیروان مرآت، مدیرعامل شرکت صنایع ارتباطی آوا که در زمینه تولید تجهیزات مخابراتی فعالیت دارد نشستیم تا بیشتر با فراز و نشیب های فعالان دانش بنیان ها آشنا شویم.

حمایت از تولید کنندگان ایرانی چگونه است و چه انتظاری از دولتمردان برای توسعه این بخش دارید؟

امروزه شرکت های دانش بنیان از توجه و حمایت ویژه ای از طرف دولت برخوردارند، زیرا دولت و مردم به خوبی با این موضوع كنار آمده اند كه دوران خام فروشی و گرایش به سمت اقتصاد نفتی به پایان رسیده است چون این منابع پایان پذیر خواهند بود و كشور ما بیش از پیش به تولید ثروت از علم و دانش در كشور نیازمند است.

این امر تنها از راه تبدیل ایده به ثروت میسر خواهد شد و اگر یك شركت دانش بنیان بتواند محصولات خود را به سمت نیاز بازار و بر پایه علمی تولید كند در رقابت بازار داخل و خارج به موفقیت های بالایی دست خواهد یافت که بی تأثیر بر اقتصاد جامعه نخواهد بود، زیرا هم شركت به ثروت قابل توجهی رسیده و هم برای تعدادی از فارغ التحصیلان اشتغال فراهم کرده است.

رفع تحریم ها برای شرکت های دانش بنیان و تولید کنندگان تجهیزت مخابراتی فرصت محسوب می شود یا تهدید؟

با توافقات هسته ای صورت گرفته زمینه های صادراتی برای محصولات دانش بنیان ایجاد می شود که این قابلیت در گذشته به دلیل محدودیت هایی که برای کشور ایجاد شده بود، وجود نداشت و با این توافقات زمینه صادرات محصولات دانش بنیان بهتر فراهم می شود، در این راستا صنعت مخابرات ایران از فناوری بالایی برخوردار است و شرکت های دانش بنیان بسیار قوی هم در این صنعت فعالیت دارند.

قوانینی وجود دارد که شرکت مخابرات و اپراتور ها باید ملزومات شبکه خود را در درجه اول از تولیدکنندگان داخلی تهیه کنند، تا به امروز چقدر این قانون اجرایی شده است؟

اگر بخواهیم به تولید داخل اهمیت دهیم ناگزیریم تا به انتقال تکنولوژی به داخل کشور و بومی سازی محصولات فکر کنیم. در این خصوص سیاست ها و قوانینی که از ورود مستقیم محصولات به بازار مخابرات کشور ممانعت به عمل می آورد نقش بسیار پررنگی خواهد داشت، زیرا هرچه کار فنی اعم از طراحی، تولید یا مونتاژ روی محصولات داخل کشور انجام گیرد، گام مؤثری در به خدمت گرفتن نیروهای کار کشور و کم شدن معضل بیکاری خواهد بود.

چند سال پیش، تولید کابل مخابراتی و فیبر نوری در کشور انجام می شد اما به جهت آنکه شرکت های مخابراتی این تجهیزات را از خارج از کشور تهیه کردند، توان رقابت با خارجی ها به صفر رسید. براساس گزارشی که شرکت مخابرات ایران ارائه کرده هم اکنون بار دیگر از کابل و فیبر نوری داخل که به مراتب قیمت کمتری از نمونه های خارجی دارد در شبکه مخابراتی کشور استفاده می شود و نیازمندی کشور در این حوزه از داخل به راحتی قابل تهیه است. اما لازمه تقویت بخش های تولیدی در کشور، حمایت شرکت های بزرگ و اپراتورها است و هم اکنون در این بخش بسیاری از تجهیزات قابل رقابت با بخش های خارجی خواهد بود.

در حــال حــاضر چــه تجهیزات مخابراتی در داخل تولید می شوند و آیا در این زمینه صادرات هم داریم؟

قطعاً اقتصاد دانش بنیان تنها به دنبال بازارهای داخلی نیست و از سوی دیگر شرکت هایی می توانند در این اقتصاد به حیات خود ادامه دهند که بتوانند با سایر محصولات رقابت کنند. براساس مطالعات انجام شده، توانمندی بسیاری در زمینه صادرات تجهیزات مخابراتی، خدمات فنی و مهندسی و مشاوره و گرفتن مجوزهای اپراتوری در بخش خصوصی فعال حوزه ICT وجود دارد.

محصول اصلی تولیدی شرکت ما سوئیچ های مخابراتی نسل جدید و متعلقات آن است و این محصولات در دو رده سوئیچ های سازمانی و شبکه عمومی مخابرات است که سوئیچ های عمومی دارای ظرفیت های چندمیلیونی است و در زمینه طراحی نسل جدید تجهیزات مخابراتی سوییچ  (NGN)، یکی از مدعیان این تکنولوژی در دنیا هستیم و پیش بینی می کنیم امسال این محصول را به کشورهای اروپایی صادر کنیم.

شرکت های دانش بنیان باید به منظور ایفای نقش فعال در عرصه رقابت با جهت گیری صحیح فعالیت های خود را طراحی کرده و با به کارگیری استراتژی هدفمند، بازارهای جدید را در چشم انداز اهداف خود لحاظ کنند، زیرا این دیدگاه جهانی بوده و مختص نقاط محلی نیست.

رشـــد شرکت هـای دانش بنیان چه تأثیری بر اشتغال و توسعه کشور دارد؟

شرکت های دانش بنیان در زمینه گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده بالا و برای توسعه کسب و کار در مراکز تحقیقاتی شکل می گیرند و فعالیت می کنند و توجه به نقش شرکت های دانش بنیان در چرخه اقتصادی کشور از راه های برون رفت از شرایط پیچیده اقتصادی در کشور با توجه به مولفه های اشتغال زایی، خودکفایی و رشد اقتصادی است.

ظرف پنج سال آینده، شرکت مخابرات ایران باید تبدیل به شرکت تمام ITشود و تجهیزات آن نیز قاعدتاً از جنس IP خواهد بود و اگر شرکت ها قوی عمل کنند، می توانند سهمی از بازار را داشته باشند.

شرکت ما به سهم خودش به عنوان یکی از شرکت های صنعت مخابرات کشور توانسته  میلیون ها دلار صرفه جویی ارزی برای کشور ایجاد کند، زیرا محصولات اصلی آن اکثرا نمونه داخلی نداشته و تنها جایگزین شان نمونه های خارجی است.

در واقع دارایی یکی شرکت دانش بنیان چیزی نیست جز ذهن افراد، تخصص کسانی که در آن شرکت فعالیت می کنند که انصافاً دارایی با ارزشی است.

یکی از خصوصیات دیگر فعالیت شرکت های دانش بنیان به حوزه بهره وری و ارزش افزوده ای که از فعالیت ها ایجاد می شود، برمی گردد. عمدتا بالاترین ارزش افزوده در فعالیت های تولیدی و اقتصادی، ارزش افزوده ای است که در فعالیت های دانش بنیان صورت می گیرد، به همین جهت می توان گفت تأثیر گذاری بازده اقتصادی فعالیت ها یا شرکت های دانش بنیان بر کل اقتصاد کشور بسیار بالاتر از فعالیت های تولیدات سنتی یا حتی صنعتی است و اصلاً با آنها قابل مقایسه نیست.

بنابراین اگر ما بتوانیم شرکت های دانش بنیان را تقویت کنیم، اولاً زیرساخت مناسبی را برای تجاری سازی فراهم کرده ایم و دوم اینکه توانسته ایم کمک کنیم تحقیقات دانشگاهی به صنعت و بازار وصل شوند و پلی بین بازار و فناوری و بین دانشگاه و صنعت ایجاد شود. سوم اشتغال متخصصین و چهارم تولید ارزش افزوده بالا را که بیشترین تأثیرگذاری را در کل اقتصاد دارند، تحت الشعاع قرار داده ایم.

استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان با دید توسعه درون زا و فعالیت برون گرا به طور دقیق همسو با اهداف اقتصاد مقاومتی است، استقلال عمل این شرکت ها برای توسعه کسب و کار می تواند برای افزایش بهره وری و افزایش توان مدیریتی در این شرکت ها مدنظر قرار گیرد.

در کشور ما نیز با توجه به سیاست های کلان و برنامه های عملیاتی دولت، نگاه ویژه ای به مقوله اقتصاد دانش بنیان می شود، این دغدغه را می توان با اشاره به مجموعه مقررات تدوین شده و توجه به تجاری سازی و صنعتی کردن فناوری های مورد نیاز کشور به خوبی احساس کرد و در سند نقشه جامع علمی کشور به صراحت از ایجاد شرکت های دانش بنیان حمایت شده و آن را راهی برای جهت دادن چرخه علم و فناوری و نوآوری به ایفای نقش مؤثرتر در اقتصاد عنوان شده است.

ارتباط با نویسنده: m.momtazpour@forsatnet.ir