ارگانیک سرمایه‌گذاری آینده دار

یکی از اصطلاحاتی که چند سالی است در حوزه مواد غذایی زیاد شنیده می‌شود، واژه خوش‌فرم و خوش‌ادای ارگانیک است.

این اصطلاح که زمانی تنها در مورد کشاورزی و غذا به کار می‌رفت، امروزه به دیگر حوزه‌های نیازهای انسانی مانند پوشاک و لوازم آرایشی و بهداشتی هم وارد شده است، اما غذا هنوز در صدر جدول توجهات قرار دارد زیرا کشاورزی ارگانیک، شیوه‌ای از کشاورزی است که در تمامی مراحل کاشت تا برداشت، جمع‌آوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی از کود و سموم  شیمیایی استفاده نمی‌شود، بنابراین حاصل این کشاورزی، محصولات سالم است.

به همین دلیل و توجه روزافزون به استفاده از مواد غذایی طبیعی و سالم یا همان ارگانیک موجب شده تا سرمایه‌گذاران زیادی به هزینه کردن در این حوزه ترغیب شوند. 

بازارهای داخلی و خارجی

اما مهم ترین سوپاپ اطمینان برای یک سرمایه‌گذار، وجود بازارهای مستعد داخلی و خارجی است. به گفته مهدی مهدی‌پور، دبیر انجمن ارگانیک ایران، در حال حاضر حجم مبادلات سالانه مواد غذایی ارگانیک در سطح جهان، بیش از 50 میلیون یورو است. یکی از دلایل این امر این است که مصرف ارگانیک‌ها هزینه‌های پنهان ندارد. 

در حقیقت افزایش به کارگیری سموم در کشاورزی سنتی، هزینه‌های پنهان و گزاف درمانی را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کند، به همین دلیل است که امروز کشاورزان در کشورهای توسعه یافته مزارع خود را به مزارع ارگانیک تبدیل می‌کنند و تقاضا برای این محصولات هم هر روز بیشتر می‌شود. مثلاً در کشوری مانند امریکا مصرف مواد غذایی ارگانیک در سال‌های اخیر 17درصد افزایش داشته است.

در ایران نیز تعداد فروشگاه‌های ارگانیک به 15عدد رسیده است. دبیر انجمن ارگانیک اضافه می‌کند: علاوه بر 15فروشگاه مذکور، تقاضای زیادی برای دایر کردن فروشگاه‌های ارگانیک وجود دارد. در سطح تهران هم چهار فروشگاه داریم و تعدادشان تا پایان امسال به عدد 10 می‌رسد. 

زوبین امیری، مدیرعامل چای زوبین نیز در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: اغلب کشورهای اروپایی، امریکا و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس بازارهای هدف ما برای صادرات است و تاکنون نتایج درخشانی هم گرفته‌ایم. امیری برگشت سرمایه در زمینه محصولات ارگانیک را صددرصد می‌داند و اضافه می‌کند: هر محصولی در پایان فصل برداشت، سرمایه را به کشاورز برمی‌گرداند. 

مجوزها و هزینه‌ها

یکی از سؤال‌هایی که معمولاً ذهن سرمایه‌گذاران را مشغول می‌کند، این است که برای کشاورزی ارگانیک به چه مجوزهایی نیاز است. مطابق گفته‌های فعالان این بازار و دبیر انجمن ارگانیک ایران، شرکت‌های تأیید صلاحیت در ایران و اروپا مجوزهای لازم را برای شروع کشاورزی ارگانیک در اختیار افراد قرار می‌دهند که البته هر سال برای تمدید مجوزها بسته به هکتار زمین، مبالغی را دریافت می‌کنند.

مثلاً اگر زمینی 10 هکتار مساحت داشته باشد، هزینه تمدید گواهی آن بین 10 تا 15 میلیون تومان برای هر سال است. این را باباجانی، اولین تولیدکننده برنج ارگانیک در ایران به «فرصت امروز» می‌گوید. مهدی‌پور، دبیر انجمن ارگانیک در حالی که نخواست نامی از این شرکت‌های داخلی ببرد تنها به خصوصی بودن آنها اشاره می‌کند و می‌گوید: «انجمن خاک انگلستان، شرکت‌های مورد تأیید اتحادیه اروپا و چند شرکت دیگر داخلی و خارجی مجوزهای لازم را بعد از آزمایش‌ها و پایش‌ محصول در زمان کاشت، برداشت و بسته‌بندی، در اختیار کشاورزان قرار می‌دهند.»

سودها و هزینه‌ها از دید فعالان بازار ایران

در شمال ایران، هر متر زمین کشاورزی بین 10 تا 30هزار تومان است. بنابراین برای داشتن زمینی به مساحت 10هکتار هزینه میلیاردی لازم است. یکی از راه‌هایی که می‌توان در هزینه خرید زمین صرفه‌جویی کرد، تشکیل تعاونی و دعوت از کشاورزان برای مشارکت در کاشت است. منتها در ابتدا باید مزایای کشــاورزی ارگانـیک، خریـــد تضمینی و مشارکت در سود نهایی را برای آنها تشریح کرد. 

باباجانی، کشاورز ارگانیک استان مازندران ضمن تأیید این آمار و ارقام، برگشت سرمایه در بازار ارگانیک را صددرصد می‌داند، زیرا معتقد است که در پایان هر سال برداشت، سود برمی‌گردد. حتی اگر محصولات تنها 20 تا 30درصد گران‌تر فروخته شوند، سود لازم به دست می‌آید.

امیری، دیگر فعال بازار مواد غذایی ارگانیک و تنها تولیدکننده چای ارگانیک ایران، به «فرصت امروز» می‌گوید: «سوددهی در بازار ارگانیک بالاست چون رقابت فعلاً کمتر است، اما هزینه‌های بیشتری هم دارد. مثلاً در سیستم ارگانیک نمی‌توان از علف‌کش استفاده کرد و این کار با دست انجام می‌شود که هزینه‌های کارگری دارد.

مدیرعامل برند زوبین، مهم‌ترین تهدیدهای سرمایه‌گذاری در زمینه مواد غذایی ارگانیک را آگاهی کم مردم در مورد محصولات ارگانیک می‌داند، ولی اضافه می‌کند: «در هر صورت غذای ارگانیک، موجی است که مانعی برای آن قابل تصور نیست.

تسهیلات دولتی نداریم

با همه اهمیتی که ارگانیک‌ها دارند، در ایران هنوز حمایت‌های دولتی لازم از آنها صورت نگرفته است. تسهیلات بانکی خاصی در این زمینه وجود ندارد و سنگینی تولید این محصولات بر دوش بخش خصوصی است، اما زمان کوتاه رسیدن به سود، وجود بازارهای مستعد صادراتی و سود زیاد حاصل از فروش این محصولات موجب شده است که هر روز بر تعداد سرمایه‌گذاران این حوزه افزوده شود.

تولیدکننده چای ارگانیک ایران، مهم‌ترین کمک ارگان‌های دولتی به کشاورزان را در هنگام دوره‌گذار زمین کشاورزی می‌داند، زیرا در دوره‌گذار، زمین کشاورزی باید به زمین ارگانیک تبدیل شود که بین دو تا پنج سال طول می‌کشد. در این فاصله هیچگونه کشتی در زمین انجام نمی‌شود و تنها آبیاری و علف‌چینی دستی انجام می‌گیرد که هزینه‌های ویژه خود را دارد و برای کشاورز سنگین است.

همچنین دانش ارگانیک و آموزش‌های علمی در این زمینه اهمیت زیادی دارد که دولتی‌ها باید با فراهم کردن آنها، شیوه‌های مدیریت نوین کشاورزی را در اختیار کشاورزان قرار دهند. تلاش خبرنگار «فرصت امروز» برای برقراری ارتباط با مسئولان ذیربط طی سه چهار روز، بی‌نتیجه ماند.

فرصت‌ها و تهدیدها

همیشه اجناس تقلبی در بازارها حضور دارند و همیشه از راه‌های میانبری که می‌روند، زحمات سرمایه‌گذاران را هدر می‌دهند.

این دغدغه‌ شامل حال خریداران هم می‌شود، اما از آنجایی که هر مسئله‌ای راه چاره‌ای دارد، انجمن ارگانیک ایران با درج نشان و برند خود بر روی محصولات دارای مجوز ارگانیک، آنها را از سایر محصولات متمایز می‌کند. خرید از فروشگاه‌های ارگانیک مورد تأیید انجمن نیز راه دیگری برای فرار از تله تقلب‌کاران است.

همچنین باباجانی، انجمن ارگانیک ایران، شرکت‌های صادرکننده گواهی ارگانیک در ایران و شرکت‌های خارجی از جمله شرکت BCF آلمان را از جمله مراکز معتبر برای تأیید ارگانیک بودن مواد غذایی می‌داند و می‌گوید: هر گونه تخلف از قواعد ارگانیک جرائم سنگینی در پی دارد و می‌تواند به ملغی شدن مجوزها بینجامد. 

یکی دیگر از تهدیدهای بازار ارگانیک‌ها، گران‌تر بودن محصولات اینچنینی نسبت به دیگر محصولات است. مثلاً بسته 500گرمی چای ارگانیک تا 22هزار تومان قیمت دارد که نمونه سنتی آن تا 15هزار تومان است.

یا برنج ارگانیک تا کیلویی 11هزار تومان عرضه می‌شود، اما اگر حمایت‌های دولتی صورت بگیرد، قیمت محصولات ارگانیک نیز کاهش می‌یاید. در کشورهای خارجی تقریباً یک سوم قیمت محصولات را مصرف‌کننده‌ها مستقیماً می‌پردازند و حدود یک سوم قیمت را دولت، از طریق یارانه به کشاورزان و تولیدکنندگان پرداخت می‌کند.

در عین حال باید به ضایعاتی که به صورت معمول در این محصولات وجود دارد و آسیب‌هایی که طبیعت در تولید این محصولات ایجاد می‌کند نیز توجه کرد که ممکن است بخشی از سرمایه را هدر دهد که البته با توجه به قیمت این محصولات جبران می‌شود. به هر صورت بازار مواد غذایی ارگانیک روز به روز در حال گسترش است و با توجه به نبود رقبای زیاد، سود سرشاری نصیب فعالان این عرصه می‌کند.

پسته، سیب گلاب، رب گوجه‌فرنگی، چای، کیوی، برنج، زعفران، کنسانتره آب انار و انگور، گلاب، گوشت گوسفندی، روغن زیتون، خرما و غیره از جمله محصولات ارگانیک بازار ایران هستند که نشان از بازار گسترده و فرصت‌های بی‌شمار سرمایه‌گذاری در این حوزه دارد.