کسی ریسک ورود به این کار را نمی‌پذیرد

در شماره 321 روزنامه فرصت‌امروز گزارشی درخصوص کارخانه تولید سوسیس و کالباس‌های گوشت و مرغ ارائه کردیم که در آخرین پارگراف آن، قول ارائه گزارش امروز را هم داده بودیم؛ گزارشی متفاوت از تولید محصولی خاص و متفاوت؛ «سوسیس و کالباس ماهی» به‌عنوان یکی از محصولات پرطرفدار در دنیا مخصوصا برای افرادی که بوی ماهی را نمی‌پسندند مورد توجه است و خطوط تولید این محصول به سرعت در حال گردش است و سالانه هزاران تن از ماهیان صید شده تبدیل به خمیر ماهی شده و در نهایت در قالب سوسیس و کالباس به مصرف می‌رسد.

در گزارش امروز سعی داریم شرایط سرمایه‌گذاری و بازار سوسیس و کالباس ماهی را در ایران بررسی و از کارشناسان مختلف در حوزه‌های متفاوت نظرسنجی کنیم.

خمیر ماهی، پایه اصلی

اصلی‌ترین ماده اولیه سوسیس و کالباس ماهی، خمیر ماهی است. خمیر ماهی ماده اولیه چندمنظوره‌ای برای استفاده در فرآورده‌های زیادی است، همچنین می‌توان آن را شكل داد، چرخ كرد و به اشكال مختلف و جدیدی پخت، این خمیر، ماده‌ای خام و با كیفیت بالاست كه می‌تواند به تنهایی یا به‌صورت مخلوط با اجزای دیگر، به منظور تهیه فرآورده‌های مختلفی با طعم و بافت‌های متفاوت مورد استفاده قرار گیرد. خمیر ماهی در سه نوع بدون نمك، خمیر ماهی با نمك و خمیر ماهی خام تولید می‌شود. در حال حاضر در ایران دو شرکت بزرگ در حال تولید خمیر ماهی هستند که محصولات این شرکت‌ها برای تولید ناگت ماهی و فیش فینگرها به مصرف می‌رسد.

مراحل تولید خمیر ماهی

برای تولید خمیر ماهی نخستین مسئله انتخاب ماهی مناسب است. در تولید خمیر ماهی بیشتر از ماهی‌هایی با گوشت سفید مانند ساردین استفاده می‌شود البته گوشت ماهی‌های محتوی استخوان و تیغ برای این منظور چندان مناسب نیست. سپس این ماهی‌ها به مرحله پاک شدن می‌روند و پس از آن مجددا شسته می‌شوند. این مرحله جهت خارج كردن خونابه، پروتئین‌های محلول در آب و كاهش بار میكروبی جهت بوزدایی ماهی انجام می‌پذیرد. در مرحله آخر هم مواد افزودنی مانند سوربیتل، ساكاروز، نمك، پلی‌فسفات و نیز نشاسته، تخم مرغ، سبزیجات، ادویه‌ها و چاشنی به این خمیر اضافه می‌شود و به مرحله روکش و تولید سوسیس و کالباس می‌رود.

نظرات کارشناسی متفاوت درخصوص این محصول خاص

دکتر عیسی گلشاهی، مدیرکل دفتر بهبود کیفیت فرآورده‌ها و توسعه بازار شیلات ایران درخصوص تولید این محصول به «فرصت امروز» می‌گوید: نزدیک به 15 سال پیش تجربه تولید سوسیس و کالباس ماهی توسط شرکت آذر محصول در استان آذربایجان آزموده شد. در آن سال‌ها به دلیل اینکه کارخانه‌ای برای تولید خمیر ماهی در کشور نداشتیم، این شرکت برای تهیه خمیر ماهی که ماده اولیه و اصلی سوسیس ماهی بود به مشکل برخورد و با وجود اینکه بازار مشتری خوبی هم داشت اما متاسفانه طرح بسته شد و از آن پس هم تقریبا هیچ‌کسی ریسک ورود به این بازار را نپذیرفته است. امروزه اما می‌توان گفت در کشور برای تامین خمیر ماهی مشکلی وجود ندارد و دو کارخانه به‌صورت مستمر در حال تولید خمیر ماهی هستند و اگر سرمایه‌گذاری بخواهد تولید سوسیس و کالباس ماهی کند این کارخانه‌ها تنها باید مقداری حجم تولید خود را افزایش دهند.

مزیت‌های سرمایه‌گذاری

وی درخصوص مزیت‌های این سرمایه‌گذاری می‌گوید: بسیاری از کشورهای دنیا در حال تولید این محصول هستند و ذائقه مشتری را یافته و سالانه میلیون‌ها دلار از این صنعت درآمدزایی می‌کنند اما سرمایه‌گذاران ما از ترس نبود مشتری یا عدم توانایی تغییر در ذائقه مشتری، وارد این حوزه نمی‌شوند.

نخستین مزیت این محصول برای افرادی است که بوی ماهی و محصولات شیلاتی را دوست ندارند که این بو در سوسیس‌ها و کالباس‌ها کاملا از بین می‌رود. دومین مزیت بحث صرفه اقتصادی است که محصول نهایی ارزان‌تر از سوسیس و کالباس گوشت درمی‌آید، به‌گونه‌ای که در حال حاضر ماهی مناسبی که می‌توان برای این منظور در نظر گرفت ماهی کپور نقره‌ای است که قیمت آن در بازار بین 5تا 6 هزار تومان است همچنین شما برای تولید خمیر ماهی می‌توانید از ماهی‌های‌ریزی که مشتری‌پسند نیستند هم استفاده کنید که بالطبع ارزان‌تر هم تمام می‌شود. مقایسه قیمت این ماهی‌ها با گوشت قرمز یا مرغ کاملا نشانگر توجیه اقتصادی این محصول است.

تجربه موفق فرآورده‌های شیلاتی

گلشاهی می‌افزاید: بخش اصلی که سرمایه‌گذاران از آن می‌ترسند، عدم اقبال عمومی است که شما باید توجه کنید در هر صورت هر محصول تازه‌ای که وارد بازار شود چند ماه فرصت می‌برد تا نظر مشتری را جلب کرده و بازار خود را به دست آورد، در این فاصله باید تبلیغات مناسب برای فرهنگ‌سازی در این خصوص صورت پذیرد. وی معتقد است: تجربه تولید ناگت میگو و مصرف زیاد آن در بازارهای داخلی نشان می‌دهد مردم به ضرورت مصرف محصولات شیلاتی پی برده‌اند و این مشتریان زودتر به سوی فرآورده‌های شیلاتی رو می‌آورند؛ تنها نیاز است مقداری وقت و انرژی برای جلب توجه مشتری صرف کنیم.

این کارشناس درخصوص توان صادراتی این محصول می‌گوید: به نظر من تمرکز روی مشتری داخلی بسیار راحت‌تر است و بیشتر جواب می‌دهد اما درخصوص بازارهای صادراتی هم به هر روی می‌شود کار کرد؛ تنها نیاز است ذائقه آنها را هم دریابیم و توان رقابت با محصولات بین‌المللی را هم داشته باشیم. آسیای جنوب شرقی شاید بهترین گزینه برای صادرات باشد.

سرمایه‌های مورد نیاز برای تولید

گلشاهی در آخر درخصوص منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری می‌گوید: خط تولید انواع سوسیس و کالباس چه از نوع مرغ یا ماهی و چه گوشت یا دیگر ماهیان همگی با هم مشابه‌ است و تفاوتی از نظر ماشین‌آلات یا مسیر تولید ندارند. بحث اصلی فقط بر سر خمیر ماهی است که همان‌طور که گفتم بیرون از فضای کارخانه توسط دیگر کارخانه‌هایی که مشخصا خمیر ماهی و میگو و محصولات شیلاتی را تولید می‌کنند به دست می‌آید. اما برای راه‌اندازی یک خط تولید خمیر ماهی، اگر کاملا مکانیزه باشد نیاز به 4 میلیارد تومان سرمایه است و اگر بخشی از آن دستی انجام شود با یک میلیارد تومان هم می‌توانید شروع کنید.

صنایع فرآورده‌های گوشتی در کشور محروم است

محمد موسوی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی اما نظر دیگری درخصوص تولید سوسیس و کالباس‌های ماهی دارد. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: تولید سوسیس و کالباس ماهی در کشور ما توجیه اقتصادی ندارد، چرا که هم هزینه تمام شده محصول بالاست و هم مردم ما این محصول را نمی‌پسندند و ما از سال 1364 با تیم فنی و کارشناس خود روی این‌گونه طرح‌ها کار کرده‌ایم اما همچنان معتقدیم ورود به این حوزه سودآور نیست و نمی‌تواند موفق باشد. درصد فسادپذیری محصول بالاست و تقاضا برای این محصول در کشور پایین است همچنین قیمت تمام شده محصول که بالاست و مردم حاضر نیستند بابت این محصول هزینه بالایی پرداخت کنند که همه این موارد موجب شده فعلا برای ورود به این حوزه سرمایه‌گذاری مناسبی انجام نشود. صنایع تبدیلی و صنایع فرآورده‌های گوشتی در کشور محروم است و حتی دولت هم توجهی به آن نمی‌کند و همه کسانی که در این حوزه فعالند با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.

همچنین دکتر پریسا فلاحی، مسئول کنترل کیفی یکی از کارخانجات تولید سوسیس و کالباس درخصوص این محصول می‌گوید: کلا ایرانی‌ها به بوی غذا اهمیت زیادی می‌دهند، در واقع بسیاری کشورها میگو و ماهی خام را در سالاد خود مصرف می‌کنند اما ایرانی‌ها همه چیز را پیاز داغ می‌کنند تا بوی زهم ندهد، درخصوص سوسیس و کالباس ماهی هم چون بوی ماهی می‌دهد و طی فرآیند فرآوری هم این بو از بین نمی‌رود نمی‌تواند بازار داخلی را به خود جذب کند.

وی می‌افزاید: شاید تولید محصولات دریایی در حالت سوخاری جواب بدهد اما در حالت سوسیس و کالباس نمی‌تواند بازارپسند باشد.