وضعیت سرمایه‌ گذاری خارجی در ایران

فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در ایران در چند بخش زیر خلاصه می‌شود؛ نفت و گاز، خودروسازی، معدن، پتروشیمی، خوراک و دارو. ایران توانسته برای 485پروژه بین سال‌های 1992 تا 2009، حدود 34/6 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند. تخمین زده می‌شود که فرصت‌های سرمایه‌گذاری در یک دهه آینده در بخش صنعت و خدمات کشور حدود 600 تا 800میلیارد دلار ارزش داشته باشد و فراهم شدن امکان سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند سبب شکوفایی و رشد معنادار اقتصادی ایران شود.

سرمایه‌گذارانی از بیش از 50کشور دنیا بین سال‌های 1992 تا 2008 سرمایه‌های خود را به ایران آورده‌اند که در این میان آسیایی‌ها و اروپایی‌ها بیشترین سهم را داشته‌اند.براساس داده‌های کنفرانس سازمان ملل درباره تجارت و توسعه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال 2010 میلادی با وجود تحریم‌ها از 3/6میلیارد دلار عبور کرد و در همان سال پیش‌بینی شد که این میزان سرمایه‌گذاری در مدت چهار سال، 100 درصد رشد داشته باشد.

آمار و ارقام نشان می‌دهد که در سال 2013 سرمایه‌گذاری خارجی در ایران حدود 3/05میلیارد دلار بوده است و ایران حدود 380میلیون دلار در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کرده است. استان‌های بوشهر و خوزستان نسبت به دیگر مناطق کشور سرمایه خارجی بیشتری به خود جذب می‌کنند که عمده آن هم در بخش نفت و گاز است. فارس، گیلان، تهران، کرمان و مازندران از دیگر استان‌های مهم کشور در جذب سرمایه‌های خارجی هستند.

300میلیارد دلار سرمایه‌ خارجی نیاز است

برای اجرایی شدن کامل برنامه پنج‌ساله توسعه، ایران نیازمند 300میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی است و با در نظرگرفتن افق کشور در سال 2025میلادی باید طی دو دهه  (2025-2005) حدود 3/7تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در کشور انجام شود که از این مقدار 1/3تریلیون دلار نیاز کشور به سرمایه‌گذاری خارجی پیش‌بینی شده است. براساس گزارش مجله اکونومیست، نیاز ایران به سرمایه‌گذاری در بخش ریلی 15میلیارد دلار، در بخش انرژی 200میلیارد دلار و در بخش گردشگری 30میلیارد دلار است.

ایران کشوری هم‌جمعیت ترکیه، به اندازه غرب اروپا و دارنده بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان است. سرمایه‌گذاران در ایران نه‌تنها به بازار 80 میلیون نفری ایران دسترسی خواهند داشت، بلکه این کشور می‌تواند به قطب تجارت با بازارهای صدها میلیون نفری همسایگانش نیز تبدیل شود. به‌گفته فرج‌الله حسینی، قائم‌مقام سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و اقتصادی ایران، پیش‌بینی شده که در سال 2017 بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا انجام گیرد اما با توجه به وضعیت کشورهای خاورمیانه که بیشتر درگیر جنگ هستند ایران به علت باثبات بودن، کشوری مطمئن برای سرمایه‌گذاری خواهد بود.

انعقاد تفاهم‌نامه با سرمایه‌گذاران خارجی نیاز به مجوز قانونی دارد چرا که در این صورت سرمایه‌گذاران خارجی تحت پوشش قانون قرار می‌گیرند و بسیاری از امور نقل و انتقالات سریع‌تر انجام می‌شود. از زمان اعلام سرمایه‌گذاری خارجی این موضوع در مدت دو تا سه هفته در هیأت سرمایه‌گذاری خارجی بررسی و مجوز آن از سوی وزیر اقتصاد به نمایندگی از دولت امضا می‌شود. اما غیرقابل پیش‌بینی بودن قوانین و وجود شرکت‌های دولتی که به شرکت‌های خصوصی تغییر قیافه داده‌اند، از ریسک‌های مهم برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران است.