نقش ابزارهای ارگونومیک در بهبود فضای کسب‌ و‌ کار

در مطلب قبلی راجع به میز و صندلی ارگونومیک صحبت کردیم؛ در ادامه استفاده صحیح از سایر تجهیزات را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

صفحه کلید: در واقع ابزار تعامل ما با کامپیوتر است و باید در موقعیت مناسب قرار گیرد. مچ دست باید به راحتی روی صفحه کلید بلغزد. مچ باید در حالت صاف و بدون زاویه قرار گیرد و هرگز به سمت اطراف خم نشود. زاویه ساعد و بازوها باید بین ۸۰ تا ۱۰۰ درجه باشد، البته باید امیدوار بود وقتی‌ تکنولوژی تشخیص صدا رواج پیدا کند وابستگی به صفحه کلید کاهش یابد.

ماوس: باید کنار صفحه کلید قرار گیرد و دسترسی‌ به آن بدون کشیدگی در بازوها انجام شود. با یک لمس خفیف و بدون محکم گرفتن ماوس می‌توان دستور را منتقل کرد. در هنگام کار با ماوس مچ دست و ساعد باید دارای تکیه‌گاه باشند. می‌توانید از پد طبی ماوس استفاده کنید.

مانیتور: باید کاملا روبه‌روی شخص قرار گیرد و قسمت بالای صفحه نمایش، روبه‌رو یا زیر خط دید، با فاصله ۴۵ تا ۷۵ سانتی متر از چشم‌ها باشد و با زاویه‌ای تنظیم شود تا نور ساطع شده از روشنایی‌ بالاسر یا پنجر‌ه‌های اتاق در آن منعکس نشود. در صورت لزوم می‌توان از فیلترهای ضد‌تابش‌های خیره‌کننده استفاده کرد. اندازه صفحه نمایش باید به میزان کافی‌ بزرگ باشد تا بتوان کلمات را به وضوح و راحتی‌ خواند. در واقع کلمات روی صفحه نمایش باید از توان بینایی ما ۲ تا ۳ برابر بزرگ‌تر باشد. برای جلوگیری از خطر میدان الکترومغناطیسی از قرار گرفتن پشت مانیتور خودداری شود.

نورپردازی: طراحی نورپردازی به سه شاخه تقسیم می‌شود. نور عمومی‌، نور موضعی و نور تاکیدی، برای دستیابی به یک طراحی مناسب ترکیبی‌ از این سه نوع نورپردازی الزامی است.

الف: نورپردازی عمومی‌: نورپردازی عمومی‌ یا محیطی‌، کل فضای مورد‌نظر را از لحاظ قابلیت دیدن و ایمنی روشن می‌کند. در واقع نور از دیوارها و سقف‌ها برای پوشش تمام فضای ممکن منعکس خواهد شد، نور عمومی‌ می‌تواند از بالا به سمت پایین یا بالعکس بتابد. به‌طور مثال نورهای به سمت بالا شامل آباژورها یا دیوارکوب‌ها ست یا نورهای از بالا به پایین نورهای خطی‌ در سقف است. از نورهای مهتابی و آفتابی به‌طور ترکیبی استفاده کنید تا روشنایی مطلوبی برای مطالعه در اختیار داشته باشید.

ب- نور موضعی یا کاری: زمانی‌که نور با شدت بیشتری احتیاج باشد برای روشنی بیشتر یک فضای کوچک‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نور موضعی باید سه برابر نورهای عمومی‌ روشن‌تر باشد. اگر در یک اتاق کم‌نور مشغول به‌کار هستید استفاده از یک لامپ بیش از حد پرنور به‌عنوان نور موضعی نمی‌تواند کارساز باشد بلکه بهتر است با استفاده از افزایش تعداد لامپ‌های سقفی و تقویت نور عمومی‌ این مشکل را حل کنید. نور موضعی در محیط کار، همان چراغ‌های مطالعه است.

ج- نورهای تاکیدی: برای آنکه بتوان اشیای گرانبها، نقاشی‌ها و مجسمه‌های زیبا را بهتر در معرض نمایش قرار داد، از نورهای تاکیدی استفاده می‌شود. برای نورهای تاکیدی از لامپ‌هایی استفاده کنید که از سه برابر نور عمومی‌ فضای کار شما درخشان‌تر نباشد. هالوژن‌ها برای آنکه شدت و درخشانی مناسبی دارند می‌توانند به‌عنوان یک نور تاکیدی مناسب مورد استفاده قرار گیرند. اگر قرار است نورهای تاکیدی را روی سقف قرار دهید بهتر است پرتو نور در زاویه 30 درجه نسبت به سطح عمودی دیوارها تنظیم شود تا از تابش نورهای خیره‌کننده جلوگیری شود.

تحقیقات اخیر نشان داده است بر‌خلاف تصورات قبلی‌ هرچه میزان روشنایی‌ بیشتر باشد بهتر نیست بلکه منجر به هدر رفتن بیش از حد انرژی خواهد شد و ناراحتی‌های روحی‌ و جسمی‌ زیادی بر اثر روشنایی‌ نامناسب محیط کار و تابش نورهای خیره‌کننده از سطوح صیقلی مانند مانیتور، برای پرسنل به‌وجود خواهد آمد. استفاده از نورهای موضعی (چراغ‌های مطالعه) در کنار محیط‌های کم‌نور می‌تواند کیفیت نور مورد‌نیاز، راحتی‌ و کنترل را برای پرسنل افزایش دهد و از طرف دیگر میزان بهره‌وری از انرژی را بالا ببرد.

امروز اکثر کارهای دفتری شامل ترکیبی‌ از نگاه کردن به مانیتور و مطالعه مدارک و پوشه‌های کاری است و این دو کار نیاز به سطوح نور متفاوتی دارد، به‌دلیل آنکه مانیتورها خودشان منبع نور هستند درحالی‌که مدارک منعکس‌کننده نور هستند. مطالعه مدارک و پوشه‌ها چهار تا پنج برابر، نور بیشتری نسبت به مشاهده کامپیوتر نیاز دارند. اگر نورهای عمومی‌ و محیطی‌ در سطح مطالعه مدارک تنظیم شده باشند در این‌صورت شدت نور برای مشاهده کامپیوتر زیاد خواهد بود که این امر منجر به تابش نورهای خیره‌کننده روی مانیتور و مشکلات خشکی و خستگی‌ چشم‌های پرسنل خواهد شد.

همین‌طور اگر سطح نور عمومی‌ در حد مشاهده کامپیوتر باشد، پس نور کافی‌ برای مطالعه وجود نخواهد داشت. تنها راه‌حل این تضاد این است که سطح نور عمومی‌ محیط کار را کاهش دهیم و هر شخص به یک چراغ مطالعه مجهز باشد تا روشنایی‌ مناسب برای مطالعه وجود داشته باشد. علت خشکی و خستگی‌ چشم‌ها این است که به دلیل تمرکز روی صفحه نمایش تعداد پلک‌زدن‌ها کاهش می‌یابد. با حرکت چشم‌ها از صفحه نمایش به سمت یک شی‌ دور در فاصله شش‌متری و تکرار آن در هر ۳۰ دقیقه می‌توان عضلات چشمی را استراحت داد.

سعی‌ کنید استراحت‌های کوتاهی‌ برای کشش در گردن و شانه‌ها، دست‌ها، مچ‌ها، کمر و پاها در نظر بگیرید. تمرینات کششی شامل چرخش ساده گردن، بالا و پایین انداختن شانه‌ها، گره کردن و باز کردن مشت و آویزان کردن بازوها به‌طور طبیعی‌ برای لحظاتی، بلندشدن و قدم زدن در اطراف باید هر ۵۰ دقیقه یک بار انجام شود. با انجام این حرکات کششی از فشار وارد بر عضلات خود کم کنید.

* کارشناس طراحی داخلی