مزایای بهره‌گیری از وِرمی کمپوست در تولید محصولات سالم

استفاده از کودهای شیمیایی آسیب زیادی به اکوسیستم و در نهایت سلامت انسان وارد می‌کند. کارشناسان برای دچار نشدن به این آسیب‌ها راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنند، کمپوست یا کود آلی یکی از آنهاست. آب، نور و خاک، سه نیاز اصلی گیاه برای رشد است، اما هر خاکی بستر رشد گیاه نیست. وسعت زمین‌های زراعی در کشور ما مشخص است؛ صدها سال طول می‌کشد خاکی به عمق یک سانتی‌متر به وجود بیاید، اما امروز خاک‌ زراعی به دلایل فرسایش آبی و بادی، قطع درختان، چرای بی‌رویه و تبدیل چراگاه‌ها به اراضی کشاورزی و از همه مهم‌تر به دلیل استفاده از کودهای شیمیایی در حال از بین رفتن است. وِرمی کمپوست، اصلاح‌کننده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک است و علاوه بر وزن مخصوص کم، فاقد هرگونه بو، میکروارگانیسم‌های پاتوژن، باکتری‌های غیرهوازی، قارچ‌ها و علف‌های هرز است.

سالانه بیش از 2هزار تن کود وِرمی کمپوست در آذربایجان شرقی تولید می‌شود. مرند، شبستر، ملکان، بناب، میانه، سراب، بستان‌آباد و تبریز از شهرستان‌های برتر آذربایجان شرقی در تولید وِرمی کمپوست محسوب می‌شوند. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: افزایش مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و آثار منفی کاربرد این کودها بر محیط‌زیست و سلامت موجودات زنده به ویژه انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست. 

ایوب ایرانی‌فام در گفت‌و‌گو با ایسنا، افزود: با توجه به اینکه تقاضا برای مواد غذایی روبه فزونی است، حفظ منابع تولیدکننده مواد غذایی از نظر کمی و کیفی به ویژه آب و خاک وظیفه‌ همگانی است. وی یکی از روش‌های نادرست برای افزایش تولید را مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی عنوان و تشریح کرد: با ادامه این روند نه تنها تولید افزایش نخواهد یافت بلکه سبب از بین رفتن مواد آلی خاک می‌شود. ایرانی‌فام از افزایش عملکرد محصولات حاصل شده با استفاده از این دسته از کودها گفت و ادامه داد: افزایش ۲۰ تا ۷۰ درصدی عملکرد محصول در واحد سطح با استفاده از کود وِرمی کمپوست دور از انتظار نخواهد بود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی یادآور شد: تولید وِرمی کمپوست در دو سطح خانگی و انبوه صورت می‌گیرد که در سطح خانگی در‌حال‌حاضر از مهم‌ترین مشاغل خانگی در دنیا محسوب می‌شود و به لحاظ کارآفرینی، توسعه اقتصادی، ارزش افزوده بالا، بهره‌برداری سریع و در نهایت تأمین سلامت جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایرانی‌فام تاکید کرد: کیفیت محصولات با استفاده از این نوع کود، 50 درصد نسبت به کودهای شیمیایی افزایش می‌یابد.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز گفت: وِرمی کمپوست به دلیل برخورداری از خاصیت اسفنجی، علاوه بر نگهداشت و آزادسازی تدریجی آب موجود، ضمن مقابله با کمبود آب در شرایط خشکسالی، باروری و حاصلخیزی اراضی غیرقابل کشت، شور و کوهپایه‌ها را نیز در پی دارد. سعید سلیمانی افزود: محققان میزان عناصر اصلی و غذایی این کود را در مقایسه با سایر کودها بیشتر عنوان کرده‌اند.

سلیمانی ضمن بازگو کردن وجود ویتامین در وِرمی کمپوست ادامه داد: بهتر است بدانیم که مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامین‌ها به ویژه ب-12 در این کود وجود دارد. سلیمانی تولید وِرمی کمپوست را تولید ثروت دانست و تأکید کرد: توسعه کشاورزی پایدار، مقابله با خشکسالی، جلوگیری از تخریب خاک، امکان تولید محصولات ارگانیک، ایجاد اشتغال پایدار و به نوعی تولید ثروت را می‌توان با بهره‌گیری از وِرمی کمپوست محقق دانست.

مدیر دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در گفت‌و‌گو با ایسنا، اذعان کرد: افزایش قابلیت جذب کودهای شیمیایی، عدم شست‌وشوی کودهای ازته و در واقع عدم آلودگی آب‌های زیرزمینی از مزایای مصرف کود وِرمی کمپوست عنوان شده است. احمد بایبوردی افزود: کود وِرمی کمپوست با افزایش هورمون‌های رشد، گیاه را وادار می‌کند که از عناصر فعال شده در محیط ریشه، غذا را جذب و عناصر کشت شده را به تدریج آزاد کند.

وی تشریح کرد: این کود از مواد آلی پوسیده و تجزیه شده است که توسط نوعی از کرم‌های خاکی تولید و فرآوری می‌شود. مدیر دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی یادآور شد: کارشناسان وِرمی کمپوست را حاوی بسیاری از عناصر قابل جذب شامل ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهن، روی و منگنز می‌دانند. وی بهره‌گیری از این کود را با توسعه پایدار کشاورزی مرتبط دانست و اظهار کرد: توسعه کشاورزی پایدار با بهره‌گیری از کود وِرمی کمپوست اقدامی است حیاتی برای حفظ محیط‌زیست و بقایای خاک که با استفاده از همین منابع طبیعی حاصل خواهد شد.

بایبوردی ضمن بیان امکان‌پذیر بودن صادرات وِرمی کمپوست در قالب یک محصول غیرنفتی تاکید کرد: وِرمی کمپوست را می‌توان به عنوان یک محصول صادراتی با برچسب مناسب که نشان‌دهنده میزان مواد غذایی موجود در آن است به بازارهای داخل و خارجی عرضه کرد.

بر اساس این گزارش، وِرمی کمپوست با داشتن همه ویژگی‌های یک کود سالم برای رشد و نمو گیاهان علاوه بر تأثیر جدی بر رشد کمی و کیفی محصولات کشاورزی منجر به ایجاد حالتی ماندگار در خاک شده و درنهایت سلامت غذایی یک کشور را ایجاد می‌کند. بهره‌گیری از ورمی کمپوست افزون بر تثبیت مواد زاید جامد، فضولات حیوانی و لجن فاضلاب، نتایج مفید دیگری نظیر جداسازی مواد زاید غیرآلی، نداشتن شیرابه، نداشتن بوی زباله و کاهش حجم آن تا حدود 80 درصد را نیز به دنبال دارد.