مدیریت منابع آب مدیریت زندگی

پژوهش‌های گوناگون نشان می‌دهد از قاره آمریکا تا آسیا، مناطق زیادی در معرض خشکسالی هستند و تا پایان سال 2014 میلادی، یک میلیارد نفر از دسترسی به آب آشامیدنی سالم محروم بوده‌اند، به زعم برخی کارشناسان زیست محیطی، جهان در لبه پرتگاه خشکسالی بحرانی قرار دارد. این مدعا شاید چندان جدی به نظر نمی‌رسید، اما در 17 ژانویه سال گذشته میلادی، نقشه‌های ماهواره‌ای ناسا، صحت این بحران جهانی را تایید کردند، حتی کار تا جایی پیش رفت که در ایالت کالیفرنیا هشدارهای جدی به شهروندان داده شد. بر این اساس، مبحث محافظت و کنترل منابع آب از جمله مباحث زیست محیطی بسیار مهم جهان امروز هستند.

 کاهش سطح ذخایر آبی جهان، آلودگی‌های زیست محیطی، گرم شدن کره زمین و بسیاری از مسائل مشابه، باعث شده‌اند دولت‌های مختلف برای پیشگیری از گسترش بحران آب تلاش کنند. مدیریت منابع آب از سازوکارهایی است که به موفقیت روند حفظ منابع آبی کمک شایانی می‌کند. سالانه تعداد زیادی کنفرانس، مجمع و کنگره جهانی برای تبادل روش‌های نوین مدیریت منابع آب در جهان برگزار می‌شود و سازمان ملل در کنار موسسات بین‌المللی حفاظت از منابع طبیعی، از جمله برگزار‌کنندگان این همایش‌ها هستند. اما هر کشور با توجه به اقلیم و مسائل جغرافیایی، برای حفاظت از منابع آب برنامه‌های ویژه‌ای دارد یا باید داشته باشد.

هند؛ الگویی مناسب
برای سایر کشورهای منطقه

هند از کشورهای کاملا موفق در حوزه مدیریت منابع آب تلقی می‌شود. اما این مدیریت مناسب به سرعت به دست نیامده است. هند با بهره‌گیری از مدیریتی چند وجهی که شامل مدیریت پوشش گیاهی، مدیریت ذخایر آبی زیرزمینی، مدیریت مناطق شهری و مدیریت آموزش و بهداشت است، در این راه موفق شده است. یکی از راهکارهای قابل توجه هند، توجه به ذخایر آب زیرزمینی، نظارت بر حفر چاه‌ها در روستاها و شهرهای کوچک است. از سال 2006 تاکنون، دولت هند حفر چاه و بهره‌برداری از ذخایر آبی را کنترل و محدود کرده است.

از طرفی، تمرکز به مسائل آموزشی و بهداشتی زمینه‌ساز افزایش صرفه‌جویی شهروندان در مصرف آب بوده است. منطقه گجرات در هند یکی از موفق‌ترین نمونه‌های تخصیص آب بین شهروندان و کشاورزان به شیوه استاندارد است، تا حدی که این منطقه به شهرت جهانی رسیده و اخیرا هیاتی از کارشناسان عراقی برای یادگیری شیوه‌های مدیریت منابع‌طبیعی هند، از این منطقه بازدید کرده‌اند. تغییرات آب و هوایی، تحریم و جنگ، فشار زیادی بر وضعیت منابع آبی عراق وارد کرده است و دولت کنونی عراق با همکاری سازمان ملل، در پی بهبود وضعیت آب در کشور خود است. بر همین مبنا الگوگیری از هند در دستور کار وزارت محیط‌زیست عراق قرار گرفته است.

سوئد؛ مدیریت بحران آب در سطح جهانی

دولت سوئد ار فعال‌ترین دولت‌های جهان در عرصه مدیریت منابع آبی است، اما از اقدامات ارزشمند این دولت توجه به بحران آب جهانی و اقدامات متعدد برای حل این مسئله است، «خانه آب سوئد» یک موسسه بین‌المللی و فعال است که در سال 2003 و با هدف توسعه دانش و مهارت‌های مدیریت آب در سطح بین‌الملل تاسیس شد. برخی از مهم‌ترین اقدامات این موسسه به شرح زیر است:

*تعامل و همکاری با بخش‌های دولتی و خصوصی مختلفی که با منابع آبی سروکار دارند.

*برگزاری کارگاه‌های بین‌المللی آموزشی در زمینه مدیریت منابع آب.

*توسعه آموزش همگانی برای بهبودزیرساخت‌های مهارتی شهروندان.

از سوی دیگر، دولت سوئد هر سال برمبنای توسعه «اقتصاد سبز» در سطح منطقه، کارگاه‌ها و کنفرانس‌های پر تعدادی را برای افزایش همکاری‌های زیست محیطی و حفظ منابع طبیعی و به‌ویژه منابع آب برگزار می‌کند.

سنگاپور؛ از واردات آب تا بهبود زیرساخت‌ها

سنگاپور از جمله کشورهای در حال توسعه است که در طول سه دهه اخیر بارها با بحران آب روبه‌رو بوده است. مصرف آب روزانه مردم سنگاپور، رقمی معادل 1.36 میلیارد لیتر در روز است. این رقم باعث شده سنگاپور از کشورهایی باشد که طی قراردادی که از سال 1961 با دولت مالزی بسته است، از این کشور آب آشامیدنی وارد کند. اما این اتکا به واردات آب، به‌ویژه در دهه 60 و 70 میلادی باعث شد دولت سنگاپور جدی‌تر به مدیریت آب فکر کند. این مدیریت در چند بخش اصلی تقسیم می‌شود:

* ارتقای سیستم فاضلاب شهری برای جمع‌آوری آب‌های حاصل از بارندگی و ذخیره بهینه این آب‌ها در 71 مخزن ویژه.

* بازیافت آب، از طریق شیوه‌های نوین تصفیه که به گزارش سازمان‌های دولتی سنگاپور به صرفه‌جویی 30درصد آب منجر شده است، این حجم آب در دو بخش صنعتی و آشامیدنی قابل استفاده خواهد بود.

*تصفیه آب شور دریاها و تبدیل این آب به آب شیرین در سطح گسترده که باعث صرفه جویی 25‌درصد شده است.