وقتی سخن از کسب و کار پیش کشیده میشود، ذهن اغلب ما به سوی شرکتهای بزرگ و کسبوکارهای رسمی میرود؛ کسب و کارهایی که با تولید محصولات و خدمات و فروش آنها به مردم به کسب درآمد میپردازند. این نوع نگاه باعث میشود که بسیاری از افراد برای ورود به دنیای کسب و کار و راهاندازی کسب و کار شخصی خود دچار این تردید بشوند که تا ایده کسب و کار بسیار نوآورانهای نداشته باشند یا تا زمانی که سرمایه بزرگی در اختیار نداشته باشند، نمیتوانند وارد دنیای کسب و کار شوند و به کسب درآمد بپردازند. این نوع نگاه باعث میشود که خیلی از ما با نادیده گرفتن استعدادهای شخصیمان، به زندگی کارمندی و جنبههای منفی ناشی از آن تن بدهیم.
در عمل اما اینگونه نیست. بسیاری از ایدههای کسب و کار هستند که میتوانیم اجرای آنها را بهتدریج و بهعنوان بخشی از زندگی شغلیمان کلید بزنیم و بهتدریج با گسترش دادن این کسب و کار بسیار خرد، روزی کسب و کار شخصی خودمان را داشته باشیم. ایدههایی که بسیاری از آنها نیازمند هیچ سرمایهای جز وقت شما نیستند و میتوانید با استعدادهای درونی و ذوق شخصیتان آنها را راهاندازی کنید.
در اینجا به بررسی یکی از این نوع کسبوکارها میپردازیم. بسیاری از افراد هستند که از توانایی نگارش خوبی برخوردارند. اینترنت فرصت بسیار خوبی برای بروز استعدادهای نوشتاری و ادبی و هنری این افراد فراهم کرده است و آنها نوشتهها، نقدها و نظرهای خودشان را از طریق وبلاگها، وبسایتهای شخصی و البته شبکههای اجتماعی به دنیا عرضه میکنند. شاید شما هم جزو این افراد باشید که نوشتههایتان در محیط اینترنت با استقبال بسیار زیادی برخوردار میشود. اما آیا تا بهحال به روشهای کسب درآمد از این استعدادتان در زمینه نگارش متنهای تأثیرگذار بر مخاطب فکر کردهاید؟
مگر میشود از این راه کسب درآمد کرد؟ بله میشود. این توانمندی شما در قالب کسب و کاری شخصی مبتنی بر تخصص در نگارش متون تأثیرگذار تحت عنوان کپیرایتینگ قابل تبدیل شدن به پول است.
اما کپیرایتینگ یعنی چه؟ طبق تعریف ویکیپدیا کپیرایتینگ عبارت است از نگارش یک متن مکتوب قابل انتشار در مدیومهای مختلف از جمله کتاب، مجله، وب و... بهمنظور استفاده از آن برای اهداف تبلیغاتی و بازاریابی. متن (Copy) در اینجا لزوما باید بتواند فردی را برای خرید محصولی قانع کند یا روی باورهای وی تأثیرگذار باشد، بنابراین میتوان گفت کپیرایتینگ هنر نوشتن تأثیرگذار بر مخاطب است.
تبلیغات در حالت عام معمولا بهدنبال کسب درآمد از عرضه آگهی به مخاطبان است، اما در هر حال هدف اصلی از تبلیغات «دیده شدن» محصول یا برند است و تأثیرگذاری بر مخاطب از اهداف اصلی آن محسوب نمیشود. علتش هم این است که در تبلیغات قرار است با ابزارهای در دسترس این پیام را بهصورت مستقیم و گلدرشت به مشتری و مخاطب بالقوه برسانیم که محصول یا خدمت مورد نظر برای نیاز شما بهترین انتخاب است، چه واقعا به آن نیازی دارید و چه نه! یکی از نقاط ضعف تبلیغات همین پیامرسانی مستقیم است.
کپــیرایتینگ امـا بهدنبــال تأثیرگــــذاری مستقیم روی مخاطب نیست. کپیرایتینگ هنر چیدن کلمات در کنار هم برای رساندن مخاطب به نتیجهای است که کپیرایتر یا نویسنده در ذهن دارد. بهعبارت دیگر، کپیرایتر مخاطب متن را بهگونهای پیش میبرد که خود او بدون هیچ اجبار بیرونی به این نتیجه برسد که محصول یا خدمت مورد نظر را لازم دارد، بهترین است و باید آن را بخرد یا باورهای نادرستی دارد و باید این باورها را تغییر دهد! این هنر، البته هنر کمی نیست و نیازمند تسلط بسیار زیاد بر نوشتن، واژهها، زبان و ادبیات، روانشناسی و جامعهشناسی، هنر و مبانی کسب و کار است. کپیرایتر باید بتواند بسته به موقعیت و نیاز، از انواع استدلالها و شرح و بیانها برای قانع کردن مخاطبش بهره بگیرد. کپیرایتر در عین حال باید داستانگوی خوبی باشد. تفکر خلاق و سیستمی (و البته مفهوم جذاب این روزها یعنی تفکر دیزاین یا طراحی) یکی از شایستگیهای اصلی است که هر کپیرایتری باید داشته باشد.
اما در عمل در بازار تولید محتوای ایران کپیرایتینگ تنها به رپورتاژ آگهیهایی که متن آن هم توسط خود فرد صاحب آگهی نوشته میشود، تقلیل یافته است. شاید بهترین نمونههای کپیرایتینگ، معرفی گوشیهای تلفن همراه هوشمند جدید در سایتهای فناوری است که البته قضاوت در مورد کیفیت و تأثیرگذاری آنها بحث دیگری است (و حتی بهنظر میرسد در این نمونه موفق هم بسیاری از این مطالب یا ترجمه مستقیم محتوای انگلیسی هستند یا با گرتهبرداری از ساختار محتوای سایتهای فناوری خارجی نوشته میشوند و اصلا مطابق سلایق مخاطبان داخلی سفارشی نمیشوند.) در هر حال نکته کلیدی ماجرا این است که اغلب این پستهای ظاهرا وبلاگی به سفارش مستقیم نمایندگی شرکت تولیدکننده گوشی مورد نظر در ایران نوشته میشوند! بنابراین نویسندگان این متنها از شرکت مورد نظر برای نگارش این متن تأثیرگذار بر مخاطب که او را آماده خرید گوشی جدید میکند پول دریافت میکنند. بنابراین چرا شما نتوانید؟
نکته مهم ماجرا اینجاست که وفور آگهیهای رپورتاژی (در قالب همین رپورتاژهای مطبوعاتی و آنلاین) حکایت از آن دارد که کپیرایتینگ بهصورت حداقلی از بازار نسبتا مناسبی برخوردار است. تجربیات موفق بسیاری نیز در زمینه کپیرایتینگ در کشور داشتهایم.
خبر خوب این است که برای تبدیل شدن به یک کپیرایتر موفق، لزومی ندارد حتما یک وبسایت پربیننده داشته باشید، بلکه با داشتن «هنر نوشتن تأثیرگذار» و البته داشتن مهارت «شبــــکهسازی حرفهای» میتوانید از این راه کسب درآمد کنید. کپــیرایتینگ صرفا در محیط وب هم معنادار نیســت و شما میتوانید بهصورت بالقوه در زمینههای زیر از کپیرایتینگ درآمد بهدست آورید:
* متن خبرنامههای ایمیلی کسب و کارها
* متن وبسایتها یا محتوای وبلاگهای سازمانی کسب و کارها، سازمانها و مؤسسات (نظرتان در مورد همکاری با یک طراح وبسایت حرفهای چیست؟)
* خبرنویسی و تولید محتوای روابطعمومی کسب و کارها
* متن رپورتاژ آگهیهای آنلاین و آفلاین
* متن و سناریوی آگهیهای چندرسانهای آنلاین و آفلاین، پادکست، تبلیغات تلویزیونی، رادیویی و …
* محتوای پستهای رسانههای اجتماعی کسب و کارها
* متن اقلام تبلیغاتی مکتوب کسب و کارها، سازمانها و مؤسسات (اعم از بروشور، کاتالوگ، بیلبورد و...)
* و هر جای دیگری که به متن تأثیرگذار بر مخاطب نیاز باشد و بابت آن به شما پول بدهند!
برای شروع لازم است خودتان را بهگونهای به افرادی که برای کپیرایتینگ حاضرند پول پرداخت کنند، معرفی کنید. از نوشتن در یک وبلاگ یا یک وبسایت شخصی شروع کنید تا رزومهای برای خودتان فراهم آورید. با جستوجو در اینترنت و کمک گرفتن از پتانسیلهای شبکههای اجتماعی سعی کنید توانایی خودتان را در نوشتن به دیگران ثابت کنید. به شرکتهای تبلیغاتی ایمیل بزنید و نمونه متنهای خودتان را برای آنها بفرستید. بهسراغ طراحان وب بروید و از کمک آنها برای معرفی کردن خود به مشتریانشان جهت تولید و بهروزرسانی محتوای وبسایت شرکت یا کسب و کارشان بهره بگیرید.
اما برای اینکه بتوانید وارد کسب و کار کپیرایتینگ شوید، لزومی ندارد حتما از توانمندی نوشتن برخوردار باشید. شاید شما در اطرافتان افرادی را بشناسیدکه استعدادی عالی در نوشتن دارند، اما به فکر استفاده از آن برای کسب درآمد نیستند. شما میتوانید با راهانداختن کسب و کاری شراکتی به این افراد در بازاریابی و گرفتن کارهای کپیرایتینگ کمک کنید!
بازار کپیرایتینگ در ایران بازار بکر و بهسرعت در حال رشدی است. برای راهاندازی کسب و کار در این حوزه نیاز به سرمایه زیادی نیست. یک لپتاپ، یک خط اینترنت، یک تلفن و البته تلاش و کوشش و آشنایی با اصول بازاریابی (بهویژه در محیط آنلاین) کافی است!