در صنعت و تولید امروز، فلزات سخت و بادوام اهمیت زیادی دارند و بسیاری از مصنوعات اطراف ما از همین کانی های سخت و محکم ساخته شده است. آهن و فولاد از مهم ترین اقلام تولیدی کشور هستند و جزو صنایع مادر تخصصی به شمار می روند. تولید بالا، اشتغال فراوان در این حوزه، این بخش از صنایع را به یکی از مهم ترین قسمت های صنعتی و تولیدی کشور تبدیل کرده است.
«فرصت امروز» با مهندس بهمن ثانی، کارشناس ارشد شرکت فولاد صنعت داتیس در مورد شرایط فعلی تولید و سرمایه گذاری به گفت وگو پرداخته است.
ثانی در مورد وضعیت تولید و عرضه محصولات آهنی می گوید: در حال حاضر به غیر از رکود سراسری در کشور، با مازاد تولید و کمبود تقاضا روبه رو هستیم. تولیدات آهن و فولاد مصارف متعددی دارند که یک بخش اصلی و عمده آن، صنعت ساختمان است. ظرف 6– 5 سال گذشته، با کمبود صدور مجوزهای ساخت و ساز در حوزه مسکن مواجه بوده ایم و طبیعی است که ساخته های واحدهای تولیدی در انبارها بماند و فروش نرود. مورد دیگر کم شدن پروژه های عمرانی دولتی است که در این شش سال اخیر به شدت کم شده و همین میزان تقاضا را تا حد زیادی پایین آورده است.
اگر کشور از شرایط فعلی خلاص شود، مطمئن باشید رونق به این صنایع برمی گردد. ضمن اینکه طی دو، سه سال آینده هشت واحد جدید تولیدی در مدار تولید قرار خواهند گرفت و مطابق برنامه جامعی که در این خصوص تهیه و تنظیم شده، قرار است ظرف 15– 10سال آینده، تولید کشور تا بیش از سه برابر میزان فعلی ارتقا یابد و از مرز 55میلیون تن در سال عبور کند. در حال حاضر بخشی از دپوی تولیدات داخل به خاطر نداشتن صادرات در حجم زیادتر از میزان فعلی است.
وی در مورد صادرات این اقلام می گوید: از مجموع 17میلیون تن تولید محصولات آهنی و فولادی، بیش از 4میلیون تن آن صادر می شود. کیفیت ساخته های ایرانی بسیار مطلوب است و مرغوبیت آن از بعضی تولیدات کشورهای دیگر بالاتر است. به طوری که بسیاری از اقلام تولیدی ایران به کشورهای اروپایی صادر می شود. این کشورها از صنایع فلزی ایران استقبال می کنند و تمایل زیادی دارند که از محصولات ما استفاده کنند.
مشکلات تولید
ثانی در مورد مشکلات و موانع تولید در کشور می گوید: در این حوزه ما دو دسته مشکل و گرفتاری داریم؛ یکی ساختاری و دیگری مدیریتی و اقتصادی. مشکلات مدیریتی که تقریباً برای همه تولیدکننده ها در همه صنوف است. مسائلی مثل هزینه های بالا، بیمه، حمل و نقل، انبارداری قیمت تمام شده را بیشتر و در فرآیند فروش و عرضه اختلال ایجاد می کند.
مشکل دیگر ما مشکل ساختاری است که به مسائلی مثل، حضور کمرنگ در صادرات، نداشتن برنامه مدون و مشخص صادراتی و از همه مهم تر نداشتن زنجیره کامل تولید آهن از صفر تا 100 آن در کشور است. زنجیره کامل آهن عبارت است از اکتشاف و استحصال سنگ آهن در مبدا تا تولید و عرضه که مجموعه فعالیت هایی است که به تولید نمونه های آهنی و فلزی منتهی می شود.
به دلیل اینکه این فرآیند در کشور کامل نیست، مدت هاست که به خام فروشی پرداخته ایم و سنگ آهن خام را صادر می کنیم، بدون اینکه ارزش افزوده ای به آن اضافه کنیم. جدای از گرفتاری هایی که برای تولید داریم، موانع برای صادرات هم هست که این امر به خاطر عدم آشنایی صنعتگران داخلی از شرایط و محیط های جهانی است. تجار و بازرگانان ایرانی واردکننده های خوبی هستند اما در زمینه صادرات محصولات خودشان، مشکل دارند و نگاه شان بعد از سال ها فعالیت، سنتی و ناکارآمد است.
کار تولیدی
کارشناس ارشد آهن و فولاد در مورد تولید و راه اندازی و حجم سرمایه مورد نیاز می گوید: همان طور که گفتم، این کار برای بخش خصوصی که تازه بخواهد وارد کار شود، مقرون به صرفه نیست. احداث یک مجتمع جمع وجور تولیدی هزینه بسیار زیادی می خواهد و پیداکردن جای مناسب برای ساخت کارخانه خیلی راحت نیست. طبق قانون احداث کارخانه های تولید آهن و فولاد تا شعاع 120 کیلومتری شهرها ممنوع است، پس محدودیت جا و مکان هم داریم.
هزینه زیاد خرید تجهیزات، وسایل، انبار، کوره، تهیه مواد اولیه برای تولید خرج زیادی دارد و کسی به تنهایی نمی تواند وارد این حرفه سنگین شود، چون هزینه چندمیلیاردی دارد. واحدهای تولیدی بخش خصوصی به صورت کنسرسیوم یا گروه های متشکل از چند سرمایه گذار تشکیل شده اند که مدت زیادی است کار می کنند و در شرایط فعلی، با همه ظرفیت شان کار نمی کنند.
صنایع فلزی نیازمند برنامه ریزی های جدیدی است که در کنار حمایت از واحدهای دولتی، بستر تولید را برای فعالان بخش خصوصی فراهم کند تا حداقل وضعیت واحدهای تولیدی کشور از اهداف ارتقای کیفیت محصولات تولیدی که در طرح جامع لحاظ شده بود، عقب نشینی نکند.
سرمایه اولیه برای راه اندازی کارگاه های کوچک
ثانی در مورد فعالیت های کوچک و خرد در این حوزه صنعتی و سنگین می افزاید: این حوزه گستردگی زیادی دارد و طیف زیادی از مشاغل و حرفه ها را دربرمی گیرد. یک کارخانه بزرگ تولیدی حرفه های مختلفی را به کار می گیرد.
مانند: ریخته گری، تراش کاری، مهندس متالوژی، متخصص آزمایشگاه کنترل کیفیت، برشکار، پرسکاری، جوشکار و مشاغلی از این دست که همگی در خدمت تولید هستند. گونه دیگری از این فعالیت ها در فضاهای محدود صورت می گیرد که بیشتر تبدیل ورق ها، شمش ها و تولیدات حجیم کارخانه ها به وسایل قابل استفاده در زندگی روزمره است.
مثل ساخت انواع نرده های فلزی، درهای ورودی و پنجره های منازل، حفاظ ها، قالب سازی، نبشی، بست های فولادی، ستون های مخصوص سوله و انبارهای فلزی، اتاقک و کانتینرهای حمل کالا و. . . که در کارگاه ها و واحدهای کوچک تر انجام می شود. فعالیت در این بخش های جانبی و خرد راحت تر است و دردسرهای مجتمع های بزرگ مثل فولاد مبارکه و ذوب آهن اصفهان را ندارد.
در این کارگاه ها انواع وسایل آهنی ساخته می شود که بهتر است بگوییم تبدیل می شوند. این واحدهای کوچک تر می توانند مساحتی بین 150 تا 2هزار متر داشته باشند و حتی در کنار کاری که انجام می دهند، یکی دو دستگاه تراش هم فعال کنند. این قبیل کارها هزینه کمتری دارند و سرمایه ای حدود 100 ، 150میلیون تومان برای شروع کافی به نظر می رسد.
البته هزینه های خرید و اجاره و رهن ملک را هم باید به این عدد اضافه کرد. با توجه به کاری که می خواهد صورت بگیرد، پرسنل مورد نیاز مشخص می شوند و از دو نفر تا 40– 30نفر می توانند مشغول به کار شوند. عمده ماشین آلات هم وارداتی است که بیشتر ساخت آلمان، جمهوری چک، ایتالیا، روسیه و ژاپن هستند.
آخرین قیمت آهن در بازار
آخرین قیمت میلگرد در بازار