سقفی از امنیت و سرمایه بسازید

یک سقف بالای سر همیشه حسی همراه با امنیت و آرامش را در ذهن انسان تداعی می‌کند. حال اینکه این سقف صرفا برای جدا‌سازی بخشی از محیط از کل باشد یا برای پناه بردن از دست آفتاب و باران به کار آید، در هر صورت وجود چنین چادری در بالای سر انسان مظهری از آرامش و امنیت است. استفاده از سازه‌های چادری به دوران اولیه حیات بشر و زندگی در چادرها باز می‌گردد؛ زمانی که انسان برای محافظت در برابر باد، باران و آفتاب به دنبال یافتن راه‌ حلی می‌گشت و پناهگاه‌‌هایی از پارچه برای خود ساخت. از آن پس تاکنون با وجود پیشرفت فناوری و دانش معماری، استفاده از سازه‌های پارچه‌‌ای نه تنها اهمیت خود را از دست نداده، بلکه همراه شدن دو ویژگی زیبایی و لطافت در کنار کاربری این نوع سازه‌ها موجب رونق روزافزون استفاده از آنها شده است. اما در مباحث مربوط به ساخت‌و‌ساز بحث «معماری منعطف» سال‌هاست که مورد توجه فعالان حوزه ساخت و تجهیز قرار گرفته است.

امروزه، معماری منعطف علاوه بر مواردی همچون استفاده از مصالح دوستدار طبیعت و تطابق طرح و بافت و فضا، به‌عنوان یکی از عناصر تاثیرگذار در طراحی‌های مدرن مطرح است. هدف اصلی از معماری منعطف استفاده از فضاها، محصولات و خدماتی است که استفاده از منابع تجدیدناپذیر را کاهش می‌دهد و انطباق مناسبی بین طرح و فضا ایجاد می‌کند و اما در این بین سازه‌های چادری یا به اصطلاح «سازه‌های غشایی» به‌عنوان بخشی از معماری منعطف در طرح‌ها، مدل‌ها و موارد فراوانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سازه‌های غشایی، تحولی در معماری

اما سازه‌های غشایی به شکل مدرن امروزی در اواخر قرن نوزدهم ساخته شدند و با پیشرفت سریع تا قرن بیستم، باعث شد اصول ساخت و طراحی این سازه‌‌ها به‌عنوان شاخه‌‌ای از رشته معماری شناخته شود. سازه‌های غشایی زیرمجموعه‌ای از سازه‌های فضایی هستند و به دلیل سبکی، شفافیت و انعطاف در خلق فرم‌های زیبا و بدیع، گسترش روزافزونی در ساخت بناهایی با عملکردهای مختلف تجاری، اداری، ورزشی و... یا به شکل سایه‌بان در فضاهای عمومی و شهری داشته‌اند. با پیشرفت علم، تکنولوژی ساخت پارچه و اتصالات آن ارتقا پیدا کرد و مطرح شدن سازه‌‌های سبک به‌عنوان یک ضرورت درمعماری روز، استفاده از این نوع سازه‌‌ها را بیش از گذشته در دنیا رواج داد.

اما قدمت این سازه در ایران حتی به 15 سال هم نمی‌رسد. با این وجود در طول این مدت ارزش و اهمیت این سازه‌ها برای بسیاری از مدیران مجموعه‌ها و صاحبان استادیوم‌ها و پارک‌ها و فضاهای خصوصی مشخص شده است. این سازه‌ها با ساخت فضاهایی خلاقانه، محصور در رویه فکری منطبق بر معماری منعطف و برای پوشش فضاهای بزرگ با استفاده از کمترین مصالح به کار برده می‌شوند که بیشتر در پوشش استادیوم‌ها، سالن‌های کنفرانس، آمفی‌تئاترها، سایبان‌ها، آلاچیق‌ها و نظایر آن مورد استفاده بوده‌اند. 

مزیت‌های نسبی سازه‌های غشایی

در یک دسته‌بندی کلی، برخی از مزیت‌های نسبی سازه‌های غشایی را موارد زیر می‌شمارند:

-طول عمر بالا و عدم پوسیدگی در برابر آفتاب
-جلوگیری از اشاعه آتش در زمان آتش‌سوزی
-امنیت بالا در برابر حوادث طبیعی، زلزله و توفان
-عایق رطوبت، سرما و گرما (تا 20 درجه اختلاف دما در زمستان و تابستان)
-‌دوام بالا در شرایط متفاوت جوی و اقلیمی تا حدود 50سال
-سرعت اجرای بالا
-دانش علمی، شاه‌کلید سازه‌های غشایی

«فرصت امروز» برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سازه‌های چادری و شرایط بازار و چگونگی سرمایه‌گذاری در این حوزه به سراغ ناصر احمدی، مدیر شرکت NHAرفته است. احمدی که خود فوق‌لیسانس معماری دارد و حدود 10 سال است در این بازار فعالیت می‌کند، معتقد است نخستین فاکتور ورود به بازار سازه‌های غشایی داشتن دانش فنی به شمار می‌آید. وی این دانش را شاه کلید بازار سازه‌های غشایی می‌داند که علاوه بر داشتن مدرک مرتبط حدود چهار ماه در آلمان دوره‌های طراحی سازه‌های غشایی را گذرانده و می‌افزاید: با وجود این دانش و داشتن سرمایه کافی، سرمایه‌گذاری در این حوزه در ایران می‌تواند موفق و سودآور باشد. البته در هر کاری یک‌سری پیش نیازها وجود دارد که مهم‌ترین پیش‌نیاز این کسب‌و‌کار داشتن دانش فنی به شمار می‌آید.

بخشی از مواد وارداتی و بخشی تولید داخل است

احمدی درخصوص سه بخش اساسی سازه‌های چادری می‌گوید: بخش پوشش‌ها که بیشتر اروپایی هستند از کشورهای اروپایی وارد می‌شوند، بخش دوم آهن‌آلاتی هستند که پوشش‌ها روی آنها سوار می‌شوند و با قطعات CNC برش می‌خورد که در ایران تولید شده و ما براساس نیاز خود طراحی می‌کنیم. در نهایت بخش کابل‌ها و یراق‌آلات برای اتصال پوشش و آهن‌آلات است که در ایران هم تولید می‌شود اما نوع ژاپنی آن عموما با کیفیت بالاتر وارد می‌شود. ساخت و تولید غشاها در ایران به دلیل عدم وجود مواد اولیه کافی و ماشین‌آلات مورد نیاز به علاوه علم این تولید، تا به حال اتفاق نیفتاده است. البته میزان استفاده این غشاها هم در کشور آنقدر بالا نیست که صرفه اقتصادی تولید داشته باشیم. اما می‌توان به تولید این غشاها در ایران به‌عنوان یکی از پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری نگریست.

سه‌گانه سازه‌های غشایی

احمدی در توضیح مراحل اجرایی سازه‌های غشایی می‌افزاید: آنچه در مورد سازه‌های غشایی در روند طرح این سازه‌ها از مرحله ایده تا اجرا وجود دارد به سه زیرشاخه «طراحی، مصالح و ساخت» تقسیم‌بندی می‌شود. طراحی ساختمان با سازه چادری با طراحی ساختمان‌های ساده بسیار متفاوت است. در طراحی این سازه‌ها نمی‌توان ابتدا پلان بنا را کشید و سپس آن را اجرا کرد. در این نوع سازه‌ها، در گام اول طرح اولیه‌ای متناسب با عملکرد ارائه می‌شود، در گام بعدی با ساخت ماکتی شکل کلی آن را پیدا می‌کنند و سپس به تحلیل کلی سازه می‌پردازند و درنهایت تمامی جزییات سازه را طراحی می‌کنند.

طراحی این المان‌ها شامل چهار قسمت اصلی است که شامل طراحی معماری، طرح سازه نگهدارنده سیستم، طرح غشا و مشخص کردن کشش مورد نیاز غشا است که تماما با در نظر گرفتن موقعیت مکان موردنظر این طراحی‌ها صورت می‌گیرد. طرح این سازه‌ها توسط مهندسان مربوط و با نرم‌افزار‌های مناسب انجام می‌پذیرد و بارهایی نظیر برف، باد، زلزله، گرما و گرادیان حرارتی، خطای ساخت و نظایر آن را با علم و اطلاعات خود طراحی می‌کنند. این بخش میانگین برای یک سازه هزار متری حدود سه تا چهار ماه طول می‌کشد. سپس ماکت طراحی شده به بخش تولید داده می‌شود و در کارگاه برش، نصب و پیاده‌سازی طرح براساس مصالح درخواست شده در بخش قبل انجام می‌شود که در نهایت توسط بخش مربوط پیاده‌سازی و نصب می‌شود. بخش نصب سازه در نهایت سه روز طول می‌کشد.

سرمایه اولیه مورد نیاز

احمدی در خصوص سرمایه‌های مورد نیاز برای این کسب‌و‌کار می‌گوید: نخستین فاکتور همان‌طور که پیش از این گفتم نیروی انسانی است که شما حدود 25 نفر نیروی مهندس و متخصص این رشته را نیاز دارید تا در دفتری به متراژ حداقل 150متر ساکن شوید. همچنین به فضایی حدود 3 هزار متر برای کارگاه و انبار نیاز دارید که حدود 350 میلیون هزینه تجهیز دستگاه در کارگاه است و حداقل 400 میلیون سرمایه برای خرید متریال و اجناس اولیه در انبار هم نیاز دارید. همچنین قابل توجه است که وضعیت سود حاصله در این کار حدود 20تا 30درصد محاسبه می‌شود.

حمایت از نخبگان لازم است

احمدی در خصوص حمایت‌های مورد نیاز از طرف دولت در بخش سازه‌های چادری در کشور می‌افزاید: بیشترین مشکلی که ما امروز در این خصوص داریم نه بحث ریالی است و نه بحث زمین و تسهیلات بلکه بحث کمبود نیروی انسانی متخصص در این شاخه است که نیاز است دولت با حمایت از نخبگان و پرورش آنها در این حوزه کمک حال صنف ما باشد. آنها را برای اخذ مدارک مورد نیاز به اروپا بفرستد و پرورش دهد. همچنین بخش دیگری که نیاز به دست‌گیری دولت دارد معرفی این سازه‌ها به مردم است که حالت تدافعی و عدم امنیت در این سازه‌ها را در ذهن مردم از طریق تبلیغات و رسانه‌ها برطرف کند.