روغن‌کاری چرخ‌های اقتصاد

با پیشرفت علم و تکنولوژی، انسان امروز تلاش می‌کند در کنار سهولت زندگی، زیبایی و شادابی خود را حفظ کند. به این منظور هر روزه انواع لوازم آرایشی و بهداشتی برای جوان‌سازی و شادابی به دست بشر تولید و توزیع می‌شود اما با ورود واژه ارگانیک به دنیای تغذیه و سلامت، این روزها تولیدکنندگان تلاش می‌کنند کمتر از مواد شیمیایی استفاده کرده و از تمام منابع طبیعی اعم از گیاهی و حیوانی برای تولید انواع کرم‌ها و لوازم آرایشی بهره بگیرند. چند سالی هم می‌شود که تبلیغات گسترده‌ای درخصوص خواص روغن شتر‌مرغ برای زیبایی و البته درمان برخی بیماری‌های مفصلی می‌بینیم.رسانه‌های تصویری و اینترنتی با تمام توان مصرف هرچه بیشتر این روغن را توصیه می‌کنند و اغلب با صفت «روغن شفابخش‌» یا « معجزه قرن‌» از آن یاد می‌کنند، برخی در این بین سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای استحصال، پالایش و فرآوری روغن شترمرغ به کار گرفته‌اند و روزانه انواع این محصول را در بسته‌بندی‌های متفاوت و به اشکال مختلف وارد بازار می‌کنند. البته ما در این گزارش تلاشی برای تایید یا رد خواص این روغن نداریم و بناداریم با توجه به استفاده روزافزون از این روغن و انواع کرم‌های تولید شده از آن، شرایط سرمایه‌گذاری و تولید اصولی آن را بررسی کنیم و ببینیم وضعیت بازار این محصول چگونه ارزیابی می‌شود.

تاریخچه استفاده از روغن شترمرغ

تولیدکنندگان این روغن‌ها معتقدند در ۳۰۰۰ سال قبل در فرهنگ‌های مصری، رومی و آفریقایی از روغن شتر‌مرغ به‌عنوان یک ماده آرایشی و نیز برای درمان درد و روماتیسم استفاده می‌شد، به علاوه از روغن این حیوان برای درمان آثار زخم و سوختگی‌، ناراحتی‌های پوستی، اگزما، خشکی پوست و مو و بسیاری موارد دیگر بهره می‌گرفتند. امروزه کارشناسان هم معتقدند که روغن شترمرغ غنی از اسیدهای چرب ضروری امگا ۳، امگا ۶ و امگا ۹ است. اسیدهای چرب ضروری به حفظ سلامت غشاء‌های سلول کمک کرده، استفاده از مواد مغذی را بهبود می‌بخشد و متابولیسم سلولی را منظم می‌کند. امگا ۶ و امگا ۹ هر دو مرطوب‌کننده و حالت‌دهنده پوست هستند. روغن شتر‌مرغ برای تولید محصولات حفاظت‌کننده پوست، مو و لوسیون‌های برطرف‌کننده درد استفاده می‌شود.

دنیا روغن شترمرغ را می‌شناسد

«فرصــت امـــروز» به سراغ یکی از تولیدکنندگان این روغن رفته است تا وضعیت بازار و شرایط سرمایه‌گذاری در تولید این روغن را بررسی کند.آقای منصور خلج که حدود شش سال در این زمینه مشغول به فعالیت است در این خصوص به «فرصت امروز» می‌گوید: استفاده از این روغن و فرآورده‌های آن طبق اسناد و ملاحظات من، در کشورهای دیگر بسیار مرسوم است و دنیا کاملا با این روغن آشنایی دارد به‌گونه‌ای که صدها سال است به اشکال مختلف از این روغن در زمینه‌های آرایشی و بهداشتی و حتی برخی در تغذیه و به شکل خوراکی از آن بهره می‌گیرند. از نظر پزشکی اندازه مولکول‌های روغن شترمرغ شبیه و هم سایز مولکول‌های چربی پوست بدن انسان است ازاین‌رو با سرعت فوق‌العاده‌ای پخش و از طریق منافذ پوست کاملا جذب بدن می‌شود و اصل ماجرا همینجاست که این روغن را خاص کرده است.

2 روش روغن‌کشی

خلج درخصوص چگونگی استحصال روغن می‌افزاید: اصولا در دنیا به دو روش روغن تهیه می‌کنند، روش اول سیستم روغن‌کشی Hot Press است. در این مکانیزم روغن تحت دمای بالا قرار گرفته، سپس در حالت نیمه‌مایع تحت‌فشار بسیار بالا قرار می‌گیرد و روغن فرآوری می‌شود. کارخانه‌های تولید روغن بدین روش، توانایی تولید روغن در تناژ بسیار بالا را دارند اما از معایب بسیار بزرگ این دسته از کارخانه‌ها این است که به دلیل بالا بودن دمای این نوع روغن‌کشی بسیاری از مواد معدنی موجود که در برابر دما حساس هستند از بین می‌روند و رنگ‌وبوی روغن نیز تغییر می‌کند ازاین‌رو کارخانه مجبور می‌شود که خط تولید مستقلی را جهت تصفیه روغن و اضافه کردن مواد و اسانس‌های شیمیایی در جهت تغییر بو و رنگ اضافه کند که این خود مستلزم زمان و نیز صرف هزینه است.

البته در ایران به دلیل هزینه‌های بسیاری که این روش دارد اغلب از آن استفاده نمی‌شود و واحدهای تولید در سطوح کوچک و به روش سیستم روغن‌كشی cold press‌ این روغن را تولید می‌کنند. در این روش که برگرفته از روش روغن‌کشی قدیمی و سنتی است ابعاد کارخانه در اندازه‌های متفاوت و قابلیت خروجی روغن‌های متفاوت متغیر است اما فضایی که جهت احداث این کارخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، چندان بزرگ نیست و در بهترین حالت با وجود مواد اولیه قابلیت تولید روغن به‌طور روزانه تا یک تن را دارد.

این کارخانه دقیقا شبیه چرخ گوشت عمل می‌کند. به این شکل که چربی‌ها از قسمت مخزن وارد دستگاه شده و پس از چرخ شدن نسبت به شرایط هوای محیط تحت فشار بسیار بالایی قرار می‌گیرد و ظرف کمتر از چند دقیقه پس از ورود چربی به دستگاه از یک سمت روغن آن گرفته شده و از سمت دیگر تفاله خارج می‌شود، البته استحصال، پالایش و فرآوری روغن شترمرغ یک امر کاملا تخصصی است که روش منحصربه‌فرد خود را دنبال می‌کند.

شروع کار با مجوزها

خلــج درخصــوص چـــگونگی شــــروع سرمایه‌گذاری در این کار می‌گوید: امروزه بسیاری از افراد به‌صورت سنتی و بدون مجوز مشغول تولید این روغن هستند اما برای شروع قانونی شما باید یک برند داشته باشید که برای این کار نیاز به ثبت شرکت دارید، سپس باید از وزارت بهداشت، پروانه بهداشت و کد بهداشتی و مجوز قانونی برای فعالیت خود بگیرید.  درنهایت شما فضایی برای شروع کار نیاز دارید که این فضا با توجه به حجم دستگاه‌ها و میزان تولید قدری متغیر است اما در کمینه متراژ و برای یک شروع استاندارد فضایی حدود 100 تا 150 متر نیاز دارید که بهتر است این مکان در شهرک‌های صنعتی باشد که هم فعالیت بهتری داشته باشید و هم راحت‌تر مجوزهای لازم را بگیرید.

درخصوص نیروی کار شما حداقل به چهار نیروی کار و یک مدیر برای شروع نیاز دارید. به‌علاوه سرمایه اولیه این کار درصورتی‌که بخواهید با مجوز و به‌صورت قانونی تولید داشته باشید مبلغی حدود 150میلیون تومان است. بخش زیاد این مبلغ برای خرید دستگاه‌ها صرف می‌شود، این دستگاه‌ها شامل بن‌ماری با قیمتی حدود 50میلیون تومان، دستگاه پرکن 80 میلیون تومان و لیبل‌زن و چاپگر برای چاپ روی قوطی حدود 10میلیون تومان می‌‌شود. سپس مواد‌اولیه را از مراکز پرورش و کشتارگاه‌های شترمرغ می‌خرید و کار خود را شروع می‌کنید. این فعال بازار درخصوص میزان روغن به دست آمده از چربی‌های زیر پوست هر رأس شتر‌مرغ می‌گوید: بسته به جیره مواد‌غذایی که حیوان تغذیه کرده است از هر رأس شتر‌مرغ از یک لیتر تا حتی 20 لیتر هم روغن به دست می‌آید، اما با این حجم سرمایه‌گذاری می‌توانید حدود سه هزار قوطی 60 سی‌سی را در ماه به‌صورت تمام شده وارد بازار کنید.

سخن آخر

خلج درخصوص سایر مصارف این روغن می‌گوید: در برخی کشورهای دنیا از این روغن به‌عنوان ماده خوراکی هم استفاده می‌شود، اما به دلیل هزینه تمام‌شده‌اش که بالاست در کشور ما بیشتر برای مصارف آرایشی بهداشتی و برخی دردهای مفصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما برنامه داریم در مراحل بعدی روی بحث خوراکی این روغن هم کار کنیم که پتانسیل‌های زیادی برای آن در بازار وجود دارد. فقط بحث اصلی کار آشنایی مردم با این روغن و خواص آن است که باید به کمک رسانه‌ها فرهنگ‌سازی شود تا در رده سایر روغن‌های لوکس مانند روغن زیتون دسته‌بندی شود.