تغییر کاربری اراضی باغی چالش صنعت آبمیوه

متأسفانه در چند سال اخیر، بحث افزایش قیمت زمین و فروش اراضی کشاورزی توسط کشاورزانی که معیشت‌شان در خطر است، به مسئله‌ای مهم و البته چالش برانگیز تبدیل شده است. اگرچه این موضوع به‌طور مستقیم غذای مردم را هدف گرفته اما تأثیر آن به‌صورت گسترده صنایع دیگر را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. یکی از این صنایع، تولیدکننده‌های آبمیوه در کشور هستند. بر همین اساس، دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبمیوه در یادداشتی که در خبرگزاری ایانا منتشر کرده نکات جالبی را مدنظر قرار داده که ارتباط بین این صنعت و معضل تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به خصوص باغ‌های تولید مرکبات را محور اصلی آن قرار داده است.

ولی‌الله داوودآبادی در این یادداشت آورده است: «صنعت آبمیوه و کنسانتره این روزها با مسائل مختلفی دست به گریبان است، به نحوی که کاهش تولید محصولات باغی به‌دلیل فروش باغ‌ها و تبدیل آنها به مناطق مسکونی و تجاری، صنعت تولید آبمیوه کشور و آینده تولید آن را تهدید می‌کند. درحال‌حاضر بیشترین میزان مصرف آبمیوه در کشور مربوط به آب پرتقال است و اگر قیمت زمین در کشور به طرز عجیبی افزایش نمی‌یافت و در نتیجه باغداران به فکر فروش و تغییر کاربری زمین‌ها نمی‌افتادند، ایران هم‌اکنون بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده کنسانتره پرتقال در جهان بود. با وجود اینکه ایران دارای ۳۸ واحد تولیدی کنسانتره و آبمیوه است اما تنها ۲۰ کارخانه فعال در این بخش وجود دارد. به‌طور نمونه، به‌دلیل بالا بودن نرخ میوه‌ای نظیر گریپ‌فروت، تنها کارخانه تولید آبمیوه و کنسانتره این میوه هر سه سال یک بار اقدام به تولید می‌کند. از سوی دیگر افزایش قیمت میوه در سال گذشته موجب شده تا نرخ آبمیوه و کنسانتره دوباره افزایش پیدا کند، البته مجموع این افزایش قیمت‌ها بیش از ۲۰درصد نبود.»

وی در بخش دیگری از یادداشت خود عنوان کرده، «میوه‌هایی که تبدیل به آبمیوه می‌شوند، در تمام طول سال عمل نمی‌آیند، از این رو به‌صورت طبیعی قیمت انواع آبمیوه بالاست. هم‌اکنون سالانه ۲۰هزارتن کنسانتره و آبمیوه پرتقال در کشور مصرف می‌شود و با توجه به از بین رفتن بسیاری از باغ‌های شمال، تنها ۵هزار تن از این نیاز در داخل کشور تولید و مابقی آن از کشور برزیل وارد می‌شود. میوه‌های به کار رفته برای تهیه کنسانتره و آبمیوه تازه هستند، اما ارزان‌تر، از نوع درشت و مرغوب هستند که به‌طور معمول فقط برای تازه مصرف‌کردن تولید می‌شوند. بیشتر میوه‌های مورد استفاده برای تهیه کنسانتره و آبمیوه از نوع ارزان و ریز اما پرآب هستند که به‌طور معمول تمایل کمتری برای خرید و مصرف تازه‌خوری آن وجود دارد. ظرفیت اسمی واحدهای تولیدی آبمیوه در کشور ۱۲۰ تا ۱۳۰هزار تن است، اما کل میزان تولید انواع آبمیوه بیش از ۶۰هزار تن نیست. یکی از چالش‌های بزرگ در راه توسعه صنعت غذا، از جمله صنعت تولید آبمیوه در ایران، به روز نبودن تولید محصولات کشاورزی و باغی است.»

داوودآبادی معتقد است «در تمام کشورهای پیشرفته جهان کشاورزی محور و مادر توسعه اقتصادی است، درحالی‌که در کشور ما از ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه موجود نیز در این بخش استفاده نمی‌شود و در برخی موارد حتی این ظرفیت‌ها با سیاست‌های غلط و غیرکارشناسی از بین می‌روند و اگر روند تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی ادامه یابد، بسیاری از صنایع غذایی ایران یا برای تولید خود کاملا متکی به واردات مواد اولیه خواهند بود یا تعطیل می‌شوند.»