تاریخچه پیدایش یخچال: مخترع یخچال کیست؟

پیش از آنکه سیستم‌های خنک‌کننده مکانیکی اختراع شوند، مردم غذاهایشان را با برف و یخ خنک نگه می‌داشتند. برف و یخ یا در محل سکونت مردم پیدا می‌شد یا آنها را از قله کوه‌ها فراهم می‌آوردند. سرداب‌ها نخستین سوراخ‌هایی بودند که در زمین حفر می‌شدند؛ آنها را با چوب یا کاه و پوشال مرتب و در آخر، برف و یخ در آن پر می‌کردند. در بیشتر طول تاریخ منظور از یخچال، چنین حفره‌ای بوده است.

کار یخچال، گرفتن گرما از مواد غذایی در یک فضای بسته است تا دمای آنها را کاهش دهد که این کار را با عمل تبخیر مایع انجام می‌دهد و به این ترتیب گرما را جذب می‌کند. مایع یا ماده سردکننده‌ای که در یخچال به کار می‌رود در دمای خیلی پایینی بخار و باعث می‌شود داخل یخچال به دمای انجماد برسد. 

بنابراین براساس این اصل فیزیکی کار می‌کند که در یک مایع که به روش تراکم سریع تبخیر می‌شود، بخار به راحتی منبسط می‌شود و نیاز به انرژی جنبشی دارد و این نیاز را از فضای اطراف تأمین می‌کند. به این ترتیب غذاهایی که آنجا هستند انرژی گرمایی خود را از دست می‌دهند و سرد می‌شوند. 

سرمایشی که با انبساط سریع گازها صورت می‌گیرد اساس کار یخچال‌های امروزی است. نخستین یخچال دست‌ساز را ویلیام کولن در سال 1748 میلادی در دانشگاه گلاسکو به نمایش گذاشت. البته او هیچ‌وقت اختراع خود را به استفاده عملی نرساند. 

سال 1805 میلادی مخترع امریکایی به نام اولیور اوانز اولین یخچال را طراحی کرد بنابریان می توان وی را مخترع یخچال دانست، اما اولین یخچالی را که می‌توانست مورد استفاده قرار بگیرد جاکوب پرکینز در سال 1834 اختراع کرد که در آن در چرخه تراکم، گاز اتر به کار می‌رفت. پزشک امریکایی جان گری در سال 1844 براساس طرح اولیور ایوانز یخچالی ساخت که یخ بسازد تا بتواند بیماران مبتلا به تب زرد خود را خنک کند.

مهندس آلمانی کارل ون‌لیندن فرآیند مایع کردن گاز در یخچال را در سال 1876 به نام خود ثبت کرد که بخش اصلی فناوری به کار رفته در یخچال است. در یخچال‌های اواخر سال‌های 1800 میلادی تا 1929 گازهای سمی آمونیاک، متیل‌کلرید و دی‌اکسید گوگرد برای مایع خنک‌کننده به کار گرفته می‌شدند. 

نشت متیل کلرید در سال‌های 1920 چندین حادثه مهلک آفرید و سه شرکت امریکایی را بر آن داشت که تحقیقات مشترکی برای یافتن روشی کم‌خطرتر جهت سرد کردن مواد غذایی آغاز کنند. 

تلاش‌های آنها به کشف گاز فرئون‌دار منجر شد. در عرض چند سال یخچال‌های فرئون‌دار به یکی از لوازم اصلی آشپزخانه تبدیل شدند. چند دهه طول کشید تا مردم فهمیدند کلروفلوروکربن‌ها هم لایه ازن کره زمین را دچار مشکل می‌کنند.

ادامه دارد...