بخت سفید در انتظار قاره سیاه

قاره آفریقا اکنون دومین رشد سریع اقتصادی را پس از آسیای شرقی دارد. براساس پیش بینی ها، متوسط رشد قاره سیاه در سال جاری میلادی 3/7درصد و در سال 2017 یعنی سال آینده میلادی 4/5درصد پیش بینی شده است. طبعا پیشرفت قاره آفریقا به قدرتمندتر شدن اقتصاد جهان و بهبود تدریجی قیمت کالاها خواهد انجامید.

در سال 2015، خالص جریان مالی آفریقا 208میلیارد دلار برآورد شد که 1/8درصد کمتر از سال 2014 را نشان می داد. علت این کاهش انقباض در سرمایه گذاری بود. دراین حال کمک های رسمی توسعه با 4درصد افزایش در سال 2015 به 56میلیارد دلار رسید و پرداخت ها به این قاره با رسیدن به رقم 64میلیارد دلار در سال 2015، باثبات ترین و مهم ترین منبع واحد تامین مالی خارجی باقی  ماند.

اببه شیملس، جانشین مدیر بخش تحقیقات توسعه در بانک توسعه آفریقا می گوید: «کشورهای آفریقایی که حالا قهرمانان رشد جهانی هستند، انعطاف پذیری قابل اعتنایی در مواجهه با سختی اقتصاد جهانی نشان داده اند. تبدیل انعطاف پذیری سریع آفریقایی ها به زندگی بهتر برای مردم قاره سیاه نیازمند عملی شدن سیاستی قدرتمند با هدف رشد بیشتر و سریع تر است.»

آفریقا با سرعتی باورنکردنی درحال تبدیل شدن به یک جامعه شهری است. جمعیتی که در شهرها زندگی می کنند نسبت به سال 1995 دو برابر شده و به 472میلیون نفر در سال 2015 رسیده است. این پدیده درهیچ  کجای دیگر دنیا اتفاق نیفتاده است، هرچند تبدیل ساختارهای روستایی و سنتی به چارچوب های شهری کند پیش می رود.

از طرف دیگر، مشکل بزرگ این قاره محصور بودن تعداد زیادی از کشورهایش در خشکی است. بورکینافاسو، مالی، نیجر، چاد، جمهوری آفریقای مرکزی، روآندا، بروندی، آنگولا، سودان جنوبی و اتیوپی کشورهای آفریقایی هستند که هیچ دسترسی به آب های بین المللی ندارند. در جهانی که 90درصد تجارتش با کشتی و از مسیرهای آبی انجام می شود، این مانع بزرگی برای توسعه و جهانی شدن به شمار می آید. این مانع هزینه جابه جایی کالاها از بازارهای جهانی به سمت آفریقا و برعکس را افزایش می دهد. پس چه باید کرد؟

طبعا عوض کردن موقعیت جغرافیایی امکان پذیر نیست. اما با ایجاد امکان دسترسی به امکانات بندرهای دارای کلاس جهانی، این کشورها می توانند به مسیرهای تجارت جهانی وصل شده و فرصت های غنیمت زیادی را برای مردم شان ایجاد کنند.

جیبوتی کجایی؟!

بازیگر اصلی این جهانی سازی «جیبوتی» است. جیبوتی کشوری کوچک در آفریقا است که از ایالت نیوجرسی در آمریکا کوچک تر است. اما موقعیت جغرافیایی این کشور در دهانه رودخانه سرخ و دروازه کانال سوئز باعث شده تا جیبوتی موقعیت استراتژیک مهمی داشته باشد.

موقعیت استراتژیک این کشور کوچک آفریقایی به این کشور اجازه می دهد تا آسیا، آفریقا و اروپا را به هم وصل کند. فعالیت هایی که در بنادر این کشور انجام می شود اکنون بیش از 70درصد تولید ناخالص ملی جیبوتی را تشکیل می دهد.

برنامه این کشور برای پنج سال آینده افزایش 15میلیارد دلاری سرمایه گذاری در این فعالیت ها است تا بتواند امکانات را افزایش داده و مسیرهای حمل  ونقل بیشتری ایجاد کند. این گونه هم جیبوتی سود بیشتر و موقعیت های کار بهتری برای مردمانش ایجاد می کند و هم سایر کشورهای آفریقایی در مسیر اقتصاد جهانی قرار می گیرند.

از جمله اقدامات جیبوتی توسعه دو خط آهن جدید است که شهرهای جیبوتی (پایتخت) و تاجورا در اتیوپی را به هم وصل می کند. اتیوپی اکنون یکی از سریع ترین رشدهای اقتصادی آفریقا را در اختیار دارد. رقم تولید ناخالص ملی در این کشور طی دو سال گذشته دوبرابر شده است. جیبوتی اکنون تجارت دریایی اتیوپی را مدیریت می کند و روزانه حدود 1500 کامیون بین دو کشور در حرکت هستند. برنامه ساخت دو فرودگاه بین المللی در این کشور و یک آزادراه برای وصل کردن جیبوتی و اتیوپی مسیر جهانی سازی این کشورها را هموارتر از پیش خواهد کرد.

از اینها جاه طلبانه تر، پروژه خط آهن سراسری آفریقا است که قرار است تمام قاره سیاه را پوشش داده و به داکار، پایتخت سنگال برسد. این خط آهن کریدوری برای انتقال کالاها و مردم است که از شرق تا غرب آفریقا گسترده می شود و فرصت ارتباط آفریقا با بنادری در کلاس جهانی را فراهم می کند.

جهانی سازی از مسیر آفریقا آرزوی دور از دسترسی نیست. تنها کافی  است جهان به این باور برسد که ظرفیت های قاره سیاه می تواند گره بخت این قاره را بگشاید.