گزارش «فرصت امروز» از سرمایه گذاری در تولید پنیر / بازارهای صادراتی؛ نیاز امروز تولید

هرچه سخت تر، گران تر

یکی از سیاست های اصولی اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده قابل ملاحظه، سرمایه گذاری در بخش فرآوری محصولات مختلف است که نه تنها به تولیدکننده این امکان را می دهد تا برای فروش محصولاتش برنامه ریزی کند، بلکه درآمدی قابل توجه نیز برای سرمایه گذاران به ارمغان خواهد آورد.

تولید پنیر هم به عنوان یکی از بخش های فرآوری شیر خام شناخته شده است و توجه به آن می تواند توسعه ای مناسب، اشتغال زایی بالا و ارزش افزوده قابل ملاحظه  را برای اقتصاد با توجه به پیشینه  صنعت لبنیات در ایران داشته باشد، دقیقا همان گونه که در برخی کشورها صادرات محصولات لبنی در بخش های مختلف تولید به نوعی مهم ترین صادرات آن منطقه است.

50واحد صنعتی تولید پنیر در ایران

رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی با اشاره به سرمایه  گذاری های انجام شده در صنایع لبنی به «فرصت امروز» می گوید: با توجه به سرمایه گذاری های انجام شده در کشورمان اکنون اغلب تولیدات این واحدها به ویژه در تولید پنیر به عنوان فرآورده ای پرمخاطب در 50 واحد صنعتی تولید پنیر UF داخل کشورمان مصرف می شود. این درحالی است که واحدهایی نیز در بخش تولید سنتی در کشور فعال هستند که آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست.

باکری در ادامه می افزاید: با درنظر گرفتن حجم تولید 9میلیون تن شیر خام کشور برای رسیدن به ظرفیت تولید و همچنین سهم بازار تولیدکنندگان سنتی پنیر کشورمان می توان به آمارهای منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی استناد کرد. در آمارهای مربوط به این نهاد قانونی آمده است: به طور کلی 30درصد از حجم کلی شیر خام تولید شده کشور در واحدهای تولیدی سنتی استفاده شده و مابقی در صنایع لبنی صنعتی مصرف می شود.

این مقام صنفی با اشاره به آمار تولید پنیر در دو بخش صنعتی و سنتی ایران می گوید: با درنظر گرفتن ظرفیت خطوط نصب شده تولید پنیر و همچنین توانمندی تولید واحدهای سنتی رقمی در حدود 480هزار تن پنیر تولید می شود که از این بخش 355هزار مربوط به واحدهای تولیدی صنعتی پنیر و 125هزار تن هم در واحدهای سنتی تولید می شود.

وی معتقد است اشتغال زایی در صنعت لبنیات با توجه به سیستم های تولید و بسته بندی آنچنان بالا نیست اما بیشتر اشتغال لبنیات در بخش غیرمستقیم وجود دارد، به صورتی که امروز کارگرانی که مستقیم در صنعت لبنیات فعال هستند حدود 120هزار نفر رسمی (بیمه شده) و تقریبا 450هزار نفر هم به صورت غیرمستقیم در این صنعت فعالیت دارند.

باید برای صادرات بازاریابی کنیم

دبیر انجمن صنایع لبنی درباره مصرف پنیر داخل کشورمان و میزان صادرات آن نیز تاکید کرد: در فرهنگ غذایی ایران پنیر در انواع زیاد مختلفی مصرف نمی شود و برخی از انواع پنیر به تازگی وارد سبد غذایی گروهی از مردم شده اند و بیشتر بازار صادراتی دارند اما درباره مصرف پنیر های متعارف سبد غذایی ایران تقریبا 70درصد از تولید پنیر UF در کشورمان مصرف می شود و باقی مانده به بازارهای صادراتی کشورمان یعنی عراق، افغانستان و برخی کشورهای جنوب خلیج فارس صادر می شود.

باکری در ادامه تصریح می کند: برای توسعه صنایع لبنی در بخش های مختلف لازم است بازارهای صادراتی را تقویت و در مقابل رقبای سنتی کشور یعنی ترکیه و عربستان به گونه ای سیاست گذاری کنیم که سهم بیشتری از بازار کشورهای اطراف را به خود اختصاص دهیم.

این مقام مسئول تاکید می کند: دستیابی به بازارهای صادراتی درحالی غیرقابل اجتناب است که صنعت لبنیات ایران کمتر از 8درصد وابستگی به خارج از مرزهای کشورمان دارد و در واقع دقیقا براساس سیاست های اقتصاد مقاومتی یعنی فرموده ها و تاکید مقام معظم رهبری گام برداشته است.

به عنوان مثال اکنون قیمت متوسط پنیر در بازارهای صادراتی و دو بخش پنیرهای سخت و نرم به ترتیب کیلویی 8 و 2/5دلار است که این قیمت با توجه به قیمت مواد اولیه، انرژی، کارگر و همچنین مشوق های درنظر گرفته شده از سوی دولت می تواند عاملی در موفقیت محصولات با کیفیت ایران در بازارهای خارجی باشد.

وی درباره مشوق های صادراتی تعیین شده از سوی دولت نیز می گوید: امسال با توجه به بازار بکر روسیه دولت سیاست  مشوق های صادراتی را تقویت کرد به صورتی که اکنون 200میلیارد تومان مشوق صادراتی برای تامین برخی هزینه های تولیدکنندگان و افزایش قدرت رقابت آنها در بازارهای هدف اختصاص داده که تولیدکنندگان می توانند با طی مراحل قانونی به آن دسترسی داشته باشند.

50میلیارد تومان سرمایه منطقی

دبیر انجمن صنایع لبنی درباره میزان سرمایه مورد نیاز احداث یک کارخانه لبنیات که پنیر هم بخشی از تولیدات آن است به خبرنگار ما گفت: در شرایط فعلی و همچنین اصول اقتصادی یک کارخانه لبنیات باید حداقل برای دریافت 150 تن شیر طراحی شود تا اقتصادی بوده و بتواند در دوره بازگشت حداکثر سه سال سرمایه گذاری را منطقی کند، بنابراین برای رسیدن به اصول اقتصادی علاقه مندان نیازمند سرمایه گذاری حداقل 50میلیارد تومانی هستند تا با میزان تولید محصولات مختلف توان رقابت با رقبای داخلی یا خارجی را داشته باشند.

وی تاکید می کند: در حال حاضر تهدید خاصی به جز کیفیت شیر در صنعت لبنیات نیست و می توان صنعت لبنیات را به عنوان یکی از صنایع بی حاشیه دانست درحالی که استانداردسازی در تولید برخی محصولات مثل پنیر باید هرچه سریع تر صورت گیرد تا بتوانیم برای دستیابی به بازارهای بین المللی سریع تر و راحت تر گام برداریم.

باکری در پایان با اشاره به دو نوع پنیرهای سخت و نرم تاکید می کند: سرمایه گذاران لازم است به این نکته توجه داشته باشند که پنیرهای سخت که تولید آنها نیازمند شرایط و اصول خاصی است گران تر و پرطرفدارتر از پنیر های UF در بازارهای صادراتی است، بنابراین بد نیست برای رسیدن به تولید قابل قبولی در این بخش سخت سرمایه گذاری منطقی تری صورت گیرد چون ارزش افزوده و درآمدزایی آن بیشتر از نمونه های نرم و متداول است.

***

سرمایه و نیازها

برای تولید پنیر شاید در نگاه اول صرفا در اختیارداشتن ماده اولیه که همان شیر است با فضایی برای تولید و بسته بندی کالا به نظر برسد، اما در عمل می بینیم این خوراکی سفیدرنگ اگر بخواهیم به صورت صنعتی تولید داشته باشیم به پیش نیازهایی غیر از شیر خام نیاز دارد که عبارتند از خطوط پاستوریزه، بسته بندی، همزن های مختلف، مخزن های نمک، سردخانه و ده ها مورد دیگر اما درباره دودوتای سرمایه گذاری باید بدانیم دو گزینه مختلف مقابل سرمایه گذاران قرار دارد که یکی درباره تولید صنعتی یا پنیر UF است.

در این زمینه حداقل سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولیدی قابل قبول و اقتصادی 50میلیارد تومان با فضایی حدود 3هزارمترمربع برای سردخانه ها و سالن تولید است. این درحالی است که برای تولید پنیر به شیوه سنتی مانند پنیر لیقوان چیزی معادل 100میلیون تومان و فضایی 300متری برای تولید 2تن پنیر نیاز داریم.

***

ریسک ها و تهدید ها

در زمینه تولید پنیر، اصلی ترین تهدید، تداوم تهیه ماده اولیه یا همان شیر خام با کیفیت های متعارف و مورد نیاز است که اغلب تولیدکنندگان با توجه به شرایط فعلی بازار کشورمان کمی در این زمینه با مشکل مواجه هستند. اما اگر از این مشکل بگذریم نکته بعدی مربوط به سرمایه در گردش برای تولید های صنعتی است چون به نوعی این نقدینگی برای درجریان بودن تولید لازم و واجب است.

از سوی دیگر، دسترسی به بازارهای صادراتی و همچنین خطوط توزیعی مناسب در تولیدی های صنعتی و قوانین زودگذر و بدون پشتوانه برای تولیدکنندگان سنتی معضلی است که باعث بروز نگرانی در تولید آنها می شود.

هرچند عدم دسترسی به سیستم های نوین بسته بندی و به نوعی متغیر بودن قیمت مواد اولیه این بخش از زنجیره تولید در نهایت می تواند کل پروسه را با مخاطره  روبه رو کند، تهدیدی که در بخش تولید صنعتی بسیار تاثیرگذار است و می تواند هزینه های تولید را برای سنتی ها تقریبا 15درصد افزایش دهد.