«فرصت امروز» زیر و بم آموزشگاه های گردشگری را بررسی می کند / آموزش؛ راه حل نهایی نجات طبیعت

اینکه از گردشگری به عنوان یک صنعت یاد می شود و توسعه این صنعت را راهی برای درآمدهای مهم غیرنفتی می دانند، دلایل بسیاری دارد؛ یکی از این دلایل ایجاد زمینه های گسترده اشتغال است. تنوع شغلی و بسترهای درآمدزایی در این صنعت موجب شده تا کشورهای زیادی براساس درآمدهای این صنعت برنامه های اقتصادی شان را تنظیم کنند.

ایران کشوری پهناور با جاذبه های طبیعی و توریستی بسیاری است. همین امر نشان می دهد که کافی است حرف های مسئولان کمی به سمت عملیاتی شدن سوق یابد تا از همه توان و ظرفیت های گردشگری ایران رونمایی شود. کما اینکه در همین اوضاع فعلی نیز کسب وکارهای زیادی در حوزه گردشگری ایران ایجاد شده است. از ساخت هتل و رستوران و مراکز اقامتی و تهیه غذا که بگذریم به کسب وکارهای دیگری می رسیم.

کسب وکارهایی مانند آموزشگاه هایی برای آموزش اصول گردشگری در حوزه هایی چون تورلیدری، ژئوتوریسم، اکوتوریسم و... آموزش هایی از این دست نشان می دهد که گردشگری پیشینه ای کاملا علمی دارد و وجود چنین رویکردهایی به تنهایی بسترساز مشاغل بسیاری است. همچنین بحث کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در ایران مدت هاست که به عنوان یک هدف بلندمدت توسط مسئولان کشور دنبال می شود.

این در حالی است که صنعت گردشگری در جهان یکی از پایه های اساسی درآمدزایی دولت ها محسوب می شود اما در ایران مغفول مانده و بنا به اظهارنظر فعالان این حوزه سیستم خاصی برای آن تعریف نشده است. براساس گزارش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همه روزه درخواست های بسیاری برای سفر به ایران دریافت می شود حال آنکه بسیاری از گردشگران خارجی نسبت به ضعف زیرساخت ها و کیفیت خدمات مراکز توریستی گلایه دارند.

گردشگری با چاشنی گواهینامه

سازمان میراث فرهنگی از چندی پیش اقدام به برگزاری دوره های آموزشی گردشگری کرده است. این آموزش ها که علاوه بر این سازمان توسط آموزشگاه های خصوصی نیز انجام می شود، افراد را با مهارت های تورلیدری، جهانگردی و ایرانگردی آشنا می کنند.

دوره آموزش راهنمایان تورهای ایرانگردی و جهانگردی که دوره های کوتاه مدت آموزشی گردشگری است،  تحت مصوبه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوده که در آن به مباحث تاریخی و فرهنگی ایران پرداخته می شود. فارغ التحصیلان این دوره ها گواهینامه رسمی از سازمان میراث فرهنگی دریافت می کنند که قابل ترجمه و مورد تایید وزارت خارجه جمهوری اسلامی است.

رشد چشمگیر علاقه مندان به تورلیدری

آموزشگاه ارسباران یکی از گروه های آموزشی حدود 10 سال است که در این زمینه فعالیت می کند. علاوه بر برگزاری دوره های گردشگری مدیریت هتلداری، راهنمای ژئو توریسم و طبیعت گردی نیز در دستور کار این آموزشگاه وجود دارد. اساتید این حوزه معمولا تحصیلات مرتبط آکادمیک دارند که بیشتر به واسطه علاقه به طبیعت در این حوزه فعالیت می کنند. «فرصت امروز» با علی شادلو، مدیرعامل موسسه گردشگری ارسباران در گفت و گویی چالش ها و فرصت های موجود در این حوزه را بررسی می کند.

شادلو تحصیلکرده رشته اکوتوریسم است و علاقه ذاتی به طبیعت و اقلیم فلات ایران را دلیلی برای انتخاب این حوزه کاری عنوان می کند و از بی توجهی به این صنعت پردرآمد در ایران دل پر دردی دارد.

این فعال محیط زیست که از سال 84 به حوزه آموزشی گردشگری وارد شده، می گوید: ما از ابتدای ورود به حوزه آموزش به دنبال ایجاد سیستمی مطمئن با کارکرد بالا بودیم و به این منظور 26 سرفصل طبیعت گردی و 18 سرفصل دوره راهنمای فرهنگی تعریف کردیم. در این حوزه بیش از 115 آموزشگاه در کشور زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعالیت می کنند. این فعال محیط زیست می گوید: حجم هنرجوهای ورودی به این آموزشگاه در سه سال اخیر رشد چشمگیری داشته است و دلیل آن را به وجود آمدن شوقی در ایرانیان نسبت به دیدن مناطق بکر کشور می داند.

وی بی توجهی نهادهای دولتی را عاملی اساسی در پیشرفت نکردن آموزش محیط زیست دانسته و می افزاید: به طور کلی در کشورهای در حال توسعه و عقب نگه داشته شده اهمیت آموزش درک نمی شود و نگاهی گذرا و بی اهمیت به آن وجود دارد. راهکارهای تربیتی در هر حوزه ای مسئله ای است که در برنامه ریزی ها باید به آن توجه زیادی شود.

به همین جهت نسل حاضر علاوه بر بی مهری و آسیب های متعددی که به محیط زیست وارد می کند بعضا باعث ایجاد حوادثی جبران ناپذیر می شود. در مسئله تورلیدری به خصوص در مناطق بکر که امکان وقوع حادثه زیاد است، گروهی از افراد گهگاهی با بی توجهی و نادیده گرفتن مسائل ایمنی باعث صدمات جدی به موسسات و فعالان این حوزه شده اند. بسیاری از آموزشگاه های فعال بارها به واسطه وقوع حادثه مجبور به خروج کامل از این حوزه و تعطیل کردن موسسات خود شده اند.

تیپ 65 نوهد؛ پیشگام آموزش

علی شادلو یکی از ملزومات اساسی برای جذب مدرس در این حوزه را آشنایی با شرایط زندگی در طبیعت می داند و از لزوم داشتن مدرک کارشناسی ارشد برای مدرسین و همچنین برخورداری از سابقه تدریس خبر داده و اضافه می کند: التزامی که قانون برای ما ایجاد کرد باعث شد در یک دوره خاص با مشکل کمبود مدرس مواجه شویم. از این رو مکاتبه ای با ارتش جمهوری اسلامی ایران داشتیم تا در صورت امکان برخی از افسران آموزش دیده خود را به صورت موقت در جهت امر آموزش در اختیار ما قرار دهد. ارتش نیز ضمن استقبال از این پیشنهاد برخی افسران و تکاوران ویژه تیپ 65 نوهد را در اختیار ما گذاشت.

تیپ ۶۵ نیروهای ویژه هوابرد با نماد اختصاری نوهد معروف به کلاه سبزهای ارتش ایران و زبده ترین نیروی ویژه ارتش هستند که در سال ۱۳۷۱ به تیپ ۶۵ تغییر یافت. مدیرعامل موسسه ارسباران اضافه می کند: پس از حضور تکاوران بازخوردهای بسیار خوبی داشتیم و خروجی های حرفه ای از دوره های آموزش داشتیم.

از این رو ضمن موافقت ارتش جمهوری اسلامی ایران بنا شد بعضی از آنها به صورت ثابت مدرس این آموزشگاه باشند. از این رو در کنار دروس تئوریک، دانش تاکتیک به سرفصل های آموزشی ما افزوده شد. قابل ذکر است این دوره ها شامل 350 ساعت آموزش هستند که حدود 9 ماه زمان می برد و دوره آموزش ایرانگردی و جهانگردی (تور لیدری) 937 هزار تومان برای شما آب می خورد. در هر دوره 270 تا 300 فراگیر حضور دارند که در گروه های مختلف آموزش های لازم را می بینند.

شادلو همچنین به اختلاف نظر موجود میان آموزشگاه ها و سازمان میراث فرهنگی اشاره کرده و ضمن انتقاد از وجود مصوبه دولت مبنی بر داشتن حداقل مدرک لیسانس برای فراگیران می گوید: بسیاری از افراد ورزیده این حوزه مانند کوهنورد یا صخره نورد تحصیلات آکادمیک ندارند اما افراد حرفه ای هستند. این مسئله باعث شده تا ما اجازه استفاده از نیروهای مستعد بسیاری را نداشته باشیم.

وی در پایان با اشاره به روشن بودن آینده این کسب وکار در ایران و وجود ظرفیت های بسیار برای پیشرفت، همکاری بیشتر نهادهای مسئول را یکی از راهکارهای اصلی قرار گرفتن در مسیر مناسب دانسته و مأموریت موسسه تحت امرش را نیز ارائه خدمات ایده آل و بهره وری مناسب از طبیعت عنوان می کند.

***

مجوز و مراحل

اگر به طبیعت علاقه مندید و دوست دارید زندگی خود را صرف آن کنید، کافی است به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و اداره کل میراث فرهنگی مراجعه کنید. مدرک کارشناسی ارشدتان را هم همراه داشته باشید چراکه یکی از شرایط ابتدایی دریافت مجوز است. ضمنا باید حداقل 25 سال داشته باشید و برای آقایان داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت الزامی است.

داشتن مشاغل یا عضویت در سازمان هایی که مغایر با مقررات جاری کشور یا ضدیت با نظام جمهوری اسلامی شناخته شده اند مانع کسب مجوز است، همچنین هرگونه پیشینه همکاری با گروه های ملحد محارب و غیر قانونی و اشتغال در آنها. در آخر هم باید حداقل سه سال سابقه کار با تایید بیمه و صلاحیت شغلی داشته باشید.

از مراحل اداری موجود عبور کنید و آنگاه شما می توانید یک آموزشگاه تورگردانی و گردشگری داشته باشید. باید اشاره کنیم که ارگان ها و نهادهای دولتی در این راه کمک چندانی به شما نمی کنند بنابراین باید قلک ها را بشکنید و پاشنه را بالا بکشید. هم اکنون در سطح استان تهران بیش از 30 آموزشگاه خدمات آموزشی تورلیدری، طبیعت گردی و هتلداری ارائه می دهند.

این رقم در سطح کشور به 115 عدد می رسد. پس از گذراندن دوره های تعریف شده در هر آموزشگاه مدرک معتبر قابل ترجمه به شما داده می شود که با آن می توانید به عنوان تورلیدر یا راهنمای گردشگری در حوزه های موجود مشغول به کار شوید.

***

ریسک، تهدید، سرمایه گذاری

کسانی که دغدغه بهره مندی از مزایای بی شمار این صنعت را دارند باید در از بین بردن فضای نامساعد تبلیغاتی که در کشورهای دیگر برای مخدوش کردن چهره ایران وجود دارد، تلاش کنند و برخوردی اصولی با این مسئله داشته باشند. کارشناسان ناهماهنگی در همکاری بین سازمان ها و ارگان های دولتی، همچنین تصمیم گیری منفک سازمان ها را آفتی می دانند که سال هاست گریبان رشد این صنعت در ایران را گرفته است.

همچنین نبود یک سیستم واحد و سازماندهی شده در تبلیغات ضربه های جبران ناپذیری به آموزشگاه های فعال زده است. آنها معتقدند برای خروج از شرایط فعلی به تغییر نگرش مدیران فرهنگی و همفکری آنها با فعالان این حوزه نیازمندیم. گروه های گردشگری ایرانی حضور فعالی در نمایشگاه های بین المللی ندارند و کارشناسان مجرب و آشنا به این صنعت نیز به دلایل غیر منطقی مورد استفاده قرار نمی گیرند.

اگر قصد دارید وارد این حوزه شوید به گفته مدیرعامل موسسه ارسباران به حداقل 500 میلیون تومان نیازمند هستید. هر آموزشگاه باید کمپ های بسیاری را در مناطق مورد پوشش خود احداث کند تا بتواند از آن طریق خدمات درمانی یا اضطراری بدهد. همچنین به این رقم هزینه های اجاره مکان و دستمزد کارمندان و اساتید را نیز اضافه کنید.

ارتباط با نویسنده: saber.afsharzade@gmail.com