نگاهی به ظرفیت های سرمایه گذاری استان آذربایجان شرقی / آذربایجان شرقی؛ استان فرهنگ و صنعت

استان آذربایجان شرقی از فرصت های بی بدیل و راهبردی در بخش های معدنی، صنعتی، کشاورزی و ترانزیتی در سطح کشور برخوردار است. از نظر کارشناسان این استان، بخش معدن اولویت نخست سرمایه گذاری استان آذربایجان شرقی به حساب می آید؛ زیرا این منطقه از ظرفیت های بسیار بالایی در بخش معادن برخوردار است.

شاهد مثال این موضوع وجود 35 نوع ماده معدنی از قبیل طلا، مس، آلومینیوم، آهن و. . . در این استان است. همچنین کارخانجات تراکتورسازی، ماشین سازی، قطعه سازی، چرم سازی، صنایع پتروشیمی، نفت، گاز، صنایع   بسته بندی، فرآوری، تبدیلی، تکمیلی و... از عمده ترین صنایع این استان محسوب می شوند. طوری که بزرگ ترین صنایع چرم کشور با 13 واحد چرم سازی در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

صنعت فرش دستبافت نیز از دیگر مزیت های سرمایه گذاری این استان به حساب می آید. گفتنی است تبریز از سوی یونسکو به عنوان شهر جهانی فرش شناخته شده است. برای آشنایی بیشتر با ظرفیت های این استان گفت و گویی را با صمد    حسن زاده، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان آذربایجان شرقی داشته ایم که در ادامه می خوانید.

پایتخت گردشگری اسلامی در سال 2018

صمدزاده در رابطه با ظرفیت های سرمایه گذاری استان آذربایجان شرقی می گوید: تبریز با دارا بودن صنایع مادر صنعتی و تولید ماشین افزار یکی از بزرگ ترین مراکز صنعتی ایران به حساب می آید طوری که صنایع بزرگی همچون ماشین سازی، تراکتورسازی، ایدم، کمپرسورسازی، صنایع نفتی و پتروشیمی در تبریز مستقر هستند.این استان همچنین در زمینه تولید محصولات باغی و کشاورزی رتبه دوم و در تولید عسل و گوشت قرمز نیز رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.

وی همچنین با اشاره به ظرفیت های صنعت توریسم استان ادامه می دهد: این استان با دارا بودن  1800  اثر ثبت شده ملی و چند اثر ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو به یکی از قطب های گردشگری ایران تبدیل شده است.

صمدزاده همچنین با اشاره به انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال 2018 می گوید: اتاق بازرگانی نیز متناسب با وظایف و مسئولیت خود در این حوزه با افزایش ارتباط و تعامل خود با شهرداری تبریز، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمینه تحقق اهداف مربوط به تبریز 2018 ایفای نقش خواهد کرد.

رئیس اتاق بازرگانی تبریز با اشاره به صادرات 772 میلیون دلاری کالا از گمرکات استان آذربایجان شرقی اضافه می کند: این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته تغییری نداشته است. وی مقصد کالاهای صادر شده را 89 کشور اعلام کرده و می گوید: در این مدت عمده بازارهای هدف صادراتی استان ،کشورهای عراق با (235میلیون دلار)، ترکیه (184میلیون دلار)، آذربایجان (136میلیون)، ارمنستان (130 میلیون دلار)، افغانستان (48 میلیون دلار)، گرجستان (32 میلیون دلار)، پاکستان (30 میلیون دلار)، ایتالیا (21 میلیون دلار)، روسیه (8 میلیون دلار) و ترکمنستان (5 میلیون دلار) بوده است.

بررسی ترکیب کالا های صادراتی نشان می دهد کالا های صنعتی به ارزش 693 میلیون دلار و با سهم 40 درصدی، محصولات مس سونگون با ارزش 5/317 میلیون دلار و سهم 19 درصدی و کالاها ی کشاورزی به ارزش 186میلیون دلار با سهم 11 درصدی رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند.

با 150 میلیون دلار صادرات شیرینی وشکلات، اول هستیم

رئیس اتاق بازرگانی تبریز همچنین با بیان اینکه میزان تولید سالانه محصولات کشاورزی استان  5 میلیون و ۲۴۱ هزار تن است، ادامه می دهد: آذربایجان شرقی رتبه اول تولید پیاز، زردآلو، عدس، یونجه و کندو را داراست. همچنین در زمینه تولید سیب درختی، گوشت قرمز و عسل رتبه دوم و در زمینه جمعیت دامی و تخم مرغ رتبه سوم، در تولید شیر خام رتبه چهارم و رتبه پنجم تولید نخود،سیب زمینی، انگور و گردو کشور را به خود اختصاص داده است.

حسن زاده همچنین با اشاره به زیر کشت بودن حدود 3هزار هکتار کلزا از اراضی کشاورزی این استان، می گوید: برای سال های آتی این رقم به 6 هزار و ۵۰۰ هکتار افزایش خواهد یافت.

وی در رابطه با حجم سرمایه گذاری های صورت گرفته در استان آذربایجان شرقی می گوید: از نظر حجم سرمایه گذاری، متوسط سرمایه گذاری هر واحد در استان حدود 5.1 میلیارد تومان است که از متوسط کشور که 5.14 میلیارد تومان به ازای هر واحد است فاصله زیادی داشته است. علت عمده آن مربوط به سرمایه گذاری های انجام گرفته بخش دولت و سازمان های توسعه ای در برخی استان ها مانند تهران، خوزستان، اصفهان، مرکزی، بوشهر، یزد و خراسان رضوی است. در مجموع استان آذربایجان شرقی از لحاظ حجم سرمایه گذاری صنعتی، رتبه نهم را داراست.

حسن زاده توانمندی های این استان در زمینه تولید انواع شیرینی و شکلات را ۳۰۰هزار تن در سال اعلام کرده و می افزاید: هم اکنون سهم ارزش صادراتی شیرینی و شکلات استان از رقم ۵۰۰میلیون دلاری کل کشور، ۱۵۰میلیون دلار است که با برنامه ریزی های انجام شده و براساس هدف گذاری افق ۱۴۰۴ این میزان به ۵۰۰هزار تن و ارزش یک میلیارد دلار خواهد رسید.

حسن زاده کشورهای هدف صادراتی را عراق، افغانستان، عربستان، لبنان، امارات، کویت، آذربایجان، ترکمنستان، کشورهای آسیای میانه برشمرده و اضافه می کند: این بخش برای ۱۳هزار نفر به صورت مستقیم اشتغال ایجاد کرده است.

معدن، اولویت اول سرمایه گذاری استان

وی در رابطه با میزان صادرات محصولات کشاورزی در طول چهار ماه گذشته سال جاری می گوید: این رقم به ۸۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 6 درصد رشد داشته است. این محصولات به ۲۴ کشور همچون امارات، عراق و روسیه صادر می شوند و در رابطه با عمده محصولات صادراتی استان نیز می توان به سیب، کشمش و برخی صیفی جات اشاره کرد.

حسن زاده در ادامه می افزاید: ۷۰ درصد از تولیدات کشاورزی در خود استان و بقیه در استان ها و کشورهای دیگر به مصرف می رسد که با اندک توجهی به مباحث مربوط به بسته بندی این محصولات به طور یقین میزان صادرات افزایش خواهد یافت و می توان شاهد سودآوری خوبی از این محصول شد.

وی با بیان اینکه آذربایجان شرقی از نظر وجود ذخایر مختلف و متنوع معدنی دارای موقعیت خاصی است ،می افزاید: از جمله معادن عمده استان كه در سال های اخیر سرمایه گذاری های مناسبی در آن صورت گرفته و زمینه ای برای احداث واحدهای پایین دستی فراهم کرده است ،می توان به صنایع مس و نفلین سینیت اشاره کرد. در این استان 292 معدن فعالیت داشته كه نسبت به سال قبل تعداد 14 معدن یعنی حدود 10 درصد به تعداد معادن استان افزوده شده است.

همچنین گفتنی است كل ذخایر قطعی این معادن 3047 میلیون تن است. رئیس اتاق بازرگانی تبریز در ادامه نرخ آمار اشتغال آذربایجان شرقی را 7. 7 درصد اعلام کرده و می گوید: در حال حاضر 120 هزار نفر بیکار در استان وجود دارد.

***

نگاه کلی به استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی بزرگ ترین و پرجمعیت ترین استان ناحیه شمال غربی ایران محسوب می شود. این استان از سمت شمال به جمهوری های آذربایجان و ارمنستان، از سمت غرب و جنوب غرب به استان آذربایجان غربی، از سمت شرق به استان اردبیل و از سمت جنوب شرق به استان زنجان محدود شده است.

مساحت این استان 45/۴۹۱ کیلومتر مربع است که از این جهت، یازدهمین استان بزرگ ایران محسوب می شود. این استان محل اتصال دو رشته کوه مهم و اصلی کوه های ایران، یعنی البرز و زاگرس است. مرکز استان آذربایجان شرقی، کلانشهر تبریز بوده که از شهرهای مهم آن نیز می توان به مرند، مراغه و میانه اشاره کرد. تبریز یکی از قدیمی ترین مناطق ایران است و مجموعة آثار تاریخی و نشانه های باستان شناختی که از محل های مختلف آن به دست آمده دلالت بر دیرینگی و قدمت تاریخی این شهر دارد.

این شهر بارها در طول تاریخ بر اثر زمین لرزه آسیب جدی دیده و بارها در اثر حمله های سلجوقیان، مغولان، عثمانی و اشغال تبریز توسط روس ها  (به سال ۱۸۲۸–۱۸۲۷) دچار خرابی های شدیدی شده  است. به همین جهت امروزه، تنها دو محل باستانی –یعنی ارگ تبریز و مسجد کبود– از تبریز  قدیم بر جای مانده  است. ارگ تبریز بنایی آجری است که پیش از سال ۷۰۱ خورشیدی روی آواره های مسجدی ساخته شده  است. این بنا از نظر سادگی، اندازه و پایداری، چشمگیر است.

مسجد کبود بنایی است که حدود سال ۸۲۹ خورشیدی ساخته شده و به دلیل کاشی کاری آبی تزئینی زیبایش، شهرت یافته  است. این استان با دارا بودن مکان های گردشگری زیبایی مثل ائل گلی، روستای کندوان، موزه آذربایجان،  مقبره الشعرا، بازار تبریز، ارگ تبریز، مسجد جامع، کلیساهای تبریز،  ارتفاعات سهند،  خانه مشروطه تبریز و. . . هر ساله میزبان خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است.

در مورد صنایع دستی این استان نیز جالب است بدانید قالیبافی یکی از مهم ترین صنایع دستی استان محسوب می شود، طوری که فرش تبریز به یکی از نمادهای اصلی این استان تبدیل شده است. در کنار این هنر صنایع دستی دیگری مثل گلیم بافی، جاجیم بافی، رنگرزی سنتی و چاپ کلاقه ای، سوزن دوزی، سفالگری و سرامیک سازی، فرآورده های پوست و چرم، هنرهای مرتبط با چوب، حصیربافی، طراحی سنتی و نگارگری، صحافی و جلدسازی سنتی و سایر صنایع دستی که عمدتا در زمینه گیوه دوزی چاروق دوزی است،  رواج دارد.

***

نگاهی به بخش صنعت و کشاورزی استان

استان آذربایجان شرقی با دارا بودن 33 شهرک صنعتی و تخصصی، 14 ناحیه صنعتی، وجود هفت پایانه مرزی گمرکی، وجود پالایشگاه و مجتمع پتروشیمی، وجود صنایع مختلفی مثل: صنایع غذایی، صنایع قطعه سازی، صنایع چرم و مبلمان سازی، صنایع ماشین و تراکتورسازی، صنایع تبدیلی و همچنین وجود کارخانه های مصالح ساختمانی و سرامیک به یکی از قطب های صنعتی کشور تبدیل شده است.

همجواری این استان با کشورهای خارجی و دسترسی آسان به بازارهای اروپا و همچنین آسیای میانه باعث شده آذربایجان شرقی موقعیت ممتازی را در بخش حمل و نقل و ترانزیت کالا در بین استان های دیگر کشور به خود اختصاص دهد. بررسی مزیت نسبی استان در زیربخش کشاورزی نشان می دهد زیربخش های زراعت و باغداری و دامداری و مرغداری، پرورش زنبور عسل و شکار با داشتن ضریب مکانی ارزش افزوده بالاتر از یک دارای مزیت نسبی بوده و زیربخش جنگلداری و ماهیگیری در استان فاقد مزیت نسبی است.

طوری که استان آذربایجان شرقی با دارا بودن ۴۵۰ گونه گیاه دارویی از استان های ویژه کشور در زمینه تولید این گیاهان است و شاید دلیل آن را بتوان آب و هوای ویژه این منطقه و از سویی کوهستانی بودن و مجاورت آن با دریاچه ارومیه دانست. هر شهرستان و منطقه استان را می توان محل رویش گیاهانی از نوع خاص همچون بابونه، مرزه، پونه، آویشن، کاکوتی، مریم گلی، خار مریم و صدها نوع گیاه دیگری دانست که مشابه آن در نقاط بسیار کمی از کشور دیده می شود حتی برخی از آنها منحصر به این استان است.

استان آذربایجان شرقی با صادرات ۱۸۶ میلیون دلار انواع میوه به کشورهای آذربایجان، عراق و ارمنستان یکی از قطب های اصلی کشاورزی کشور به حساب می آید. این استان همچنین با داشتن ۹۰۲ هزار و ۷۴۰ کلنی زنبورعسل و ۱۱ هزار و ۴۳۱ بهره بردار و با تولید ۱۲ میلیون و ۳۰۶ هزار و ۷۹۶ کیلو عسل، بزرگ ترین قطب پرورش زنبورعسل و دومین قطب تولید عسل کشور محسوب می شود.

این استان با تولید سالانه حدود ۸۲ هزار تن تخم مرغ، رتبه دوم و با ۸۲ هزار تن گوشت مرغ رتبه پنجم کشوری را به خود اختصاص داده است. استان آذربایجان شرقی همچنین یكی از مناطق غنی معدنی كشور بوده و بیش از 35 نوع ماده معدنی در این استان شناسایی شده است. ارزش تولیدات معادن فعال استان در سال 1386 بالغ بر1.5 میلیارد ریال بوده است، که طی سالیان اخیر کاهش چشمگیری داشته است.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com