کسب و کارهای خانوادگی؛ مرز باریک فرصت ها و چالش ها

در دل کوچه پس کوچه های شهر، جایی که معمولا خبری از شرکت و سازمان های بزرگ نیست، این کسب و کارهای کوچک و خانوادگی هستند که جان می گیرند. این کسب و کارها با ریشه هایی عمیق در بافت جامعه و روابط انسانی نه تنها به اقتصاد محلی رونق می بخشند، بلکه نمادی از تلاش و تعهد اعضای خانواده های مختلف هستند. پیوند نزدیک اعضای خانواده در این کسب و کارها به آنها هویتی منحصر به فرد بخشیده و انگیزه ای مضاعف برای موفقیت می آفریند.

با این همه، این کسب و کارها علی رغم زیبایی ها و مزایایی که دارند، با چالش های پیچیده ای نیز رو به رو هستند. چالش هایی که ریشه در ماهیت خانوادگی آنها داشته و مدیریت شان را به یک هنر پیچیده تبدیل می کند. از یک سو، روابط نزدیک و صمیمانه اعضای خانواده می تواند به ایجاد یک محیط کاری گرم و صمیمی کمک کند اما از سوی دیگر، می تواند منجر به تعارضات و اختلاف نظرهایی شود که بر عملکرد کسب و کار تاثیر می گذارد. از سوی دیگر، کسب وکارهای خانوادگی اغلب با محدودیت های مالی مواجه هستند و ممکن است در جذب سرمایه برای رشد و توسعه با مشکل مواجه شوند.

جذابیت کسب وکارهای خانوادگی را می توان در چند عامل زیر ذره بین برد. اول از همه، این کسب و کارها اغلب بر پایه ارزش ها و باورهای مشترکی بنا شده اند که به آنها هویتی قوی و منحصر به فرد می بخشد. این ارزش ها مثل صداقت و تعهد کاری به عنوان دارایی های ناملموس کسب و کار به حساب می آیند و می توانند به ایجاد روابط پایدار با مشتریان کمک کنند.

در وهله دوم، کسب و کارهای خانوادگی اغلب با جامعه محلی خود ارتباط نزدیک دارند و به دنبال ایجاد تأثیر مثبت بر آن هستند. این تعهد اجتماعی، می تواند به کسب و کار کمک کند تا جایگاه ویژه ای در دل مشتریان پیدا کند. 

نکته سوم، روابط نزدیک و صمیمانه اعضای خانواده در این کسب و کارهاست که می تواند به ایجاد یک محیط کاری گرم و صمیمی کمک کند. از طرفی هم باعث افزایش انگیزه و رضایت شغلی کارکنان شود. ماجرا جالب شد، نه؟

باور کنید یا نه، جذابیت این کسب وکارها پنهان کننده چالش های بزرگی که آن ها با آن رو به رو هستند، نخواهد بود. یکی از مهمترین چالش ها مدیریت روابط خانوادگی در محیط کار است. تعارضات شخصی، اختلاف نظرها بر سر تصمیم گیری های استراتژیک و رقابت بین اعضای خانواده، می تواند بر عملکرد کسب و کار تاثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، روابط خانوادگی ممکن است باعث شود که برخی از اعضای خانواده از فرصت های شغلی خارج از کسب و کار محروم شوند و این امر می تواند به ایجاد نارضایتی و کاهش انگیزه منجر شود.

مطلب مرتبط: بایدها و نبایدهای کسب و کار خانوادگی

چالش دیگری که کسب وکارهای خانوادگی با آن مواجه هستند، مشکل تامین مالی است. این کسب وکارها اغلب به منابع مالی محدودی دسترسی دارند و ممکن است در جذب سرمایه برای رشد و توسعه با مشکل مواجه شوند. سرمایه گذاران معمولا ریسک سرمایه گذاری در کسب و کارهای خانوادگی را بیشتر از استارت آپ های دیگر می دانند و این امر می تواند باعث افزایش هزینه تامین مالی شود. همچنین، وابستگی بیش از حد به یک یا چند منبع درآمد، می تواند کسب و کار را در برابر نوسانات بازار آسیب پذیر کند.

بی شک توسعه کسب و کارهای خانوادگی در مقیاس بزرگ نیز با چالش های خاص خود همراه است. حفظ هویت و ارزش های خانوادگی در عین رشد و توسعه، یکی از مهمترین چالش هایی است که این کسب وکارها با آن رو به رو هستند. با بزرگ تر شدن کسب وکار، ساختار سازمانی پیچیده تر می شود و مدیریت روابط بین اعضای خانواده و کارکنان غیرخانوادگی دشوارتر می شود. همچنین، حفظ تعادل بین نیازهای خانواده و نیازهای کسب و کار، یکی دیگر از چالش های مهم در این زمینه است.

بقای کسب و کارهای خانوادگی در بازارهای رقابتی امروزی چالش دیگری است که نیازمند انعطاف پذیری و توانایی سازگاری با تغییرات است. این کسب وکارها باید بتوانند به سرعت به تغییرات بازار پاسخ دهند و خود را با فناوری های جدید وفق دهند. همچنین، باید به دنبال ایجاد مزیت رقابتی پایدار باشند تا بتوانند در برابر رقبا دوام بیاورند.

فکر می کنم حالا دیگر راه اندازی استارت آپ خانوادگی خیلی ایده بی دردسری نباشد، مگر نه؟ البته شما لازم نیست خیلی به خودتان نگرانی راه دهید؛ چراکه ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم مشکلات تان را یکی پس از دیگری کم کنید. به همین خاطر در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تر هر یک از این چالش ها و ارائه راهکارهایی برای مدیریت آنها خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید تا بهتر با فرصت ها و چالش های این حوزه آشنا شوید.

چالش مدیریت منابع انسانی در کسب وکارهای خانوادگی

یکی از پیچیده ترین چالش های کسب و کارهای خانوادگی مدیریت منابع انسانی است. روابط خانوادگی که از یک سو به ایجاد یک محیط کاری گرم و صمیمی کمک می کند، از سوی دیگر می تواند به ایجاد تعارضات و اختلاف نظرهایی منجر شود که بر عملکرد کسب و کار تاثیر خواهد گذاشت.

در بسیاری از کسب وکارهای خانوادگی استخدام و ارتقای شغلی اعضای خانواده براساس شایستگی های فردی صورت نمی گیرد، بلکه براساس روابط خانوادگی است. این امر می تواند باعث نارضایتی کارکنان غیرخانوادگی شود و به ایجاد حس تبعیض در سازمان منجر شود. 

علاوه بر این، روابط خانوادگی ممکن است باعث شود که برخی از اعضای خانواده از فرصت های شغلی خارج از کسب وکار محروم شوند و این امر می تواند به ایجاد نارضایتی و کاهش انگیزه منجر شود.

از سوی دیگر، روابط خانوادگی ممکن است باعث شود که برخی از مسائل شخصی به محیط کار کشیده شود و بر عملکرد کسب و کار تاثیر بگذارد. برای مثال، اختلافات شخصی بین اعضای خانواده ممکن است به اختلافات کاری تبدیل شود و باعث ایجاد تنش در محیط کار شود.

مطلب مرتبط: راه اندازی کسب و کاری خانوادگی از زبان راب لاکنوئر

خب حالا دقیقا برای رفع این چالش باید چکار کنیم؟ اگر نظر ما را بخواهید، بد نیست نیم نگاهی به این موارد داشته باشید:

•    تعیین نقش ها و مسئولیت ها: باید نقش ها و مسئولیت های هر یک از اعضای خانواده به وضوح تعریف شود و براساس شایستگی های فردی به آنها واگذار شود.

•    ایجاد سیستم های ارزیابی عملکرد: سیستم های عادلانه ای برای ارزیابی عملکرد همه کارکنان، اعم از اعضای خانواده و غیرخانوادگی، ایجاد کنید. اینطوری تکلیف نهایی ارتقای شغلی راحت تر معلوم می شود.

•    جذب و حفظ نیروهای متخصص: باید به دنبال جذب و حفظ نیروهای متخصص و با تجربه از خارج از خانواده بود تا به کسب و کار کمک کنند تا به اهداف خود برسد. خب نیروی متخصص که همین طور روی هوا معلق نخواهد ماند. اگر سریع نجنبید، کارتان با مشکل رو به رو می شود.

•    تامین آموزش های لازم: بد نیست به همه کارکنان، اعم از اعضای خانواده و غیرخانوادگی، آموزش های لازم برای بهبود عملکردشان ارائه شود.

مسئله تامین مالی در کسب وکارهای خانوادگی

یکی دیگر از چالش های مهم کسب و کارهای خانوادگی مشکل تامین مالی است. این کسب و کارها اغلب به منابع مالی محدودی دسترسی دارند و ممکن است در جذب سرمایه برای رشد و توسعه با مشکل مواجه شوند. از طرف دیگر، سرمایه گذاران معمولا ریسک سرمایه گذاری در کسب وکارهای خانوادگی را بیشتر از کسب و کارهای دیگر می دانند. آنها نگرانند که روابط خانوادگی بر تصمیم گیری های استراتژیک تأثیر بگذارد و باعث کاهش بازده سرمایه گذاری شود. علاوه بر این، کسب وکارهای خانوادگی اغلب اطلاعات مالی شفافی ارائه نمی دهند که این امر می تواند سرمایه گذاران را از سرمایه گذاری در این کسب و کارها منصرف کند.

خب برای رفع مشکل تامین مالی، کسب وکارهای خانوادگی می توانند از راهکارهای زیر استفاده کنید:

•    تهیه برنامه کسب و کار حرفه ای: تهیه یک برنامه کسب و کار دقیق و جامع می تواند به سرمایه گذاران اطمینان دهد که کسب و کار شما دارای پتانسیل رشد است. اینطوری حداقل خیال تان از آشنایی حداقلی با نیروی کار راحت خواهد بود.

•    شفاف سازی اطلاعات مالی: ارائه اطلاعات مالی شفاف و دقیق به سرمایه گذاران می تواند اعتماد آنها را جلب کند. پس منتظر چه هستید؟ همین حالا دست به کار شوید!

•    جذب سرمایه گذاران آشنا: جست وجوی سرمایه گذاران آشنا مانند دوستان می تواند به کسب و کار کمک کند تا به منابع مالی مورد نیاز خود دست یابد. البته باید به آنها اطمینان دهید که برنامه ای روشن برای سوددهی دارید و قرار نیست پول شان دود هوا شود. 

•    استفاده از تسهیلات دولتی: بسیاری از دولت ها تسهیلات مالی و حمایتی برای کسب وکارهای کوچک و متوسط ارائه می دهند که کسب وکارهای خانوادگی می توانند از آنها بهره مند شوند.

مطلب مرتبط: کسب و کار خانوادگی خود را رشد دهید!

پازل توسعه در مقیاس بزرگ

توسعه کسب و کارهای خانوادگی در مقیاس بزرگ چالش های منحصر به فردی را پیش روی آنها قرار می دهد. حفظ هویت و ارزش های خانوادگی (همان ارزش های برند) در عین رشد و توسعه یکی از مهمترین چالش هایی است که این کسب و کارها با آن رو به رو هستند. با بزرگ تر شدن کسب و کار ساختار سازمانی پیچیده تر می شود و مدیریت روابط بین اعضای خانواده و کارکنان غیرخانوادگی دشوارتر می شود.

یکی از چالش های مهم در توسعه کسب وکارهای خانوادگی، حفظ تعادل بین نیازهای خانواده و نیازهای کسب و کار است. در بسیاری از موارد، تصمیم گیری هایی که به نفع کسب و کار به نظر می رسد، ممکن است با منافع شخصی اعضای خانواده در تضاد باشد. برای مثال، ممکن است لازم باشد که برخی از اعضای خانواده از کسب و کار خارج شوند یا نقش های جدیدی را برعهده بگیرند.

اگر نظر ما را بخواهید، برای توسعه موفق کسب و کارهای خانوادگی در مقیاس بزرگ باید به نکات زیر توجه کرد:

•    تعیین یک چشم انداز مشترک: همه اعضای خانواده باید در مورد چشم انداز و اهداف بلندمدت کسب وکار توافق داشته باشند.

•    ایجاد یک ساختار سازمانی شفاف: با بزرگ تر شدن کسب وکار، باید یک ساختار سازمانی شفاف و مشخص ایجاد شود تا مسئولیت ها و اختیارات هر فرد به وضوح تعریف شود.

•    جذب مدیران حرفه ای: استخدام مدیران حرفه ای و باتجربه می تواند به کسب وکار کمک کند تا به اهداف رشد خود دست یابد. 

•    برنامه ریزی برای گفت وگو: وقتی خبری از گفت وگو میان اعضای شرکت نباشد، خیلی زود حتی کوچک ترین مشکلات نیز بدل به بحران هایی بی شاخ و دم خواهند شد. این مسئله ای است که باید همیشه مد نظر داشته باشید. 

بقا در بازارهای رقابتی

کسب و کارهای خانوادگی برای بقا در بازارهای رقابتی امروزی باید انعطاف پذیر باشند و بتوانند خود را با تغییرات بازار وفق دهند. یکی از مهمترین چالش هایی که این کسب و کارها با آن رو به رو هستند، رقابت با شرکت های بزرگ و چند ملیتی است. این شرکت ها اغلب منابع مالی بیشتری دارند و می توانند به راحتی به فناوری های جدید دسترسی پیدا کنند.

اجازه دهید با هم روراست باشیم، بقا در بازارهای رقابتی حتی برای برندهای بزرگ هم کار ساده ای نیست، اما شما می توانید نکات زیر را آویزه گوشتان کنید تا کمتر دشواری داشته باشید:

•    نوآوری و خلاقیت: کسب وکارهای خانوادگی می توانند به دنبال ایجاد محصولات و خدمات جدید و نوآورانه باشند تا بتوانند از رقبا متمایز شوند.

•    تمرکز بر مشتری: کسب وکارهای خانوادگی باید به نیازها و خواسته های مشتریان خود توجه کنند و به دنبال ارائه خدمات با کیفیت بالا باشند.

•    بهره گیری از فناوری های جدید: استفاده از فناوری های جدید می تواند به کسب وکارهای خانوادگی کمک کند تا بهره وری خود را افزایش داده و هزینه های خود را کاهش دهند.

•    ایجاد شبکه های ارتباطی قوی: ایجاد شبکه های ارتباطی قوی با سایر کسب وکارها، مشتریان و تامین کنندگان می تواند به کسب وکارهای خانوادگی کمک کند تا به اطلاعات و منابع جدید دسترسی پیدا کنند.

مطلب مرتبط: چگونه کسب و کار خانوادگی تان را به شکلی موفقیت آمیز برای نسل بعد آماده کنید

سخن پایانی

کسب و کارهای خانوادگی، همچون درختی تناور در دل هر جامعه ای ریشه دوانده اند. پیوند عاطفی اعضای خانواده، تعهد به ارزش های مشترک و شناخت عمیق از بازار از جمله مزایای بی نظیر این کسب و کارهاست. با این حال این درخت تناور، برای آنکه به ثمر بنشیند، نیازمند مراقبت و توجه ویژه ای است. ما در این مقاله سعی کردیم برخی از چالش ها و راهکارهای کلیدی برای آنها را زیر ذره بین ببریم. با این حال تصمیم گیری نهایی برعهده خودتان خواهد بود. 

تصمیم به راه اندازی یک کسب و کار خانوادگی مثل سوار شدن بر قطاری است که مقصد آن نامعلوم است. این قطار در مسیر خود از میان دره های عمیق و قله های بلند عبور خواهد کرد. موفقیت در این مسیر، نیازمند شجاعت، انعطاف پذیری و برنامه ریزی دقیق است.

در کنار این مسائل راه اندازی یک کسب و کار خانوادگی فرصتی است برای ایجاد یک میراث ماندگار، اما این فرصت همراه خود چالش هایی را نیز به همراه دارد. برای موفقیت در این مسیر، باید به خوبی به این چالش ها آگاه بود و برای آنها راه حل هایی اندیشید. من و همکارانم در روزنامه فرصت امروز امیدواریم نکات مورد بحث در این مقاله به شما برای آشنایی هرچه بهتر با چالش ها و فرصت های کسب و کارهای خانوادگی کمک کرده باشد. مثل همیشه اگر سوالی در این رابطه داشتید، کارشناس های ما آماده کمک به برندتان هستند. پس تعارف را کنار گذاشته و با ما در ارتباط باشید. 

منابع:

https://barnesroffe.com

https://www.withum.com

https://changing-point.com