فعال حقوق زنان در گفت و گو با «فرصت امروز» مطرح کرد / فرصت ها را خود زنان ایجاد کردند

شهلا لاهیجی؛ مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان معتقد است ما دیگر صرفا از مرحله تلاش برای حقوق زنان عبور کرده ایم و باید تلاش های ما در راستای اعتلای جایگاه اقتصادی زنان و مردان ایرانی باشد.

باید بدانیم و تحلیل کنیم که منشور حقوق شهروندی چه چیزی بیش از حقوق بشر که حق مسلم همه مردم ایران است برای ما در نظر گرفته است. دیگر دوره دفاع از صرف حقوق زنان به سر آمده است و تلاش های فعالان اجتماعی و اقتصادی کشور باید معطوف به مردان و زنان ایرانی بدون در نظر گرفتن جنسیت در کنار یکدیگر باشد.

زنان و مردان ایرانی در یک قاب اقتصادی

لاهیجی با بیان اینکه مسئله حقوق شهروندی برای نخستین بار در یکی از نشست های زنان در کانون وکلا مطرح شد، به «فرصت امروز» می گوید: در واقع موضوع منشور حقوق شهروندی در 100 روز اول کاری ریاست جمهوری آقای روحانی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت. برگزاری این نشست در کانون وکلا که ارتباط مستقیمی با مسائل قانونی و حقوقی دارد، اهمیت و ضرورت این نشست را به خوبی نشان می دهد. موضوعاتی که در این نشست مطرح شد بیشتر معطوف به حقوق زنان و ارتباط آن با حقوق شهروندی بود که بسیاری از بانوان فعال در این زمینه مثل خانم ابتکار در این نشست سخنرانی های خود را ایراد کردند.

وی با اشاره به قرارگیری جامعه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری جدید تاکید می کند: در این دوران دیگر نمی خواهیم صرفا از مسائل زنان صحبت و از حقوق آنان دفاع کنیم بلکه در حال حاضر و در چنین محدوده زمانی بهتر است از مسائل شهروندی صحبت کنیم؛ مسائلی که هم زنان و هم مردان ایرانی را بدون در نظر گرفتن جنسیت آنان در برمی گیرد.

وی با بیان این مطلب که به گمان من شاید هرچند خوشبینانه هم به نظر برسد اما در عصر حاضر ما از مسئله زنان عبور کرده ایم و اگر بخواهیم مطالباتی را برای زنان ایرانی مطرح کنیم باید آن را در یک قالب عمومی اقتصادی برای زن و مرد ایرانی بیان کنیم.

لاهیجی با اشاره به معنای اقتصاد مقاومتی تصریح می کند: هرچند هنوز هم موضوع و معنای اقتصاد مقاومتی برای بسیاری روشن نشده است، ما به عنوان شهروندان این کشور حق داریم که در مورد معنای آن از مسئولان سوال کنیم و بدانیم که در اقتصاد مقاومتی باید در مورد چه موضوعاتی تلاش و فعالیت کنیم و اقدامات خود را در کدام حوزه ها افزایش و گسترش دهیم. به عبارتی معنای آن کاملا روشن باشد نه اینکه با ابهام کلمه در مورد آن صحبت شود. 

این فعال زنان با اشاره به فعالیت های اقتصادی بانوان اضافه می کند: در حال حاضر با توجه به گنگ بودن معنای اقتصاد مقاومتی بسیاری از زنان با ایجاد اشتغال برای خود و مشاغلی که خود کارفرمای خودشان هستند یا اینکه یک زن کارفرمای تعدادی زنان دیگر است نه تنها در حوزه کارآفرینی فعال بودند بلکه در حوزه خودکفایی هم موفق عمل کرده اند. مصداق چنین کارهایی خودکفایی زنان در فروش محصولات دست اول تولید خودشان یا کارآفرینی در عرصه هایی مثل مدیریت واحدهای بزرگ صنعتی و واحدهای بزرگ حمل و نقل بوده است. تمام اینها درهایی بوده که خود زنان به روی خود باز کرده اند. به گمان من این موضوع همان کلیدی بوده که آقای روحانی در روزهای اول ریاست جمهوری خود نوید آن را داده بود، اما این موضوع نه به دست ایشان بلکه توسط خود بانوان گشایش یافت زیرا مسئله اشتغال در ایران به هزاران زنجیر دیگر گره خورده است.  از بدیهی ترین حقوق خود بی اطلاعیم

مدیر انتشارات روشنگران با تاکید بر اینکه در این دوره باید زنان و مردان ایرانی دوش به دوش یکدیگر در سرنوشت خود سهیم باشند، ادامه می دهد: دیگر خط جدایی بین زنان و مردان ایرانی وجود ندارد، زمانی که از شهروند ایرانی سخن می گوییم در واقع هم زنان و هم مردان مدنظر ما است زیرا همان گونه که زنان در قانون گذاری ها نقشی نداشتند باوجود اینکه حتی در دوران مشروطه نیز پا به پای مردان در خط مقدم علیه استبداد مبارزه کردند و کانون مشروطه طلبی را گرم نگه داشتند، مردان ایرانی نیز در قانون گذاری ها بی تاثیر بودند. 

وی با اشاره به اداره کردن مسائل مالی یک خانواده توسط زنان می افزاید: از آنجا که زنان مدیر اقتصادی یک خانواده محسوب می شوند، باید در نظر داشت زمانی که مردی بیکار می شود زنان نیز فشارهای اقتصادی زیادی را متحمل می شوند. در این زمان است که دیگر زنان و مردان پا به پای یکدیگر وارد فعالیت های اقتصادی می شوند و دیگر نمی توان گفت که بابا نان داد، بلکه بابا با مادر با هم نان می دهند. این تفاوت عصر حاضر با زمان های دیگر است به همین جهت من معتقدم ما دیگر وارد مرحله جدیدی از تاریخ شده ایم؛ مرحله ای که در آن دفاع از حقوق شهروندان مطرح می شود؛ شهروندی که هم زن و هم مرد ایرانی را شامل می شود.

لاهیجی در پاسخ به این پرسش که آیا منشور حقوق شهروندی تاکنون به طور دقیق تعریف شده است به «فرصت امروز» می گوید: متاسفانه تعریف این مفهوم نیز مثل تمامی موضوعات دیگر هنوز گنگ بوده، مشکل اینجاست که ما هیچ گونه رسانه ای که بتوانیم به صورت عمومی و فراگیر از مسئولان کشور مثل رئیس جمهور، نمایندگان مجلس و. . . سوال کنیم در اختیار نداریم.

به همین جهت نمی توانیم بپرسیم و بدانیم که حقوق شهروندی چیست، چه کسری هایی دارد و چه چیزهایی در آن لحاظ نشده است. در حالی که این منشور مشابهت های فراوانی با منشور حقوق بشر داشته اما تا حدی مسائل آن جزئی تر و اقتصادی تر شده است. باید کسی به ما بگوید و جواب بدهد که منشور حقوق بشر چه حقی به ما داده و حقوق شهروندی چه چیزهایی را به آن اضافه کرده است.

موضوع اجرای قانون است نه خود قانون

لاهیجی در پاسخ به این پرسش که منشور حقوق شهروندی چه پیامدهای اقتصادی داشته است، می گوید: منشور حقوق شهروندی همان منشور حقوق بشر است که به ما می گوید مشاغل برای زن و مرد بدون در نظر گرفتن جنسیت، رنگ، مذهب باید برابر باشد. در واقع این حق هر شهروندی است که اگر شغلی بخواهد بدون اینکه اجباری در کار کردن وجود داشته باشد باید به آن شغل دسترسی داشته باشد. به دلیل جنسیت نمی توان شخصی را از شغلی محروم کرد.

به طور مثال نمی توانند بگویند که یک زن صرفا به دلیل زن بودن نمی تواند راننده کامیون یا مکانیک باشد یا اینکه در حفاری های باستان شناسی حضور داشته باشد. به طور واضح منشور حقوق شهروندی مسئله جنسیت را از اشتغال برمی دارد که این موضوع در حقوق بشر هم تاکید شده است؛ منشوری که ما آن را به امضا رسانده ایم.

وی با انتقاد از بی اخلاقی و فضای دروغ حاکم بر صحنه انتخابات تصریح می کند: باید مشخص شود که کدام نهاد در کشور مسئول و مجری امور اقتصادی کشور است. این را می دانم که قطعا قوه مجریه در این حوزه اختیارات محدودی دارد. امیدوارم رئیس جمهور آینده هر کسی که هست اوضاع را نابه سامان تر نکند و همین رشد اقتصادی اندکی که در کشور حاصل شده است از بین نرود زیرا جامعه ما تحمل تحریم های دیگری را ندارد. 

این فعال زنان با بیان اینکه به لحاظ تاریخی نیز در ایران به تساوی حقوق زنان و مردان در قبال کار برابر تاکید شده است، ادامه می دهد: در زمان داریوش بعضا زنان درجات بالاتری از مردان را نیز کسب کرده اند. به همین جهت موضوع قانون در برابر بودن حقوق زن و مرد در محیط کار خیلی اهمیتی ندارد، بلکه مسئله اجرای قانون و پایبندی به آن است. صرف وجود یک قانون در کتاب هیچ موضوعی را حل نمی کند. باید دید که در اجرا چه نهادی برای حمایت از قانون و اجرای آن وجود دارد و در صورت عدم اجرای قانون به چه نهادی می توان شکایت کرد. در غیر  این صورت تنها باید منتظر ماند و دید چه شرایطی پیش خواهد آمد.

نگاه تساوی گرایانه ای وجود ندارد

این فعال زنان با بیان اینکه هنوز نگاه دولتمردان ما به موضوع زنان یک نگاه تساوی گرایانه نیست، می گوید: البته فرصت های شغلی در کشور براساس شایستگی های زنان و مردان اعطا نشده است. نمی دانم که چرا مسئولان ما به جهان در حال تغییر هیچ گونه توجهی ندارند و نمی بینند که زنان روز به روز در حال شکستن دیوارها هستند و به مشاغل جدیدی دست پیدا می کنند. در حالی که با نگاهی به ریاست زنان در حوزه های سیاسی کشورهای دیگر به راحتی می توان به این موضوع پی برد.

وی تاکید می کند: تاریخ نشان داده است زمانی که زنان عرصه اموری را به دست می گیرند به نحوی شایسته از عهده آن برمی آیند. اما این موضوع که چرا در کشور ما هیچ انتخابی صورت نمی گیرد بسته به نوع نگرش و نگاه مسئولان است. زنان ما با وجود چنین نگرش هایی در تلاش هستند با حضور در صحنه های اقتصادی و یافتن آزادی های اقتصادی در مقابل این کمبودها و نارسایی ها جبهه بگیرند تا آنجا که زن و مرد ایرانی بتوانند همراه هم مشکلات اقتصادی خود را حل کنند.

لاهیجی با بیان اینکه مهم ترین دستاورد منشور حقوق شهروندی طرح چنین موضوعی بود، اضافه می کند: طرح این منشور به این منظور بود تا شهروندان از حقوق خود مطلع شوند و اینکه بدانند هر حکومتی که روی کار می آید خادم آنها است. در واقع این مردم هستند که حاکمان اصلی و اربابان این حکومت محسوب می شوند؛ یعنی من شهروند حق دارم که سوال کنم و به من جواب داده شود. طرح منشور حقوق شهروندی از این جهت مهم است تا مردم به بی قانونی عادت نکنند و بدانند که در برابر قانون حق و حقوق یکسان دارند.

وی با تاکید بر این مسئله که هیچ کجای این منشور با شرعیات مشکل ندارد، ادامه می دهد: اینکه در این منشور گفته شده است زن و مرد در قبال کار مساوی حقوق برابری دارند، تا آنجا که مطالعه و پرس و جو کردم با شرع هیچ گونه تناقضی ندارد. مگر اینکه بخواهند چنین منشوری را نادیده گرفته و فراموش کنند. در پایان باید بگویم که ما از مسئله زنان عبور کرده ایم و دیگر تمام تلاش های ما معطوف به شهروندان ایرانی است؛ شهروندانی که زنان و مردان ایرانی را دربرمی گیرد.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com