60درصد ظرفیت تولید مواد شوینده خالی مانده است

صنعت مواد شوینده و بهداشتی کشور جزو آن دسته از صنایعی است که طبق گفته کارشناسان سه برابر نیاز جامعه ظرفیت تولید دارند. این سخن بدین معناست که ظرفیت تولید این صنعت حدود ۴ میلیون تن است اما درحال‌حاضر تنها 1/5میلیون تن در این حوزه تولید می‌شود که این میزان تولید به معنای خالی ماندن حدود ۶۰ درصد از ظرفیت تولید صنعت شوینده است. اما هرچه زمان می‌گذرد حضور کالاهای مشابه خارجی در بازار مصرف بیشتر از قبل رخ‌نمایی می‌کند.

طبق نظر کارشناسان عدم حمایت تعرفه‌ای تولیدات داخل، واردات کالاهای بی‌کیفت و ارزان‌قیمت، نبود فرهنگ بازاریابی صادراتی در کنار کم بودن واحدهایی که بتوانند تولیداتی برای صادرات داشته باشند عواملی است که دست در دست یکدیگر باعث شده جلوی قدرت‌نمایی این صنعت داخلی در جهان گرفته شود. البته در این زمینه طی سال‌های گذشته فعالیت‌هایی صورت گرفته است، اما حجم این فعالیت‌ها در مقایسه با ظرفیت تولید در داخل چندان امیدوارکننده نیست.

براساس آمار

طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت پودر شوینده بیشترین سهم صادراتی را به خود اختصاص داده است به نحوی که از میان 177 هزار تن محصولات بهداشتی صادر شده بیش از 140 هزار تن مربوط به پودرهای شوینده و 37 هزار تن به سایر محصولات تعلق داشته است.

همچنین بزرگ‌ترین بازارهای هدف جهت صادرات این تولیدات نیز عراق با 80 هزار تن و به ارزش 54 میلیون دلار، افغانستان 25 هزار تن و به ارزش 17 میلیون دلار، پاکستان 13 هزار تن و به ارزش 9 میلیون دلار، ترکمنستان 11 هزار تن و به ارزش 9 میلیون دلار و تاجیکستان نیز 10 هزار تن و به ارزش 5 میلیون دلار بوده است.

راه حل؛ افزایش صادرات

براساس گفته‌های مدیرکل صنایع غذایی، دارویی و بهداشت وزارت صنعت یکی از بزرگ‌ترین راهکارهایی که به توسعه صادرات در این زمینه کمک زیادی می‌کند، بازنگری و تسهیل در قوانین مربوط به صادرات این‌گونه محصولات به کشورهای دیگر است.

علم‌بیگی، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی نیز در زمینه فعال‌ شدن ظرفیت‌های خالی در صنعت مواد شوینده را توسعه صادرات عنوان می‌کند و در ادامه می‌گوید: اگر سازمان توسعه تجارت بتواند مانند سایر کشورها با کشورهای همسایه و منطقه قراردادهای تعرفه‌های ترجیحی امضا کند به دلیل ایجاد رقابت در قیمت، صادرات توسعه خواهد یافت.

وی در این زمینه با ذکر مثالی می‌گوید: در حال حاضر ترکیه با بسیاری از کشورها تعرفه ترجیحی دارد که براساس آن برای ورود برخی از کالاها تا 50درصد تخفیف گرفته می‌شود در حالی که ایران کالایی را که بتواند با ترکیه رقابت کند، در این تعرفه ذکر نکرده است. از طرف دیگر همین کشور با ایجاد جایزه‌های صادراتی برای صادرکنندگان انگیزه‌های لازم برای حضور آنان در بخش صادرات را بیش از پیش فراهم کرده است.

تخفیف‌های فروش زیر نظر انجمن

علم بیگی درباره ارائه تخفیف از سوی برخی فروشگاه‌ها با تاکید بر اینکه انجمن تمام این موارد را رصد می‌کند می‌افزاید: تولیدکنندگان در برخی از مقاطع زمانی به دلیل برخی مشکلات مانند کمبود نقدینگی و پرداخت‌هایی مانند مالیات مجبور هستند محصولات خود را با قیمتی کمتر از نرخ مصوب به فروش برسانند و این فعالیت‌ها کاملا زیر نظر انجمن صورت می‌گیرد.
 
میزان نیاز و تولید

علم‌بیگی در ادامه با اعلام این مطلب که حجم صادرات نسبت به گذشته 25 تا 30 درصد افزایش داشته است، می‌گوید: هم‌اکنون ظرفیت تولید پودر شوینده حدود یک میلیون و 500 هزار تن است و همچنین مصرف داخلی پودر حدود 450 هزار تن و میزان تولید آن در کشور در حدود 500 تن است.

رئیس هیات‌مدیره انجمن مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی تعداد واحدهای تولیدی در زمینه مواد شوینده را 220 واحد فعال ذکر می‌کند و معتقد است که حدود 70 تا 85درصد این تولید در اختیار 15واحد صنعتی بزرگ کشور است. وی علت این اختلاف تولید را در ضعف واحدهای کوچک در نداشتن ماشین‌آلات مدرن و سرمایه کافی برای تولید ذکر می‌کند و با تاکید بر اینکه تولید مواد اولیه در شرایط مطلوبی قرار دارد می‌افزاید: در حال حاضر حدود 85 درصد از مواد اولیه در داخل کشور تولید می‌شود.

صنعت مواد شوینده و بهداشتی یکی از صنایع بزرگی است که ظرفیت بسیار بالایی برای صادرات محصولات‌شان به کشورهای دیگر و حضور پررنگ‌تر در بازارهای جهانی دارند که غفلت از به کارگیری این ظرفیت‌ها باعث خواب سرمایه و در کنار آن افزایش قیمت تمام شده برای تولیدکنندگان خواهد شد؛ در صورتی که با استفاده از گسترش بازارهای صادراتی به راحتی می‌توان این ظرفیت عظیم و در حال رکود را دوباره فعال کرد.

چشم‌انداز رشد 7درصدی تا 1404

با توجه به ظرفیت‌های صادراتی مواد شوینده و بهداشتی ایران، مسئولان هم در این زمینه به تکاپو افتاده‌اند اما همچنان مسائلی مانند موانع صادراتی باقی است. در این زمینه صادقی نیارکی، مدیرکل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه رفع موانع غیرضروری در زمینه صادرات در دستور کار قرار دارد تا با پیگیری در زمینه لجستیک مناسب برای تامین مواد اولیه و صادرات کالای نهایی مشکلات موجود رفع شود، افزود: در زمینه حمایت از واحدهای صنعتی نیز در نمایشگاه‌های اختصاصی داخلی و بین‌المللی حمایت‌هایی برای حضور پررنگ واحدهای صادراتی که اعلام آمادگی کرده‌اند، انجام خواهد شد.

نیارکی با بیان اینکه هدفگذاری در صنایع شوینده در چشم‌انداز ۱۴۰۴ در دو سناریو دیده شده، می‌گوید: در هدف‌گذاری تعیین شده در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴، رشد ۷ درصدی و ۱۴ درصدی در صادرات مواد شوینده دیده شده که هر کدام شرایط و الزامات خاص خود را دارد که اگر محدودیت‌های بین‌المللی رفع و تامین مواد اولیه به خوبی انجام شود، رقم ۱۴ درصد دور از دسترس نیست.

برندسازی نکرده‌ایم

شاید عجیب به نظر برسد که بدانیم در دنیای امروز، شوینده‌ها و پاک کننده‌ها اهمیتی به اندازه زندگی و حیات انسان‌ها پیدا کرده‌اند. اگر کمی تامل کنیم در می‌یابیم که این نکته چندان دور از ذهن نیست. در دنیایی که بهداشت و سلامتی، یکی از فاکتورهای بسیار مهم برای توسعه‌یافتگی به شمار می‌آید، نقش شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها در زندگی مردمان و بالا بردن سطح زندگی، رفاه و سلامتی بیش از پیش آشکار می‌شود.

با توجه به این نکته مهم، شرکت‌ها و صنایع تولید‌کننده مواد شوینده نیز در این بازار جهانی بیکار ننشسته‌اند و با تلاش بی‌وقفه، سرمایه‌گذاری‌های کلان، تبلیغات و بازاریابی وسیع، برندسازی و مشتری‌مداری، گوی سبقت را از دیگران می‌ربایند. آنها می‌کوشند محصولاتی باکیفیت هرچه بیشتر، قیمت مناسب و بسته‌بندی زیبا را راهی بازار کنند و سرانجام سودهای کلان را از آن خود سازند.

اما کیفیت تولیدات ایرانی در چه سطحی است؟ چرا مشتریان کشش بیشتری به برندها و مارک‌های خارجی دارند. حتی برندهایی که در بازار به اصطلاح اسم و رسمی هم ندارند، از طرف مشتریان ایرانی خریداری می‌شوند. در گفت‌وگویی که با مسئولان یکی از داروخانه‌های خیابان سپهبد قرنی داشتیم، در مورد میزان فروش برندها پرسیدیم که آمار قابل توجهی ارائه می‌کردند مبنی بر اینکه از هر 10نفری که برای خرید شامپو و صابون مراجعه می‌کند، هفت نفر برندهای خارجی را ترجیح می‌دهد.

با وجود چنین آماری چندین پرسش ایجاد می‌شود؛ آیا برند‌سازی در این صنعت انجام شده است؟ آیا اطلاعاتی در مورد محتوای واقعی مواد شوینده و بهداشتی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد؟ و اینکه اصولا دلایل برتری یک محصول بر سایر محصولاتی از همان خانواده چیست؟ در حالی که در ایران بازاری 70میلیونی داریم که شامل مصرف‌کنندگان داخلی است.

همچنین بازاری 250 میلیونی بالقوه هم در کنار ما وجود دارد و در مجموع 320 میلیون بازار مصرف می‌تواند در اختیار ما باشد. اما مهم‌ترین نکته مدیریت و جذب این بازار 320 میلیونی است که نیاز به برنامه‌ریزی و تشکیلات منسجم دارد. اما به نظر می‌رسد که شرکت‌های ایرانی به دلائل مختلف هنوز این قدرت تشکیلاتی را ندارند که در سطح جهان تثبیت شوند و قیمت مواد اولیه را خودشان تعیین کنند.

به این مسائل باید عدم وجود برنامه‌ریزی منسجم برای تبلیغات و بازاریابی در بازار داخلی و بازارهای خارجی را هم اضافه کرد. در حالی که از این دو اصل به‌عنوان دو فاکتور مهم برای حضور قدرتمند برندها در بازار یاد می‌شود. چون واحد تبلیغات، نه تنها به بازاریابی در سطح جهان می‌پردازد، بلکه در شهرهای داخلی و بازارهای کوچک هم فعال است و از آنها غافل نمی‌شود.