گزارش گاردین از پشت پرده ساخت‌و‌سازهای اطراف کعبه

به دنبال سقوط مرگبار جرثقیل در مسجدالحرام و کشته و زخمی شدن صدها زائر از کشورهای مختلف، روزنامه انگلیسی «گاردین» در یادداشتی انتقادآمیز، ساخت‌و‌ساز‌های پرحاشیه در مکه را زیر سوال برده است. روزنامه «گاردین» در مطلب خود با اشاره به اینکه این حادثه تلخ در آستانه برگزاری حج تمتع روی داده است، تب ساخت‌و‌ساز در شهر مقدس مکه را به تندی مورد انتقاد قرار داده و آن را مخاطره‌آمیز دانسته است. اتفاق روز جمعه در مسجدالحرام که جان بیش از 100زائر را گرفت، باعث شده بسیاری از محافل رسانه‌ای درباره سلطه ساخت‌و‌ساز‌های خطرناک و غیراصولی در این شهر مقدس لب به اعتراض باز کنند.

گاردین در یادداشت خود آورده است: ساکنان مکه سال‌ها در ساختمان‌های پراکنده زندگی می‌کردند و عملیات عمرانی همان‌طور که حکمرانان سعودی می‌خواستند، تنها به محدوده مقدس شهر که سال گذشته در دوران حج تمتع میزبان بیش از 2میلیون نفر بود محدود نمی‌شد، بلکه در حومه این کلانشهر هم گسترده بود. یک شهروند سعودی که نخواست نامش فاش شود‌، در این‌باره گفت: «اینها هر دو سال یکبار برنامه‌ای جدید رو می‌کنند که هیچ ارتباطی با برنامه قبلی ندارد. بنابراین مجبورند بخشی از سازه‌های قبلی را خراب کنند. به همین دلیل است که مردم مکه و حجاج 15سال است دارند زجر می‌کشند.»

این روزنامه انگلیسی نوشت: فعالیت‌های آشفته ساختمانی در جای‌جای مکه دیده می‌شود، بدتر از همه در مسجدالحرام‌. مجموعه ساختمان‌ها و صحن‌های این مکان مقدس در مساحتی بالغ بر 356 هزار و 800مترمربع در قلب شهر مکه گسترده شده‌، جایی که فاجعه روز جمعه رخ داد. «شیخ سلمان» پادشاه عربستان قول داده علت سقوط جرثقیل پس از توفان شدید آن روز را مشخص کند، درحالی‌که یک انگلیسی به نام «قاسم اکرم» از بولتون هم در این حادثه جان خود را از دست داد.

پروژه عمرانی 100میلیون ریال عربستانی (17میلیون پوندی) توسعه مکه توسط گروه سعودی «بن‌لادن» که از سازندگان مطرح این کشور هستند ‌نظارت و از سوی دولت حمایت می‌شود. حمایت‌کنندگان این پروژه می‌گویند وقتی کار تکمیل شود، ساختمان‌های مسکونی جدید‌، یک مسیر جدید‌، چند پارکینگ و سیستم حمل‌و‌نقل مترو راه‌اندازی خواهد شد. دکتر عرفان العلوی مدیر بنیاد پژوهش‌های میراث اسلامی عربستان در این‌باره گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس داشت که طی آن گفت: «آنچه اتفاق افتاده یک تراژدی است‌، اما غافلگیرکننده نبود. تاکنون حوادث زیادی رخ داده‌، آخرین‌بار چند طبقه از ساختمانی که درست کنار برج ساعت ساخته می‌شد‌، آتش گرفت و آنها مجبور شدند از ماشین آتش‌نشانی طائف استفاده کنند که 45دقیقه طول کشید برای خاموش کردن آتش به محل حادثه برسد. هیچ سیستم امنیتی در این مکان وجود ندارد. در لندن وقتی کار ساختمانی انجام می‌شود، مردم از آن محل دور نگه داشته می‌شوند، اما در مکه عموم مردم به منطقه محل کار ماشین‌آلات ساختمانی دسترسی دارند. داوطلبِ کافی برای مراقبت از کودکان و جلوگیری از ورودشان به مناطق خطرناک وجود ندارد. حتی بعضی از مهندسان کلاه‌، دستکش و پوشش ایمنی ندارند. چون اینجا خیلی گرم است و دما در تابستان 45 درجه است.» ما 15 دستگاه از مرتفع‌ترین جرثقیل‌های دنیا را بالای مسجدالحرام داریم. این جرثقیل‌ها سه سال است که اینجا هستند. اگر این جرثقیل‌ سقوط کرده‌، چه چیزی جلوی سقوط بقیه آنها را می‌گیرد؟ من از مقامات سعودی می‌خواهم که سلامت و امنیت مردم را مدنظر قرار دهند. این چیزی است که طی سال‌های گذشته آنها در رعایتش ناموفق بوده‌اند. سال آینده بزرگ‌ترین هتل جهان با 10هزار اتاق راه‌اندازی می‌شود. موازین امنیتی کجا رعایت شده؟ مکه یک شهر معمولی نیست. آسمانخراش‌های زیاد مکه‌، این شهر را به منهتن شبیه کرده است.

یکی از ساکنان مکه در این‌باره گفت: «پروژه توسعه شهری در اصل ابزاری است برای رژیم تا پول نفت و ثروت را بین حلقه کوچکی از شاهزاده‌ها و اطرافیان‌شان تقسیم کند. هیچ‌کس انتظار ندارد این تغییرات سود و بهره ملموسی را با خود به همراه بیاورد.» گاردین‌ در ادامه گزارش خود نوشت: ملک و املاک اطراف مسجدالحرام از گران‌ترین‌ها در جهان است، اما مناطق سطح پایین هم هستند که خیلی از مرکز شهر فاصله ندارند. از چهار سال پیش که پادشاه عربستان دستور ساخت‌و‌سازها را صادر کرد و این مناطق توسط عملیات عمرانی جارو شدند، ‌شواهد کمی از تخصیص 110 میلیارد دلار بودجه به برنامه‌های اجتماعی به چشم آمده است.