صدای شکستن استخوان‌های مردم را بشنویم

در حال حاضر از هر دو خانم ایرانی بالای 40 سال و از هر سه مرد ایرانی یک نفر دچار پوکی استخوان است‌. بروز معلولیت‌ها نیز از دیگر عوارض شکستگی و پوکی استخوان است که باعث تحمیل هزینه‌های گزاف به خانواده و جامعه می‌شود‌. وی نسبت به کوتاه شدن قد ایرانیان در آینده به دلیل عدم مصرف شیر هشدار داد و با بیان اینکه یکی از عوامل رشد قد مصرف شیر و مصرف مواد لبنی است، گفت: سالانه ۵۰ هزار شکستگی در کشور رخ می‌دهد که ۱۰ هزار مورد آن به دلیل عوارض شکستگی جان خود را از دست می‌دهند. مصرف شیر نباید به‌عنوان یک هزینه در سبد خانوار تلقی شود‌. لبنیات نوعی سرمایه‌گذاری برای خانواده‌ها و دولت است و باید با ترویج تغذیه سالم باعث ارتقای سلامت شویم ... .

این جملات بخشی از نظرات وزیر بهداشت است که در روزهای اخیر بیان شده است‌. تغذیه، مهم‌ترین اصل در حفظ سلامت و ادامه زندگی بشر است‌. سلامتی خود مهم‌ترین نعمت‌ الهی است که برای بازگشت آن باید تمام آنچه را که اندوخته‌ایم هزینه کنیم‌. گاهی عادت‌هایی نادرست، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به مهم‌ترین سرمایه انسانی وارد می‌کند‌. به‌عنوان مثال مصرف بیش از حد برخی مواد‌غذایی مانند روغن نباتی، قند و شکر و نمک ارمغانی جز سکته‌های پرشمار، دیابتی‌های خارج از شمار و پرفشاری خون بخش عظیمی از جامعه ایران نداشته است‌.

از طرف دیگر، مصرف مواد مغذی مانند شیر و فرآورده‌های آن‌که می‌تواند در طولانی مدت سبب افزایش طول عمرو کارایی شده و از بیماری‌های مختلف پیشگیری کند و صرفه‌جویی‌های عظیمی در بخش درمان داشته باشد، کمتر از یک‌سوم استاندارد جهانی است. بسیاری پایین بودن سرانه مصرف لبنیات در ایران را به مشکلات مالی و اقتصادی مربوط دانسته و فکر می‌کنند در صورت بهبود وضع معیشتی، آمار مصرف سرانه به آمارهای جهانی نزدیک خواهد شد‌، اما حتی در زمان پرداخت یارانه مستقیم به مردم نیز سرانه مصرف شیر تنها یک‌سوم مورد نیاز آن بوده و این گویای آن است که باید ریشه مشکل را در جایی دیگر جست‌وجو کرد‌. معاون تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی معتقد است، در حالی که مشکل عدم مصرف شیر را قیمت آن بیان می‌کنند ولی وقتی به مصرف تنقلاتی مانند چیپس و پفک و نوشابه نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم با اینکه قیمت اینها تفاوت زیادی ندارد، اما مصرف آنها بسیار بیشتر از مصرف شیر است.

به نظر می‌رسد فقر آگاهی و عدم اطلاع مردم و مسئولان از مزایای این ماده غذایی بدون جایگزین مهم‌ترین دلیل برای بی‌توجهی به آن باشد‌. نقش ضعیف آموزش‌های عمومی و رسانه‌های گروهی و بی‌توجهی مسئولان به فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری صحیح در زمینه ضرورت افزایش سرانه مصرف شیر به‌گونه‌ای بوده که هنوز نتوانسته‌اند اذهان عمومی را به مصرف روزانه شیر و لبنیات متمایل کنند. طبق آمارها اکنون سرانه مصرف شیر در ایران بین 75 تا 80کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است‌. این در حالی است که در برخی کشورهای اروپایی این رقم تا 350کیلوگرم تخمین زده می‌شود‌. عمق فاجعه در 30 سال آینده که با 25 میلیون جمعیت مسن روبه‌رو خواهیم بود، بیشتر آشکار خواهد شد‌.

درحال حاضر 90درصد مردم دچار کمبود کلسیم هستند و سالانه 36هزار سال عمر مفید به دلیل پوکی استخوان در کشور هدر می‌رود‌. علاوه بر آن آمارها نشان می‌دهند که به طور متوسط، هر ایرانی دو دندان پوسیده در دهان دارد‌. اگر هزینه درمان هر دندان را 200هزارتومان در نظر بگیریم، هزینه آن بیش از 30هزارمیلیارد تومان خواهد شد‌. با همین مبلغ می‌توان دست‌کم 450هزار فرصت شغلی در بخش کشاورزی ایجاد کرد. گذشته از اینها هزینه‌های سرسام‌آور اقتصادی، کاهش نرخ بهره‌وری و افت شغلی افراد بیمار، فشار دیگری است که به دلیل نداشتن الگوی صحیح مصرف لبنیات به جامعه تحمیل می‌شود‌.

کلسیم از جمله ریزمغذی‌های پر مصرف بدن است که جز از طریق مصرف کافی شیر و لبنیات قابل تامین نیست‌. هر فرد به طور طبیعی روزانه برای تامین کلسیم مورد نیاز به دو تا چهار لیوان شیر یا فرآورده‌های لبنی (هرلیوان 250سی‌سی) نیاز دارد‌. در صورتی که درحال حاضر سرانه مصرف کشور در حد یک استکان مصرف روزانه است. با توجه به آثار مخربی که عدم مصرف شیر برای جامعه در پی خواهد داشت، می‌توان هزینه‌های تبلیغی برای افزایش مصرف را به‌عنوان سرمایه‌گذاری‌هایی قلمداد کرد که سود آن در صرفه‌جویی هزینه‌های درمانی و سلامت افراد جامعه نهفته است؛ جامعه‌ای که به‌عنوان سرمایه‌های اصلی یک سرزمین هستند و باید برای حفظ سلامت آنها کوشید‌. مسئولان نیز نباید تنها به بیان مشکل بپردازند، بلکه انتظار می‌رود سرمایه‌های لازم برای این مهم را فراهم آورند‌. صدای شکستن استخوان‌های مردم را چه کسی می‌شنود؟

* کارشناس صنعت شیر