سدسازان اکنون پیشنهاد تخریب می‌دهند

نشست تخصصی آب با هدف «شناخت جنبه‌های مختلف بحران آب و تاثیر آن بر ساحت‌های مختلف جامعه»، در دفتر مطالعات استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد. در این نشست حسام‌الدین آشـنـا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری، هادی خانیکی رییس انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، فاضلی عضو انجمن جامعه‌شناسان، اسفندیاری عضو اندیشکده تدبیر آب ایران و محمدامین قانعی‌راد رییس انجمن جامعه‌شناسان حضور داشتند.

با راهکارهای فنی نمی‌توان بحران آب را مدیریت کرد
محمدامین قانعی‌راد، رییس انجمن جامعه‌شناسان، با اشاره به راه‌حل جامعه‌شناسی، اجتماعی و فرهنگی، اظهار کرد: با راهکارهای فنی دیگر نمی‌توان بحران آب را مدیریت و بر آن غلبه کرد.
وی اظهار کرد: پدیده آب را باید به‌عنوان پدیده اجتماعی نگاه کرد و بحرانی بودن آن را انعکاس داد تا حساسیت بین مردم ایجاد شود و پژوهشگران و مسئولان نیز به مسئله آب حساس شوند.
قانعی‌راد، با بیان اینکه اکنون در چارچوب وسیع‌تری باید به مسئله آب پرداخت و نگاه بخشی به آن نداشت، افزود: به موضوع مهمی مانند آب نباید نگاه بخشی کرد. آب، پیام‌های بسیاری دارد که باید به آن توجه کرد.
قانعی راد گفت: بحران‌ها و مسائل اجتماعی ناشی از نیت‌های بد مردم نیست بلکه ممکن است از نیت‌های خوب نیز نشات بگیرد.
وی ادامه داد: قانون توزیع عادلانه آب در سال 61 تصویب شد و با وجود هیات هفت نفره، چهارهزار چاه عمیق و غیرعمیق برای کشاورزان حفر کردند. همچنین موتورهای پمپ کار گذاشته شد و دیم‌زارها به کشتزارها و مزرعه‌های آبی تبدیل شدند.  رییس انجمن جامعه‌شناسان با اشاره به اینکه گفت‌وگوی ملی باید صورت گیرد تا نشان دهد ما کجای کار اشتباه کرده‌ایم، اظهار کرد: سازمان اجتماعی (بهره‌برداران آب و مصرف‌کنندگان آب) باید متوجه شوند که چگونه می‌توانیم تجدید نظر و بر بحران غلبه و از گسترش آن جلوگیری کنیم.  قانعی‌راد ادامه داد: در بسیاری از زمینه‌ها مانند مراتع و جنگل‌ها دچار مشکل هستیم و سالانه 50 هزار هکتار جنگل، یک درصد منابع، 10 هزار هکتار پوشش زراعی و باغی تخریب می‌شود و این بسیار تاسف‌بار است.
وی با اشاره به اینکه منابع آبی ما به سرعت کاهش پیدا کرده، گفت: در ایران 40 هزار قنات وجود دارد که مجموعه آن برابر است با آب رودخانه‌های ایران منهای کارون. درواقع ما اکنون با کاهش قنوات و خشک شدن دریاها مواجهیم.
رییس انجمن جامعه‌شناسان تاکید کرد: بخش دولتی نباید انجمن‌ها را غریبه بداند تا بتوانیم شعار «باید درباره آب گفت‌وگو کنیم» را تحقق بخشیم.
رییس انجمن جامعه‌شناسان، گفت: در سال 1389 برنامه 15 ساله‌‌ای تدوین کردیم که تا 1404 متناسب با ابعاد توسعه مشارکت در زمینه مسئله آب صورت گیرد و در آنجا نیز گروه جامعه‌شناسی زیست‌محیطی راه‌اندازی شد. در همین راستا، همایش جامعه، منابع طبیعی، آب و محیط‌زیست، چالش‌ها و راهبردها را در اردیبهشت 94 با همکاری سازمان محیط‌زیست برگزار خواهیم کرد.

دولت، مجلس و قوه‌قضاییه را در مسئله آب دخالت نمی‌دهد
انوش اسفندیاری، عضو اندیشکده تدبیر آب ایران گفت: در حال حاضر با برداشت و مصرف بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و سطحی روبه‌رو هستیم. جامعه امروز ما بسیار پیچیده است و مسئله آب ابعاد مختلفی دارد. معمولا ما تصویر تکراری در شهرهای بزرگ ارائه می‌دهیم و به موضوع کمبود آب و مصرف آن در اراضی کشاورزی و روستاها توجه نداریم. در روستاها و مزارع در کنار تکنولوژی مدرن چاه عمیق، از شبکه‌های آبیاری سنتی استفاده می‌کنیم.
وی با بیان اینکه تامین مصرف آب آشامیدنی هزینه دارد، افزود: زمزمه‌هایی مبنی بر اینکه دیگر نمی‌توانیم در شبکه‌ها، آب آشامیدنی داشته باشیم، به گوش می‌رسد. آب در تولیدات اقتصادی بسیار موثر است و به‌عنوان یک عنصر حیاتی به‌شمار می‌رود. بهره‌برداری از آب به‌صورت مصرفی و غیرمصرفی برای کشاورزی در جهان 70 درصد است اما این رقم در کشور ما به بیش از 90 درصد می‌رسد.
اسفندیاری، روش‌های گذشته در مدیریت آب را نادرست اعلام و اظهار کرد: تاکنون به دنبال مهار آب و ساخت سد بوده‌ایم و اکنون طرح‌های انتقال آب را پیگیری می‌کنیم. این موضوع موجب می‌شود که زمان را از دست بدهیم و در مدیریت آب دچار مشکل شویم.
وی با اشاره به اطلاع‌رسانی در این زمینه، گفت: آشنایی و آموزش خبرنگاران در مسئله آب را آغاز کرده‌ایم. در این زمینه نباید به راهکارهای تـکـراری بـسـنده کنیم. شوربختانه، آقای روحانی دو نهاد مهم مجلس و قوه‌قضاییه را درخصوص مسئله آب از قلم انداخته است. درحالی‌که این دو نهاد در بخش حقوق مالکیت و بهره‌برداری از منابع آب می‌توانند بسیار راهگشا باشند.
 
رسانه‌ها باید آگاهی عمومی در مسئله آب را افزایش دهند
حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری در این نشست، از تصمیمات فوری برای کمبود آب توسط دولت خبر داد و افزود: این تصمیم‌ها گرفته شده اما هنوز اعلام نشده است.
وی تصریح کرد: 17 اسفند سال گذشته، در نشست مسئله آب که در نهاد ریاست‌جمهوری تشکیل شد، کسانی که مسئول ساخت سدهای بزرگ در کشور بودند نقدهای جدی بر عملکرد گذشته خود در این زمینه داشتند. مهندسانی که برای سدسازی در کشور جایزه گرفته‌اند اکنون پیشنهاد تخریب همان سدها را می‌دهند.
مـشـاور فــرهــنـگـی رییس‌جمهور، ادامه داد: اطلاع‌رسانی در این زمینه باید صورت گیرد تا از این به بعد جامعه مراقب انتخاب خود در راستای افرادی که تصمیم می‌گیرند، باشند. همچنین رسانه‌ها باید سوالات سخت بپرسند و ما در 14 نشست پیش‌رو می‌خواهیم که رسانه‌ها با پرسش‌های سخت خود و اطلاع‌رسانی درست، سطح آگاهی عمومی را بالا ببرند تا دیگر به‌راحتی نتوان تصمیمات سرسری برای کشور گرفت.
آشنا اظهار کرد: شورای‌عالی آب که هشت سال تشکیل نشده بود اکنون تشکیل شده و رییس‌جمهوری مسئول آن است. در این نشست‌ها تصمیمات فوری برای کمبود آب گرفته شده اما هنوز اعلام نشده است.

رسانه‌ها کنشگران اجتماعی در حل مسئله آب
هادی خانیکی، رییس انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، اظهار کرد: گسست میان جامعه مدنی و دولت کاهش یافته و مسئله آب مانند آلودگی هوا به مسئولان و روشنفکران محول شده تا راه‌حل ارائه دهند.
وی ادامه داد: در جامعه ایرانی اساسا دچار موانع بسیاری در «گفت‌وگو» هستیم و این موضوع در مسئله آب نیز مشهود است. مسئله آب جدی است و ما با این نشست‌ها برآنیم تا گفت‌وگو و راه‌حل را دریابیم. در این میان سه نهاد مدنی و دولت با کمک رسانه‌ها باید در مسئله آب هم فکری کنند. همیشه زمانی‌که مسئله اجتماعی به آسیب تبدیل می‌شود ما به دنبال راهکار می‌رویم.
رییس انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، گفت: روزنامه‌نگاران نه به‌عنوان مصرف‌کنندگان بلکه به‌عنوان کنشگران و فعالان اجتماعی باید موضوع آب را مدنظر قرار دهند. آب با فرهنگ ایرانی اسلامی ما بیگانه نیست و در متن آن قرار دارد.
فاضلی، عضو انجمن جامعه‌شناسان نیز در این راستا گفت: اهداف این نشست‌ها جلب نظر نخبگان است و ما می‌خواهیم جامعه در این زمینه حساس شود. فضا برای ورود مباحث علوم اجتماعی باز شده است.  وی در پاسخ به «فرصت‌امروز» مبنی بر اینکه چرا در نشست‌ها و همایش‌هایی با موضوع آب به موضوع تبخیر میلیاردها مترمکعب آب در پشت سدها و مخزن سدهای کشور، هیچ اشاره‌ای نمی‌شود و هـمـچـنان کشاوزران مقصر اصلی و بیشترین مصرف‌کننده آب معرفی می‌شوند، اظهار کرد: این یک نشست خبری است و پاسخ به این پرسش باید در میزگردهای آینده داده شود. پرسش دیگر «فرصت امروز» نیز در زمینه مدیریت پراکنده آب در کشور به میزگردها و نشست‌های آینده موکول شد.