گل به خودی بازی را به نفع واردات تمام کرد

چندی پیش مدیرعامل شرکت راه‌آهن کشور به نقل از رییس‌جمهور اعلام کرد: اگر قرار است از دولت یازدهم پروژه‌ای ماندگار شود، قطعا پروژه‌های ریلی و گسترش خطوط راه‌آهن یکی از آنها خواهد بود. از مهم‌ترین پروژه‌های بین‌المللی که چندی پیش هم توسط رییس‌جمهور سه کشور ایران، قزاقستان و ترکمنستان به افتتاح رسید؛ خط آهن اینچه برون بود که علاوه بر برقراری خطوط ریلی بین سه کشور و افزایش ترانزیت از این مسیر، باعث تقویت روابط بین کشورهای سازنده این پروژه شد. عباس آخوندی هم که بر مسند وزارت راه و شهرسازی تکیه زده است، کار خود را در وزارتخانه در حوزه حمل‌و‌نقل از بخش ریلی شروع کرد و همواره بر گسترش راه‌آهن تاکید دارد.

البته بازدید مقام معظم رهبری از مجموعه مپنا در اوایل فروردین ماه سال جاری و تاکید ایشان بر افزایش تولید تجهیزات ریلی و توجه مسئولان به این زیرساخت حمل‌و‌نقلی حاکی از آن است که این حوزه نه تنها در بدنه دولت بلکه در حاکمیت هم مورد توجه قرار گرفته است. اما هر چند دولت یازدهم شعار ناممکن ساخت هزار کیلومتر راه‌آهن در سال دولت دهم و نهم را سر نمی‌دهد، اتخاذ سیاست‌های نادرست برای نوسازی ناوگان باعث ادامه روزهای بد تولیدکنندگان داخل شده است.

برخلاف آنچه که دولت برای توسعه راه‌آهن در کشور برنامه‌ریزی کرده است، این روزها تولیدکنندگان داخلی واگن شرایط خوبی ندارند. واگن پارس یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های واگن‌ساز ایران در آستانه ورشکستگی است و تا امروز بیش از 400 نیروی کار خود را تعدیل کرده است و خط تولید ایریکو از دیگر فعالان صنعت ریلی از چهار سال گذشته تا به امروز تنها چند واگن باری تولید کرده و به گفته مسئولان این کارخانه سالانه چیزی حدود پنج تا هفت میلیارد تومان بابت تعطیلی خط تولید خسارت می‌دهد. در این میان تنها خط تولید مپنا هنوز فعال است آن هم با تولید بسیار ناچیز.

دولت واردات را ترجیح داد

تقریبا سه ماه گذشته بود که شورای اقتصاد با درخواست وزارت راه و شهرسازی مبنی بر خرید ۱۰۰۰ میلیارد تومان ریل هندی موافقت کرد و قرار شد 22 میلیارد روپیه جهت خرید ریل از هند از صندوق توسعه ملی کنار گذاشته شود و بر این اساس با احتساب نرخ روز 436 ریالی هر روپیه، حدود 1000 میلیارد تومان برای خرید ریل هندی هزینه می‌شود. یک ماه بعد از تصویب این درخواست وزارت راه و شهرسازی هم، نخستین محموله وارد کشور شد.

اینجا بود که بسیاری از تولید‌کنندگان داخل به این اقدام دولت معترض و مدعی بودند که دولت می‌توانست با اختصاص این مبلغ به تولیدکنندگان داخل آن هم در قالب سفارش ساخت نه تسهیلات و وام، از ورشکستگی و تعدیل نیروی انسانی صنایع داخلی فعال در این حوزه جلوگیری کند.

هوشنگ سوهانی گر، رییس هیات‌مدیره انجمن ریلی کشور در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه سیاست‌های دولت در بخش ریلی هر چند توسعه ناوگان و خطوط ریلی است اما این سیاست را با توان داخل محقق نمی‌کند، ادامه داد: اینکه دولت دغدغه گسترش خطوط ریلی و افزایش سهم راه‌آهن در جابه جایی کالا و مسافر را دارد کاملا درست است اما در سیاستی که در پیش گرفته است، تولیدکنندگان داخلی کمترین نقش را دارند.

وی افزود: عدم افزایش نرخ حق دسترسی به راه‌آهن و معافیت از پرداخت آن برای سرمایه‌گذارانی که نسبت به ورود ناوگان جدید اقدام می‌کنند از مشوق‌های دولت بود این در حالی است که در حمل‌و‌نقل جاده‌ای چنین موضوعی از ابتدا هم مطرح نبود. سوهانی‌گر ادامه داد: البته دولت از اعطای وام بلاعوض یک میلیارد تومانی هم برای فعالانی که واگن جدید وارد کنند، صحبت‌های زیادی کرده است اما تاکنون هیچ یک از فعالان این حوزه موفق به اخذ این وام نشده‌اند.

رییس هیات ‌مدیره انجمن ریلی کشور تاکید کرد: وقتی دولت از صندوق توسعه ملی مبلغ قابل توجهی برای خرید تجهیزات ریلی در کشوری مانند هند مصوب می‌کند در حالی که شرکت‌های واگن پارس و ایریکو به دلیل اینکه نقدینگی برای ساخت ندارند، نمی‌توانند خط تولید خود را احیا کنند، معلوم است که دولت در حال حاضر در بخش تامین تجهیزات، واردات را ترجیح داده است.

سوهانی‌گر با اشاره به ابزار کشورهایی مانند هند برای فروش تجهیزات ریلی و واگن‌های دست دوم خود به ایران گفت: در شرایطی که چین واگن‌های دست دوم خود را با فاینانس 80 درصد هزینه کل به فروش گذاشته است و پروسه تحویل واگن بعد از انعقاد قرارداد انجام می‌شود، طبیعی است که شرکت بهره‌بردار به این بازار جذب شود.

وی ادامه داد: این در حالی است که برای خرید واگن از شرکت‌های داخلی باید بخش عمده‌ای از مبلغ قرارداد را در ابتدا بپردازد و مدت زمانی هم معطل تحویل واگن‌ها باشد. این در حالی است که دولت می‌تواند بخش فاینانس را به عهده بگیرد تا بازار داخل را زنده کند.

سوهانی‌گر تاکید کرد: در حالی که روزانه چندین نیروی انسانی به دلیل تعطیل بودن خط تولید شرکت‌های ریلی از کار بیکار می‌شوند، شاهد واردات واگن‌های بی‌کیفیت و دست دوم وتجهیزات ریلی از چین و هند هستیم که این نتیجه سیاست‌هایی است که دولت برای این صنعت در پیش گرفته است.

با تولید 1500 واگن، ناوگان جوان می‌شود

به گفته محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن کشور هنوز بخش عمده‌ای از ناوگان ریلی کشور به واگن‌های وارد شده قبل از انقلاب اختصاص دارد و درصد زیادی از ناوگان با سن بیش از 30 سال هنوز فعال هستند. بنابراین راه‌آهن کشورمان به همان اندازه که به توسعه خطوط نیاز دارد به افزایش و نوسازی ناوگان هم چه در بخش باری و چه در بخش ریلی نیاز مند است.

ابوالفضل بهره‌دار، رییس هیات‌مدیره انجمن مهندسی حمل‌و‌نقل ریلی ایران در این باره به «فرصت امروز» گفت: متاسفانه سن ناوگان باری و مسافری کشور بیش از 27 سال است که این عدد باید به 15 سال کاهش یابد و برای کاهش عمر ناوگان به 1500 واگن جدید مسافری و باری نیاز داریم.

وی با بیان اینکه خود مسئولان و متولیان راه‌آهن هم با واردات واگن‌های دست دوم و تجهیزات ریلی از سایر کشورها موافق نیستند، گفت: 28 سال قبل قرار بوده شرکت‌های داخلی سالانه 100 واگن باری و 100 واگن مسافری تولید کنند و این ظرفیت تولید در تولید داخل دیده شده بود اما هنوز به این رقم از ساخت نرسیده‌ایم و البته برخی از شرکت‌ها هم دست از کار کشیده‌اند. معتقدم ساختارمان با توجه به نیازی که در کشور احساس می‌شود باید تغییر و تطبیق داده شود که آن هم به مدیریت نو نیاز دارد.

بهره دار تاکید کرد: صنعت ریلی امروز نیازمند تغییر مدیریت است و دولت و مجلس باید به طور جدی از این صنعت حمایت کنند که معتقدم اگر این اقدام انجام شود نه تنها به تقاضای بازارداخل جواب می‌دهیم بلکه به صادرات هم خواهیم رسید.