کدام دسته از سپرده گذاران از بانک‌ها خارج می‌شوند؟

درحالی‌که زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی در لابه‌لای خبر‌ها به گوش می‌رسد، برخی گمانه‌ها درباره خارج شدن نقدینگی‌ها از بانک‌ها قوت گرفته است. تحلیلگران بر این اعتقادند که کم شدن میزان سود بانکی، به خروج سپرده‌ها از بانک و ورود به بازار‌های موازی از جمله بازار سرمایه منجر خواهد شد. اما در این میان برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که هنوز اتفاق خاصی در وضعیت سپرده‌های بانک‌ها نیفتاده است و نقدینگی ترجیح می‌دهد تا روشن شدن وضعیت تصمیم شورای پول و اعتبار در بانک‌ها بماند. در این میان خبر آنلاین با انتشار یک گزارش میدانی اعلام کرده که وضعیت سپرده‌ها تغییری نکرده است.

از بانک‌ها چه خبر؟

مسئول یکی از شعب بانک تجارت در خیابان آفریقای تهران در این مورد می‌گوید: «مردم هنوز متوجه نشده‌اند که نرخ سود بانکی قرار است کاهش پیدا کند.» کمی پایین‌تر در شعبه بانک ملی در خیابان پرتردد انقلاب، یکی از مسئولان اداری بانک با چای و شکلات از کسانی که قصد سپرده‌گذاری بلند‌مدت دارند، پذیرایی می‌کند. یکی از کارمندان همین بانک می‌گوید: «چون باید سپرده بیشتری جذب کرده و بیشتر تلاش کنیم که افراد را مجاب به سرمایه‌گذاری کنیم، بنابراین هرکس که می‌آید با نهایت احترام با او برخورد می‌کنیم. اما طی روزهای گذشته تغییر چشمگیری در تعداد افرادی که برای سپرده‌گذاری رجوع می‌کنند، صورت نگرفته است.»

او ادامه می‌دهد: «یکسری از مردم پیش از ابلاغ مصوبه شورای پول و اعتبار می‌توانستند اقدام به افتتاح حساب سپرده کنند تا شامل دریافت سود 22 درصدی شوند. بعضی بانک‌ها در قراردادهای خود ذکر می‌کنند که کاهش نرخ سود بانکی شامل سپرده‌های پیش از موعد ابلاغ مصوبه جدید نمی‌شود. بنابراین فرصت سپرده‌گذاری بیشتر ایجاد می‌شد. اما برای بانک‌هایی که نرخ سودشان را برای سپرده‌های قدیمی هم کاهش می‌دهند، این خطر وجود دارد که میزان خروج پول بیشتر شود.» با این حال بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که نه اتفاق اول رخ داده و نه تحلیل دوم رنگ واقعیت به خود گرفته است.

برخلاف وضعیت بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری شرایط بهتری دارند. مدیر یک موسسه مالی و اعتباری در مرکز شهر تهران می‌گوید: «ساده است چون ما سود بیشتری می‌دهیم و سود تضمین شده هم به حساب می‌آید، بنابراین سپرده‌گذاران ساده‌تر حاضر می‌شوند به موسسات ما بیایند. در قیاس با بانک‌ها ما 8 درصد بیشتر سود می‌دهیم. این نرخ بازدهی در هیچ بازاری وجود ندارد.»

گفته‌های او را مدیر یکی دیگر از موسسات مالی و اعتباری در خیابان آفریقای تهران هم تایید می‌کند: «نرخ سود سال 93 رقم 22 درصد بود اما در بازاری که همه برای جذب مشتری بیشتر تلاش می‌کنند ما نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم. به همین دلیل نرخ سود را کمی بالاتر بردیم. «پیش از این قائم مقام بانک مرکزی هشدار داده بود که 96 هزار میلیارد تومان نقدینگی در اختیار تعدادی از موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز قرار دارد. محاسبات نیز نشان می‌دهد که شش موسسه مالی و اعتباری طی سال گذشته 31 هزار میلیارد تومان سود پرداخت کرده بودند.

سپرده‌گذاران بر چند دسته‌اند؟

فرشاد قربانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: در یک تقسیم‌بندی می‌توان سپرده‌گذاران را به سه دسته تقسیم کرد. دسته اول سپرده‌گذارانی بی‌تصمیم هستند و به‌طور موقت مثلا یک یا چند ماه به نقدینگی نیاز ندارند و از همین روی پول‌شان را در بانک می‌گذارند. بانک‌ها همیشه از این دست سپرده‌گذاران دارند. دسته دوم کسانی هستند که همیشه سپرده‌گذار هستند. یعنی برایشان تفاوت ندارد که نرخ سود چقدر است و همیشه سپرده‌های‌شان را حفظ می‌کنند. دسته سوم کسانی هستند که به سرمایه‌های‌شان به قصد سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنند؛ این دسته از افراد کسانی هستند که بخش مهمی از سپرده‌گذاران را تشکیل می‌دهند.

وی افزود: اگرچه هم‌اکنون تغییری در وضعیت سپرده‌های بانکی به وجود نیامده است اما کاهش نرخ سود بدون شک منجر به خروج دسته سوم سپرده‌گذاران از بانک‌ها خواهد شد. این دسته از سپرده‌گذاران به دلیل اینکه ایده‌های سرمایه‌گذاری را دنبال می‌کنند معمولا در بازار‌های موازی در نوسان هستند، گاهی وارد بازار مسکن شده و گاهی وارد بازار سرمایه و گاهی هم راه بانک‌ها را در پیش می‌گیرند.  این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: با کاهش نرخ سود بانکی، بازدهی بازار سرمایه از سپرده‌های بانکی بیشتر می‌شود، بنابراین برای این سرمایه‌ها باقی ماندن در بانک فاقد توجیه می‌شود و در سرمایه‌گذاری‌شان تجدیدنظر خواهند کرد. البته بازار سرمایه بازار پر ریسکی است و ممکن است برخی از این سپرده‌ها به‌رغم رکود حاکم بر بازار مسکن، ترجیح دهند که با اهداف بلند‌مدت وارد بازار مسکن شوند اما با این وجود بازار سرمایه، همچنان جذاب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.