کار دشوار فرش ایرانی در بازار آمریکا

چند روز پیش خبری در برخی از رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه قرار است صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا پس از سال‌ها تحریم از سر گرفته شود. هر چند که این خبر در جای خود امیدوار‌کننده است، اما تمام تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف دیدگاه یکسانی در مورد آن ندارند. برخی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان دیدگاه بسیار خوشبینانه‌ای نسبت به این موضوع دارند و معتقدند که با اندکی زمان، صبر و تلاش فرش دستباف ایرانی می‌تواند پس از سال‌ها تحریم بازگشت خوبی به بازار آمریکا داشته باشد. این عده بر این باورند که با تکیه بر تبلیغات و شناساندن این کالای نفیس می‌توان رقبا را به تدریج از این بازار کنار زد.

اما برخی دیگر که با نگاه بدبینانه‌تری به این موضوع می‌نگرند، معتقدند غیبت طولانی‌مدت فرش ایرانی و استفاده‌ای که رقبایی مانند چین، هند و پاکستان از این موضوع کرده‌اند، موجب شده که کنار زدن این رقبا از بازار آمریکا بسیار سخت و حتی غیر‌ممکن باشد.  «فرصت امروز» در این گزارش صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا و امکان کنار زدن رقبا را مورد بررسی قرار داده است.

***

ابوالفضل رجبیان:

بازگشت فرش ایرانی به آمریکا همت می‌خواهد

ابوالفضل رجبیان، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش استان قم و تولید‌کننده و صادرکننده فرش دستباف معتقد است ورود دوباره فرش ایرانی به بازار آمریکا نیازمند زمان و همت بسیار زیاد است.

چند روز پیش خبری منتشر شد که در آن به ازسرگیری صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا اشاره شده بود. به نظر شما با توجه به این موضوع که در غیاب ایران چند کشور بازار آمریکا را در اختیار گرفته‌اند، آیا این امکان وجود دارد که کشور ما بتواند گوی سبقت را از رقبا برباید و به جایگاه قبلی خود در این زمینه دست یابد؟

البته بازگشت ایران به این بازار اندکی دشوار است، زیرا در سال‌های اخیر برخی از رقبا جایگاه ایران را در زمینه صادرات فرش دستباف به آمریکا به خود اختصاص داده‌اند و کشورهایی مانند هند، چین و پاکستان با قیمت‌های بسیار پایین فرش دستباف خود را به آمریکا صادر می‌کنند. این در حالی است که هزینه تولید و بافت فرش در این کشورها بسیار پایین و در مقابل هزینه‌های بافت و تولید فرش در ایران بسیار بالا است.

در چنین شرایطی ورود دوباره ایران به بازار آمریکا نیازمند زمان و همت بسیار زیاد است. به عبارت دیگر حضور پررنگ فرش دستباف ایران در آمریکا زحمت بسیار زیادی را می‌طلبد و باید با این کشورها وارد یک رقابت جدی شد. در همین رابطه باید کاری کنیم که قیمت تمام شده بافت و تولید فرش کاهش پیدا کند.

اصولا در مقابل فرش دستباف ایرانی، فرش رقبایی مانند چین، هند و پاکستان حرفی برای گفتن دارد؟

کیفیت فرش دستباف کشورهایی مانند چین، پاکستان و هند به هیچ وجه به پای کیفیت فرش دستباف ایرانی نمی‌رسد و فرش ایرانی به تمام معنا هنری است. البته باید به این موضوع اشاره کنم که هندی‌ها، چینی‌ها و پاکستانی‌ها فرش دستباف خود را به نام فرش ایرانی در بازار آمریکا عرضه می‌کنند و این موضوع دلیل محکمی برای آن است که نه فقط در آمریکا، بلکه در تمام نقاط دنیا فرش دستباف ایرانی دارای طرفداران بسیار زیادی است.

در این شرایط ما باید به‌گونه‌ای عمل کنیم در صورتی که سفارشی را از سوی آمریکایی‌ها دریافت کردیم، بتوانیم در موعد مقرر فرش را به دست آنها برسانیم. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که بازار آمریکا بازار بسیار بزرگی است و می‌توان در آن مانور داد.

برخی بر این باورند که به دلیل دور ماندن ایران از بازاری مانند بازار آمریکا در سال‌های طولانی، این موضوع که فرش دستباف ایران بتواند بازگشت موفقیت‌آمیزی در بازار این کشور داشته باشد کمی دشوار و حتی غیرممکن است. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

البته نمی‌توان این موضوع را هم انکار کرد، زیرا واقعیت این است که برخی کشورها از نبود فرش ایرانی در بازار آمریکا استفاده کرده و توانسته‌اند جایگاهی برای خود دست و پا کنند. این در حالی است که در کشوری مانند آمریکا نسل هم تغییر یافته است و درحالی‌که نسل قبلی آمریکایی‌ها بر فرش ایرانی کاملاً مسلط بود و آن را به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای انتخاب می‌کرد، اما در حال حاضر جوانان آمریکایی اصلاً به فرش آشنایی ندارند. تمام این عوامل و مشکلات وجود دارد، اما می‌توانیم امیدوار باشیم که با همت و تلاش مضاعف، فرش ایرانی جایگاه خود را در بازار آمریکا پیدا کند.

***

هوشنگ فاخر:

فرش دستباف نیازمند تبلیغات پررنگ است

هوشنگ فاخر، تولیدکننده و صادرکننده فرش معتقد است حضور موثر در تبلیغات و شناساندن مزایای رقابتی فرش دستباف ایرانی تاثیر بسیار زیادی در بازگشت این اثر ارزشمند به بازارهای جهانی و از جمله بازار آمریکا دارد.

در شرایطی که تحریم‌های اعمال شده علیه ایران لغو شده است، به‌ظاهر این امکان به وجود آمده که فرش دستباف ایرانی به آمریکا صادر شود. در رابطه با اینکه این موضوع چقدر امکان تحقق دارد، دو دیدگاه خوش‌بینانه و بدبینانه وجود دارد. شما اگر بخواهید یک ارزیابی از این موضوع داشته باشید، با کدام یک از این دیدگاه‌ها موافق هستید؟

به نظر من در حال حاضر مسئله اصلی این است که تبلیغات نقش بسیار پررنگی در این موضوع که مردم جهان چه کالایی را مصرف کنند یا مصرف نکنند، دارد. این در حالی است که اگر به مجلات مدرن و مطرح دکوراسیون در دنیا نگاه کنید، متوجه می‌شوید که هیچ خبری از فرش دستباف ایرانی در این مجلات نیست و باید این موضوع را بپذیریم که متاسفانه فرش دستباف ایرانی از چشم‌ها افتاده است.از همین رو به دفعات با مسئولان مرکز ملی فرش این موضوع را در میان گذاشته‌ایم که اگر برای فرش دستباف ایرانی تبلیغات برون‌مرزی انجام شود، این کالا قابل فروش خواهد بود.

اگر ما بتوانیم با تبلیغات، بازار جهانی فرش را تحریک کنیم و در سایر کشورها میل به خرید فرش دستباف ایرانی به وجود بیاید، دیگر مجبور نخواهیم بود فرش ایرانی را به قیمت نازل در بازارهای جهانی و از جمله آمریکا به فروش برسانیم. این در حالی است که باید به این موضوع توجه داشته باشیم که شبکه فروش فرش دستباف ایرانی در دنیا در حال ازبین‌ رفتن است و بسیاری از فروشندگان فرش به سوی مشاغل دیگری رفته‌اند.

در این شرایط که به گفته شما شبکه فروش فرش دستباف ایرانی در دنیا در حال ازبین‌ رفتن است، می‌توانیم به حضور موفق در بازاری مانند آمریکا امیدوار باشیم؟

اگر در این زمینه اقدامات لازم انجام شود فروش فرش برای ما می‌تواند به مثابه یک شناسنامه باشد که نقش بسیار زیادی در شناساندن هویت ایرانی به سایر فرهنگ‌ها و کشورها دارد. این در حالی است که در بسیاری از موزه‌های دنیا یکی از زیباترین آثار هنری که وجود دارد، فرش دستباف ایرانی است. ما باید دقیقا روی این قسمت از موضوع کار کنیم و چنانچه اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهیم، فرش دستباف ایرانی هیچ مشکلی در رابطه با فروش و صادرات نخواهدداشت.

بنابراین شما معتقدید که ما باید در زمینه صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا برنامه‌ریزی لازم را داشته باشیم؟

مسلما همین‌طور است و اگر برنامه‌ریزی داشته باشیم، به بیراهه نخواهیم رفت. این در حالی است که در آمریکا و همچنین در کشورهای اروپایی افرادی وجود دارند که اطلاعات آنها در مورد فرش دستباف ایرانی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان بیشتر است، بنابراین اگر ما برنامه‌ریزی لازم را در این زمینه داشته باشیم، می‌توانیم بسیار موفق عمل کنیم.

در چنین شرایطی قاعدتا می‌توانیم از مزایای رقابتی فرش دستباف ایرانی نیز استفاده لازم را ببریم؟

بله همین‌طور است. فرش دستباف ایرانی مزایایی دارد که فرش هیچ یک از کشورها نمی‌تواند به گرد پای آن برسد. مهم‌ترین موضوع این است که الیاف و نوع بافت فرش ایرانی آن را از نمونه‌های مشابه خارجی کاملا متمایز می‌کند.

***

مرتضی عراقچی:

حضور فرش ایرانی در آمریکا زمان‌بر است

مرتضی عراقچی، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف معتقد است صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا امکان‌پذیر است اما در عین حال زمان‌بر است و نیازمند یک زمان شش ماهه تا یک ساله است.

در حالی قرار است صادرات فرش ایران به آمریکا از سر گرفته شود که حضور موفق ایران در این بازار با اما و اگرهای بسیاری مواجه است. به نظر شما کشور ما این توانایی و قابلیت را دارد که در بازار آمریکا رقبا را کنار بزند و فرش دستباف ایرانی به جایگاه قبلی خود در این بازار دست یابد؟

این کار امکان‌پذیر اما در عین حال زمان‌بر است و نیازمند یک زمان شش ماهه تا یک ساله است که ارتباطات لازم برقرار شود و صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی بتوانند با آمریکایی‌ها قراردادهای لازم را منعقد کنند. به عبارت دیگر با قاطعیت می‌توان به بازگشت فرش ایرانی به بازار آمریکا امیدوار بود اما این کار مستلزم زمان است. البته باید به تناسب سلیقه و خواست آمریکایی‌ها تغییراتی در بافت و رنگ فرش دستباف ایرانی داده شود و یک صادرکننده فرش همیشه باید بازارسنجی لازم را انجام دهد.

قاعدتا در بازار فرش تغییراتی به وجود آمده و سلایق مشتریان متحول شده است. البته نباید این نکته را فراموش کرد که در بازار دنیا همچنان فرش دستباف ایرانی حرف نخست را می‌زند و فرش کشورهایی مانند چین، پاکستان و هند بدلی است و هیچ‌گاه کیفیت و مرغوبیت فرش ایرانی را نداشته و نخواهد داشت.

در مورد صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا دیدگاه‌های بدبینانه‌ای نیز وجود دارد و افرادی که چندان به این موضوع خوشبین نیستند، دلیل این استدلال خود را دورماندن فرش دستباف ایرانی از این بازار در طول سال‌های بسیار زیاد می‌دانند. نظر شما در رابطه با این دیدگاه بدبینانه چیست؟

نه، به نظر من این‌گونه نیست. البته در زمانی که تحریم‌های اولیه علیه ایران اعمال شد، خیلی سفت و سخت نبود و وضعیت اقتصادی آمریکا هم بسیار بهتر از وضعیت فعلی بود.در آن زمان فرش دستباف ایرانی به کشور کانادا و از این کشور به آمریکا صادر می‌شد اما تحریم‌هایی که در سال 2010 به بعد در مورد فرش دستباف ایرانی اعمال شد، بسیار سختگیرانه بود، به‌گونه‌ای که حتی منجر به مصادره فرش دستباف ایرانی می‌شد. بنابراین هیچ صادرکننده‌ و فروشنده‌ای این ریسک را نپذیرفت که اقدام به جابه‌جایی فرش دستباف ایرانی کند.

مزایای رقابتی فرش دستباف ایرانی چیست که آن را از فرش سایر کشورها متمایز می‌کند؟

کیفیت فرش ایرانی و نوع پشم آن که ویژگی ارتجاعی دارد، یکی از مهم‌ترین مزایای آن است. همچنین فرش ایرانی دارای اصالت است که هیچ یک از فرش‌های دنیا دارای این خاصیت نیست و واقعا یک برند است. البته برای شناساندن تمامی مزایای رقابتی باید تبلیغات لازم انجام شود زیرا نسل جدید با این مزایا آشنا نیست.در مجموع می‌توانیم بگوییم ویژگی‌های فرش دستباف ایرانی به حدی بارز است که در هیچ یک از فرش‌های هندی، چینی و پاکستانی وجود ندارد.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com