چرخش وزارت نفت به سمت صنایع تکمیلی

سود در صنعت پتروشیمی حرف اول را می‌زند به طوری که سرمایه‌گذار هر جا احساس کند سود زیادی عایدش می‌شود ناخودآگاه به آن سمت گرایش می‌یابد. تا دیروز این سود در صنایع بالادستی بود اما این روزها صحبت از سود در صنایع پایین‌دستی این صنعت است به طوری که وزارت نفت خود بر توسعه این بخش اهتمام ویژه یافته است. مدت زمان زیادی از هنگامی که وزیر نفت درباره توجه ویژه وزارت نفت به صنایع تکمیلی خبر داد، نمی‌گذرد که حرف و حدیث‌های متنوعی از ورود جدی به توسعه این صنایع می‌شود. زنگنه در جدیدترین اظهار نظر خود در این بخش اعلام کرد: سال گذشته وزارت نفت نسبت به صنایع بالادستی اهتمام داشت و امسال علاوه بر تاكید خود در این بخش به صنایع پایین‌دستی نفت تاكید دارد.

دغدغه جدید؛ صنایع تکمیلی

در همین ارتباط شنیده‌هایی از ورود وزارت نفت به سرمایه‌گذاری در صنایع تکمیلی شنیده می‌شود. معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تایید این موضوع به «فرصت امروز» می‌گوید: «صنایع پایین دستی از دغدغه وزارت نفت در دولت یازدهم بوده است. از این رو برای توسعه آن برنامه‌ریزی‌های متعددی در دستور کار قرار گرفت.» محمدحسین پیوندی با اشاره به اینکه بدون شک در این مسیر وزارت نفت به دلیل نبود سرمایه‌ به‌عنوان سرمایه‌گذار نخواهد بود، می‌افزاید: «توسعه صنایع تکمیلی باید در اولویت قرار گیرد. تکلیف روشن است، صنایع تکمیلی به‌عنوان مکمل صنایع بالادستی باید توسعه یابد اما برای موفقیت پیش از اجرایی شدن باید مطالعه کافی صورت گیرد.»

هم‌اکنون صنعت پتروشیمی با اختصاص سهم پنج‌درصدی از هیدروکربورهای مایع و گاز کشور، بیش از ٤١‌میلیون تن محصول به ارزش بیش از ٢١‌میلیارد دلار تولید می‌کند که اگر این میزان تولید در داخل کشور به محصول نهایی تبدیل شود بدون شک ارزش افزوده آن چندین برابر خواهد شد. این گام وزارت نفت برای توجه به توسعه صنایع تکمیلی با کاهش بیش از 50 درصدی قیمت نفت بیانگر این است که صنعت نفت ایران درصدد جهشی بلند است تا بتواند به جای خام‌فروشی خود تولید‌کننده نهایی باشد. گرچه رسیدن به این هدف نیازمند سرمایه‌گذاری بسیاری است و در این میان بخش خصوصی می‌تواند به‌عنوان بازوی قدرتمند دولت عمل کند.

صنایع تکمیلی سودآور

احمد مهدوی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی با اشاره به سودی که در صنایع تکمیلی پتروشیمی‌ وجود دارد اما در صنایع بالادستی وجود ندارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «اگر این سود حقیقی نبود بدون شک محصولات بالادستی پتروشیمی‌ توسط کشورهای توسعه‌یافته مورد توجه قرار نمی‌گرفت. اما نکته اینجاست که در کشور ما به دلیل بی‌توجهی به این اصل مهم و نبود زیرساخت‌های لازم صنایع تکمیلی هیچ‌گاه مورد توجه قرار نمی‌گیرد متاسفانه به دلیل غفلت در این بخش شاهد آن هستیم که با خام فروشی در بخش‌های بالادستی از سود واقعی دور می‌شویم.» 

وی با اشاره به اینکه ورود دولت در صنایع تکمیلی باید در حد ایجاد زیرساخت‌ها باشد، می‌افزاید: «ارائه تسهیلات و وام به بخش خصوصی و اجرای قانون تامین خوراک برای صنایع پایین دستی باید توسط دولت فراهم شود. بدون شک دولت نمی‌تواند سرمایه‌گذار در این بخش باشد اما می‌تواند در این بخش زمینه‌سازی کند.» 

در همین ارتباط فریدون فدایی دولت، نایب رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی با اشاره به اینکه قطعا ورود دولت برای صنایع تکمیلی می‌تواند در توسعه این صنعت نیمه تعطیل موثر باشد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «متاسفانه با وجود داشتن مواد اولیه، بسیاری از اقلام مورد نیاز در صنایع تکمیلی وارداتی هستند و لازم است دولت نسبت به تکمیل صنایع پایین دستی پتروشیمی بازنگری جدی داشته باشد. البته در این زمینه اقداماتی در حال انجام است که می‌توان به تشکیل کارگروه مشترک برای صنایع تکمیلی اشاره کرد.»

ارز مبادله‌ای بلای جان صنایع تکمیلی 

وی با بیان اینکه سرمایه‌گذار برای صنایع بالادستی بیش از پایین دستی راغب است، ‌می‌افزاید: «کافیست از سوی پتروشیمی برای واحدهای بالادستی اطلاع‌رسانی شود سرمایه‌گذاران متعددی اعلام آمادگی می‌کنند اما در زمینه واحدهای تکمیلی با وجود فراوانی خوراک سرمایه‌گذاری نداریم و شاهد آن هستیم که فرآورده‌‌ها به‌صورت خام از کشور خارج می‌شوند و تبدیل شده با قیمتی بالاتر به کشور برگشته داده می‌شوند.» 

به گفته فدایی دولت، سود محصولات نهایی صنایع پایین دستی در واردات بیش از تولید آن در داخل است، چراکه در این بخش ارز مبادله‌ای است. از این رو باید دولت در اصلاح تعرفه‌ها گام بردارد تا تولید در داخل مقرون به صرفه بوده و قدرت رقابت وجود داشته باشد. شناسایی مشکلات توسعه صنایع تکمیلی فرآیندی است که باید در دستور کار وزارت نفت قرار گیرد. در این میان وزارت صنعت و معدن نیز باید پای کار باشد تا صنایع پایین دستی توسعه یابد. تنظیم تعرفه برای تولیدکننده باید توسط وزارت صنعت صورت گیرد.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی با بیان اینکه تنوع در صنایع پایین دستی بسیار زیاد است، ‌می‌افزاید‌: «سرمایه‌گذار باید در کنار دولت باشد، باید احساس کند که دستش گرفته می‌شود نه اینکه به دلیل برخی سیاست‌ها از جمله تعرفه‌ها زمین زده می‌شود. متاسفانه از نظر اقتصادی ما عادت کرده‌ایم وارد کنیم در حالی که خود می‌توانیم صادر‌کننده باشیم.»