پیش‌شرط‌های داخلی برای ورود سرمایه‌های خارجی

فاصله طولانی‌مدت میان حوزه‌های اقتصادی ایران با بازارهای جهانی، نیاز به استفاده حداکثری از فناوری‌های روز در برخی شقوق حمل‌و‌نقل، طرح‌های گسترده زیرساختی که در صف تامین مالی قرار دارند و ارتقای تولیدات ناوگان و تجهیزات ناوبری ایران برای ارائه به بازارهای جهانی تنها بخشی از برنامه‌ریزی کشور برای استفاده حداکثری از دوران پس از لغو تحریم‌های هسته‌ای به شمار می‌رود؛ تحریم‌هایی که اگر تا چند ماه قبل چگونگی مدیریت فشارها و محدودیت‌های‌شان سوال اصلی مسئولان حمل‌و‌نقل کشور به حساب می‌آمد، این روزها چگونگی بهره‌برداری از لغو آنها یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی است که نحوه پاسخ دادن به آن در سرنوشت اقتصادی کشور برای سال‌های آینده تاثیری جدی خواهد گذاشت.

موقعیت خاص جغرافیایی ایران که به‌نوعی اصلی‌ترین دروازه ارتباطی میان شرق و‌ غرب و اتصال‌دهنده آسیای میانه به آب‌های آزاد به حساب می‌آید از یکسو و بازار بکر ایران که برای سال‌هایی نسبتا طولانی دست نخورده باقی مانده و آماده سرمایه‌گذاری‌های گسترده است از سوی دیگر باعث شده شمار کشورها و شرکت‌های خارجی که در طول ماه‌های گذشته عزم ایران کرده و در ساختمان دادمان طرح‌های خود را به وزیر راه و شهرسازی ارائه کرده‌اند از شمار خارج شود.

از اروپای غربی گرفته تا آسیای جنوب شرقی و روسیه هریک با ارائه پیشنهادهایی قصد حضور در بازار ایران را کرده‌اند و این امر در کنار ایجاد موجی از امید که می‌تواند پس از سال‌ها به اقتصاد ایران تحرکی جدی بدهد این نگرانی را به وجود آورده که آیا اقتصاد ایران پیش‌شرط‌های استفاده حداکثری از این فضا را آماده کرده یا این وفور سرمایه‌گذار خارجی در بستر فعلی کارگشا نخواهد بود.

لزوم تاسیس کارگروه سرمایه‌گذاری خارجی

تامین تنها دو فاینانس در طول یک دوره 10 ساله برای راه‌آهن ایران که گسترده‌ترین پروژه‌ها را برای جذب سرمایه‌گذار دارد به‌خوبی نشان می‌دهد که ساختار اقتصاد ایران در ابتدا نیاز به یک آمادگی همه‌جانبه برای جذب این کمک‌ها دارد؛ کمک‌هایی که در صورت حرکت در مسیر مورد نظر کشور می‌تواند برای آینده بسیار راهگشا باشد. محمد سعیدی، فعال حوزه ریلی در گفت‌و‌گو با «فرصت‌امروز» حضور سرمایه‌گذاران خارجی و ورود فاینانس به عرصه ریلی کشور را امری مهم و بسیار مثبت تلقی کرد و گفت: آنچه شاید بیش از ورود سرمایه‌های جدید به عرصه ریلی کشور اهمیت دارد چگونگی مدیریت و استفاده از آنهاست.

وی لزوم نگاهی دقیق به توانایی‌های سرمایه‌گذاران و فعالان داخلی در پروژه‌های ریلی را جزو اصلی‌ترین نیازهای کشور در فضای پسا‌برجام عنوان کرد و افزود: در طول سال‌های گذشته بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلــی توانســته‌اند در حوزه‌های مختلف ریلی به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند که توان پیمانکاران داخلی در اجرای پروژه‌ها و تولید واگن در شرکت‌های داخلی بخشی از آنهاست. این به معنای آن است که هرچند فاصله صنایع ما با امکانات روز جهانی در برخی حوزه‌ها مشخص است اما در عین حال باید از داشته‌های فعلی کشور نهایت استفاده را برد.

این فعال حوزه ریلی استفاده از توان تکنولوژیک کشورهای خارجی را یکی از اصلی‌ترین نیازهای‌ امروز کشور در این عرصه دانست و تصریح کرد: دور افتادن چند ساله صنایع ایران از بازارها و تحولات جهانی، این التزام را ایجاد می‌کند که پس از لغو تحریم‌ها در قالب طرح‌هایی مقدمات انتقال فنون جدید را فراهم آوریم و این به معنای آن است که در کنار جذب فاینانس باید روی بستن قراردادهای همکاری‌های اقتصادی نیز پافشاری صورت گیرد.

به اعتقاد سعیدی، فضای پس از برجام به‌شدت گسترده و متنوع است و شاید برای اینکه کشور بتواند از آن برای رسیدن به اهدافش نهایت استفاده را ببرد تاسیس کارگروهی که به بحث سرمایه‌گذاری‌های خارجی در سطح یک نهاد که در تیم اصلی اقتصادی دولت راهبردها را مشخص کند نیاز خواهد بود.

خارجی‌ها ناوگان ایران را بسازند

جذب فاینانس در حوزه حمل‌و‌نقل تنها به طرح‌های زیرساختی خلاصه نمی‌شود و دریافت کمک‌های اقتصادی بین‌المللی برای تامین ناوگان جدید به‌خصوص در عرصه هوایی محور دیگری است که وزارت راه امید دارد برای جذب فاینانس برای آن فکری جدی بکند؛ مسئله‌ای که شاید با نگاهی به تجربه دیگر کشورهای خارجی بتوان در رابطه با آن نیز به تدابیری مهم دست یافت. محمد بشارتی، کارشناس حمل‌و‌نقل هوایی در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» به بحران اقتصادی سال‌های گذشته کشور یونان پرداخت و تصریح کرد: ‌وقتی این کشور به دلیل محدودیت‌ها توان تامین مالی هواپیماهای جدید را نداشت با راهکاری تاثیر‌گذار مجوزی را صادر کرد که امروز به طور کامل وضعیت ناوگان هوایی این کشور را تغییر داده است. 

وی توضیح داد: یونان به سرمایه‌گذاران اروپایی اجازه داد در داخل این کشور اقدام به تاسیس ایرلاین‌هایی جدید کرده و هواپیماهایی نو به فرودگاه‌های این کشور بیاورند. نتیجه این امر نوسازی ناوگان با کمترین هزینه بود. این طرح می‌تواند در ایران نیز اجرایی شود، زیرا در شرایطی که شرکت‌های ما توان پرداخت هزینه سوخت هواپیماهای‌شان را ندارند نمی‌توان انتظار ورود هواپیماهای جدید و نوساز به کشور را داشت. در شرایطی که می‌توان با جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم در قالب ایرلاین‌های خارجی فعال در کشور، با کمترین هزینه سن ناوگان را پایین آورده و نهایت استفاده را از توافق هسته‌ای برد.

این طرح‌ها و برنامه‌های مختلف به‌خوبی نشان می‌دهد در کنار گستردگی فضای موجود در مقابل ایران پس از لغو تحریم‌های هسته‌ای، نیاز به یک برنامه‌ریزی گسترده نیز وجود خواهد داشت که تمام مقدمات را از چگونگی جذب و تامین سرمایه‌گذاری خارجی و فاینانس تا به‌کارگیری آنها در نقاط اصلی مورد نظر کشور در برمی‌گیرد؛ موضوعی که شاید هدایت آن در‌نهایت به کارگروهی ویژه در سطح قوه مجریه نیاز داشته باشد.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com