موفقیت تجارت بین المللی در پسابرجام مرهون مدیریت تفاوت های فرهنگی است / پیروزی فرهنگ لبخند

برجام که به عنوان یک نمره موفق در كارنامه دولت یازدهم براى كشور عزیزمان به شمار می رود، می تواند زمینه ای برای ایجاد بسیاری از فرصت های مناسب برای بهره بردارى باشد که به میزان بسیار زیادى به افراد جامعه، خصوصا مدیران، در بخش هاى مختلف خصوصى و دولتى مربوط می شود. عناصر متفاوتى در کیفیت بهره بردارى مناسب از این فرصت ها دخیل هستند، حال در این بحث به بررسى یكى از مهم ترین این عوامل، كه اهمیت میزان شناخت یک مدیر از فرهنگ هاست پرداخته شده است.

برای شروع و به طور مثال، زمانی که به عنوان یك تازه وارد به یك محیط جدید وارد مى شوید، عامل اصلى در کیفیت برقرارى ارتباط شما با افراد آن محیط، میزان شناخت از مردمى است كه در طول روز با آنها در تماس بوده اید.

در واقع از آنجایی كه نسبت به مردم جامعه، آداب و رسوم آنها شناخت كافى دارید، مى توانید با افراد حاضر در محیط جدید سریع تر ارتباط برقرار كنید یا در صورتی که شناخت مناسبی از جامعه جدید ندارید برقراری ارتباط مناسب برای تان در محیط جدید دشوار می شود. در شرایطی که شناخت از محیط، مردم و آداب و رفتارهاى آنها كمتر است، با دقت و تامل بیشتر سعى در برقرارى ارتباط با آنها خواهید داشت تا اندکی شناخت نسبت به آنها پیدا کنید.

حال تصور كنید وارد كشوری جدید شدید، شما به عنوان مدیر یك شركت ایرانى سعى در ایجاد یك رابطه  تجارى دوطرفه با شركتى از این كشور جدید دارید. از لحظه ورود، قطعا روش برقرارى ارتباط اولیه با روش هاى مرسوم در ایران بسیار متفاوت هست، حتى روش هاى ابراز محبت و تشكر هم به همین ترتیب.

فرض كنیم شما با هدیه اى كوچك در سه كشور ایران، هند و ژاپن وارد یك دفتر براى انجام عملیاتى ادارى می شوید. تصور پاسخ دریافتى در هر یك از این كشورها بسیار جالب است.

در ایران در صورتى كه براى كارمند انجام دهنده كار، برداشتی با عنوان رشوه صورت نگیرد، از شما تشكر می شود، احساس صمیمیت به وجود می آید و كار شما با تامل و سرعت بیشترى انجام می شود.

در هند، فارغ از نوع برداشت (چه به عنوان هدیه یا رشوه)، مطمئنا بدون پرداخت هدیه و رشوه كار شما انجام نخواهد شد، در هند به راحتى می توان در ملاعام و به صورت مستقیم رشوه پرداخت كرد و در صورت عدم پرداخت رشوه عملا کاری از پیش نخواهد رفت. در ژاپن، در صورتى كه مراجعه کننده ای را با هدیه در هنگام ورود به سازمانی ببینند، آن شخص با نگاهی متفاوت روبه رو خواهد شد. از ارائه هدیه حتی پس از انجام کار در یك سیستم ادارى، تلقی توهین می شود و نه تنها كار با اختلال روبه رو خواهد شد، بلكه احتمالا مجبور به عذرخواهى نیز پیش خواهد آمد.

مثال بالا به طور نسبى، اهمیت شناخت فرهنگ كشورها در تجارت بین الملل را براى مدیران توضیح می دهد. در ادامه در رابطه با نحوه به دست آوردن اطلاعات در مورد کشورها، فرهنگ ها و نحوه استفاده از آنها صحبت شده است.

مقالات، دوره ها و برنامه های آموزشی متعددى در زمینه بررسى كشورها، فرهنگ، آداب و رسوم آنها در دنیا موجود است. یكى از بهترین منابع اطلاعاتی كه سال هاست به بررسى كشورها و استاندارد كردن شاخص های کمی و کیفی فرهنگی براى آنها پرداخته است، موسسه بین المللى «گیرت هافستد» است.

پروفسور گیرت هافستد (متولد ۱۹۲۸میلادی)، دانشمند و استاد دانشگاه هلندی با نظریه معروف تفاوت هـــای فرهــنگی بنیانگذار این موسسه است. در معیارهای تعیین شده در مطالعات این موسسه روی بیش از ۴۰ کشور و گسترش این اطلاعات تا ۷۶ کشور، شش شاخص اصلى براى تعیین بافت فرهنگی هر كشور و همچنین هشت شاخصه برای تعیین نوع فرهنگ سازمانی هر جامعه، تعریف شده است كه این شاخص ها نشان دهنده  نوع بافت فرهنگى جوامع هستند.

به طور مثال در این دسته بندى، ایران و كشورهاى جنوب غربى آسیا داراى بافت فرهنگى پیچیده (High Context Culture)  و کشورهای اروپایی دارای بافت فرهنگی ساده (Low Context Culture)  هستند.

شاخصه های تعریف شده برای شناخت فرهنگ جوامع در مطالعات هافستد، «توزیع قدرت در جامعه (PDI)»، «فردگرایی در برابر گروه گرایی (IDV)»، «مردانگی در مقابل زن سالاری (MAS)»، «شاخصه دوری از عدم قطعیت (UAI)»، «آینده نگری و عملگرایی در برابر سنت گرایان (LTO)» و در نهایت «بخشندگی و لذت در برابر منع و خودداری (IND)» هستند که در مقالات بعدی بیشتر در مورد این شاخصه ها بحث خواهد شد.

در دنیای امروز که مذاکرات در تجارت، سیاست و زندگی روزمره بسیار با اهمیت هستند، شناخت از فرهنگ جامعه و فرهنگ سازمانی در مورد فرد مقابل، امتیازات بسیاری برای مدیران به حساب می آید.

لبخند ظریف دکتر محمد جواد ظریف نمونه شناخت درست او از جامعه جهانی بود؛ فرهنگ لبخند او گشایشی بود بر تمامی بدخلقی های پیشین ایرانی و جهانی. این لبخند، نه از روی خوشحالی بود و نه از احساس نیاز، بلکه این لبخند در اوج درد کمر و بیماری و از روی شناخت فرهنگ غرب نشینان بود؛ لبخندی که خیلی ها نزدند.

در یک سازمان بین المللی، برای مدیریت صحیح و بهره برداری مناسب از نیروها، نیاز به شناخت روحیات و فرهنگ کارمندانی که از نقاط مختلف دنیا می آیند بیش از پیش حس می شود. برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی با هدف پیشبرد اهداف و بهره وری مثبت، یک مدیر موفق در قدم ابتدایی به شدت نیاز به شناخت درست فرهنگ نیروها و سازمان خود دارد.

و اما سخن آخر، در کشورهای موفق جهان رشته های تخصصی شناخت کشورها و فرهنگ آنها وجود داشته و سرمایه گذاری روی این رشته ها در نهایت منجر به جذب نخبگان، سرمایه و ایجاد جامعه ای بین المللی می شود. مدیران موفق دنیا، همگی افرادی جهان دیده بودند که شناخت فرهنگ های مختلف به آنان کمک شایانی در تولید موفقیت برای شرکت ها و جوامع آنها کرده است.

مشاور توسعه تجارت