پناهندگان، محرک اقتصاد کشورهای میزبان

به گفته نشریه گاردین، در مرز بریتانیا در شهری بندری به نام کاله نزدیک به 600 کودک در اردوگاهی موقت زندگی می‌کنند؛ نزدیک به 300 نفر آنها سرپرستی ندارند، کسی به آنها توجه نمی‌کند و در معرض سوء رفتار و بهره‌کشی قرار دارند.

گزارشی از یوروپل  (پلیس اتحادیه اروپا) در ماه ژانویه نشان می‌‌دهد که 10هزار کودک مهاجر و پناهنده بی‌‌سرپرست از زمان ورود به اروپا ناپدید شده‌اند و ظاهرا در این اوضاع آشفته و پیچیده اروپا کسی به فکر این کودکان نیست. بریتانیا اصلا در اعتراض به سیاست‌ها و قوانین آزادانه اتحادیه اروپا در قبال مهاجران و پناهنده‌ها به خروج از این اتحادیه رأی داده‌ است.

اما تمام اروپا چنین رویکردی در قبال مسئله مهاجرت و پناهندگی ندارد؛ جدای آلمان که تقریبا یک‌تنه جور تمام بحران‌های اروپا را می‌کشد، نهادهای مستقلی وجود دارند که هدف‌شان کمک به پناهندگان، به خصوص کودکان است.

نشریه رویترز می‌نویسد، با وجود صدهاهزار پناهنده سوری که طی سال‌های گذشته برای رسیدن به اروپا زندگی‌ خود را در معرض خطر قرار داده‌اند، دولت‌های ثروتمند بالاخره به این نتیجه رسیده‌اند که باید کاری بیشتر از تأمین غذا، چادر و خدمات بهداشتی اضطراری برای این جمعیت از خانه رانده شده انجام دهند.

حالا نهادهای معتبر بین‌المللی زیادی از جمله سازمان ملل متحد و بانک جهانی رویکردشان را نسبت به مسئله پناهندگان تغییر داده‌اند تا بتوانند در درازمدت به پناهندگان کمک کنند؛ کمک‌هایی که در نهایت منجر به خودکفایی آنها شود.

اکثر جمعیت تقریبا 5 میلیونی پناهندگان سوریه خارج از اتحادیه اروپا پراکنده هستند اما به گفته متخصصان بحرانی که گریبان مرزهای اروپا را گرفته، این منطقه را وارد مخمصه‌ای کرده که بسیاری از کشورهای فقیرتر دنیا سال‌ها با آن مواجه بوده‌اند.

البته براساس آخرین آماری که از سوی کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان در سال ۲۰۱۵ منتشر شده، بیشترین جمعیت پناهندگان متعلق به کشورهای غیراروپایی استِ ترکیه با 2/5 میلیون نفر در صدر نشسته، پاکستان با 1/6 میلیون نفر، لبنان با ۱/۱ میلیون نفر، اتیوپی با ۷۳۶ هزار و اندی نفر و اردن هم تقریبا ۶۶۵ هزار نفر رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.

ترکیه، اردن و لبنان از جمله کشورهایی بودند که در نشست ماه فوریه کشورها و نهادهای بین‌المللی اهداکننده کمک مالی و انسانی به پناهندگان در لندن با باز کردن درهای بازارهای کار خود به روی پناهندگان موافقت کردند. در این نشست اهداکنندگان متعهد شدند تا سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۱/۱ میلیون موقعیت شغلی برای پناهندگان و شهروندان کشورهای میزبان آنها- با کمک سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی- ایجاد کنند.

الکساندر بتز، مدیر مرکز مطالعات پناهندگان از دانشگاه آکسفورد می‌گوید: «ما معمولا یا پناهندگان را قربانی می‌دانیم یا باری بر دوش و این در حالی است که این آدم‌ها استعداد، مهارت و قابلیت‌های ویژه هم دارند که اگر به آنها پر و بال دهیم شکوفا می‌شوند و این هم به نفع خودشان و هم جوامع میزبان خواهد بود.»

مقاله‌های تحلیلی زیادی از زمان تشدید بحران پناهندگی در دنیا درباره تاثیرات منفی حضور پناهندگان در اروپا منتشر شده. البته این جدا از دغدغه‌های نژادپرستانه‌ای است که به‌عنوان مثال جمعیت کهنسال بریتانیا دارد؛ همان دغدغه‌هایی که حالا بریتانیا را در مقابل اتحادیه اروپا و تقریبا کل دنیا قرار داده است.

این در حالی است که تحقیق تازه صورت گرفته از سوی برنامه جهانی غذا در روآندا نشان می‌دهد کمک‌های بشردوستانه برای پناهندگان تأثیر مثبتی روی اقتصاد جوامع همسایه میزبان گذاشته است و این تأثیر زمانی‌که پناهندگان پول نقد  (نه صرفاً سهمیه غذا) دریافت می‌کنند، بیشتر می‌شود.

این تحقیق را یک گروه تحقیقاتی از برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد و دانشگاه دیویس کالیفرنیا انجام داده که تأثیر کمک‌های غذایی برنامه جهانی غذا به پناهندگان کنگویی مستقر در سه اردوگاه روآندا در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.

محققان با استفاده از صدها مصاحبه با اعضای روآندایی مؤســسه‌های خیریه، پناهندگان کنگویی و صاحبان تجارت‌های بومی، الگویی از اقتصاد شعاع 10کیلومتری هر اردوگاه به وجود آوردند و بعد اطلاعات مربوط به اردوگاه‌هایی را که به صورت ماهانه کمک‌های نقدی دریافت می‌کردند و اردوگاهی که پناهندگانش همچنان در ماه کمک‌های غذایی دریافت می‌کردند، مقایسه کردند.

جی‌ادوارد تیلور، مدیر این گروه تحقیقاتی و استاد دانشگاه در رشته کشاورزی در دانشگاه دیویس کالیفرنیا می‌گوید: «ما متوجه شدیم که جوامع بومی بهره‌های اقتصادی زیادی از میزبانی اردوگاه‌های پناهندگی برده‌اند؛ آنهایی که اردوگاه‌های‌شان کمک‌های نقدی دریافت کردند، بیشتر. وقتی به اردوگاه‌های پناهندگان کمک‌های نقدی اهدا می‌شود هر پناهنده برای خودش منبع درآمدی پیدا می‌کند که می‌تواند با آن اموراتش را بگذراند و این به نفع جوامع محلی میزبان خواهد بود.»

ارنستو گونزالس، یکی از محققان این تحقیق که روی کمک‌های نقدی اهدایی به مناطق تحت پوشش برنامه جهانی غذا در نایروبی مطالعه می‌کند، می‌گوید: «وقتی پناهندگان سهمیه‌های غذایی ماهانه خود را دریافت می‌کنند، معمولا بخشی از آن را زیر قیمت بازار می‌فروشند؛ از این معامله پولی برایشان می‌ماند که می‌توانند با آن کالاهای دیگری، مثل میوه یا سبزیجات تازه را از بازار تهیه کنند.وقتی پناهندگان به جای غذا کمک‌های نقدی دریافت می‌کنند نه‌تنها می‌توانند روی پول‌شان کنترل داشته باشند، بلکه می‌توانند غذایی را که خودشان دوست دارند، تهیه کنند. کمک نقدی قدرت خرید پناهندگان را هم افزایش می‌دهد و بالطبع میزان کمک آنها به اقتصاد جوامع محلی میزبان را.»روآندا تنها یکی از کشورهایی است که با جمعیت ۱۵۰ هزار نفری پناهندگان خود شاهد رونق اقتصادی دست‌کم در جوامع اطراف پنج اردوگاه پناهندگی خود بوده است.

نشریه اکونومیست در مقاله‌ای که در ژانویه سال جاری منتشر کرده، می‌نویسد: «همیشه جهان ثروتمند پذیرای پناهندگان است، صرف‌نظر از تأثیری که حضور این جمعیت می‌تواند روی اقتصادش داشته باشد.» جدای از پروژه‌های نهادهای خیریه و حقوق بشر، هنوز یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های مردم دنیا از مهاجران و پناهندگان این است که  «آنها وارد بازار کار کشورهای میزبان‌شان می‌شوند و دستمزدها را پایین می‌آورند.» ترسی که بریتانیا را از اتحادیه اروپا جدا می‌کند و این منطقه را با شرایطی به مراتب پیچیده‌تر مواجه خواهد کرد.

ارتباط با نویسنده:Azadehetehad@gmail. com