پرورش در قفس هر روز بیشتر از دیروز

صید و پرورش ماهی به روش های قدیمی علاوه بر سختی کار، نیازمند فضاهای خاص بوده و هزینه تمام شده بالا، نارضایتی تولیدکننده و مصرف کننده را در پی دارد. بنابراین با ایجاد راهکارهای جایگزین چنین مشکلاتی را می توان رفع کرد که پرورش ماهی در قفس از جمله  راهکارهایی است که سال هاست اجرا می شود و نتایج درخشانی نیز در سطح جهان در پی داشته است.

در واقع یکی از روش های مؤثر که این روزها در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده می شود، پرورش ماهی در قفس است كه در این روش ماهی محصور در یك قفس در منابع آبی پرورش داده می شود و ماهی درون یك قفس یا سبد قرار می گیرد و آب به صورت آزاد بین منبع آبی و قفس در جریان است. این روش پرورش ماهی هم مورد توجه محققان و هم پرورش دهندگان قرار گرفته است.

عواملی مانند افزایش مصرف جهانی ماهی، کاهش صید ماهیان دریایی و سودآوری و اقتصادی بودن چنین طرحی موجب شده که توجه به پرورش ماهی در قفس افزایش یابد. به همین دلیل با توجه به وجود محدودیت های فراوان در بهره برداری از منابع آبی، توجه به توسعه پرورش ماهی در قفس و جایگزینی آن با فعالیت های صیادی در اغلب کشورها آغاز شده و آبزی پروری در قفس در دهه گذشته به سرعت در جهان رشد و توسعه یافته  است. به عنوان مثال بیشتر کشاورزان خرده پای آمریکا در تلاش برای تغییر وضعیت خود از کشاورزی به پرورش ماهی در قفس هستند.

براساس آمار و ارقام

در حال حاضر بیش از 62 کشور جهان در زمینه پرورش آبزیان در قفس فعالیت می کنند. جمع تولید جهانی آبزیان در قفس در سال 2005 حدود 3.4 میلیون تن بوده و کل تولید آبزی پروری در جهان در سال 2006  (با گیاهان آبزی) حدود 66/7 میلیون تن به ارزش 85/9 میلیارد دلار برآورد شده است. در این میان سهم آبزیان دریایی پرورشی 19/3میلیون تن و ماهیان دریایی پرورشی 2/2میلیون تن بوده است.

پیش بینی تولید ماهیان دریایی با این روش تا سال 2025 به حدود 10میلیون تن می رسد. كشورهای مالزی، تایلند، ویتنام، چین، نروژ و ایسلند كشورهای پیشرو در جهت پرورش ماهی به این شیوه هستند.

در ایران نیز طرح مطالعه توسعه پرورش ماهیان دریایی در استان هرمزگان با هدف بازسازی و حفظ ذخایر آبزی کشور از سال 79 آغاز شده است. پرورش ماهی در ایران در ابتدا در استان بوشهر و در سواحل کنگان کلید خورد که در سال 1389 معادل 9تن ماهی پرورشی از دو قفس به حجم یک هزار و 600 مترمکعب صید شد.

آمار و اطلاعات جهانی حاکی از آن است که تقاضا برای مصرف آبزیان در سراسر دنیا رو به افزایش است، در کشور ما نیز به دلیل محدودیت منابع آبی در آب های داخلی و کاهش صید برخی از گونه های دریایی، پرورش ماهیان و دیگر آبزیان دریایی به عنوان راهکار مطمئن و مقرون به صرفه در تأمین پروتئین مورد نیاز این روش می تواند جایگزین مناسبی باشد.

قابلیت تولید منظم، شرایط مناسب پرورشی، عدم آلوده سازی محیط، هزینه سرمایه گذاری نسبتا کم و بازدهی اقتصادی مناسب از دیگر مشوق های این امر هستند، به لحاظ تجاری نیز این روش می تواند محصول خود را با کمیت و کیفیت مطلوب تری به بازار عرضه کند.

ترویج صنعت پرورش آبزیان در قفس می تواند شامل آبزیان حلال با هدف بازارهای داخلی و کشورهای مسلمان باشد و حتی در جایگاه صادراتی نیز می تواند کالایی ارزآور باشد.

قابلیت دیگر این روش اشتغال زایی آن بوده که به ویژه در مناطق محروم و توسعه نیافته می تواند برای گروه های بزرگی از مردم شغل و رفاه ایجاد کند. همچنین این روش می تواند جایگزین مناسبی برای روش های منسوخی مانند استفاده از قایق ها و لنج های نامطمئن باشد.

چین؛ نمونه ای موفق

در حال حاضر، با توجه به وجود محدودیت های فراوان در بهره برداری از منابع آبی، توجه به توسعه پرورش ماهی در قفس و جایگزینی آن با فعالیت های صیادی در اغلب کشورها آغاز شده و آبزی پروری در قفس در دهه گذشته به سرعت در جهان رشد و توسعه یافته است.

به عنوان نمونه در کشور چین بین سال های2003 تا 2010میلادی با حمایت دولت، بیش از 30هزار انواع شناور صیادی مختلف حذف شده و بیش از 200هزار نفر صیاد شاغل شناورهای خود را رها کرده و به بخش پرورش ماهی  (عمدتا پرورش در قفس) روی آورده اند.

در سال 1995، 71.3درصد تولید آبزیان دریایی کشور چین از طریق صید و صیادی به دست می آمد که این رقم در سال 2004 به 52/43درصد کاهش یافت و تلاش می شود تا میزان برداشت در بخش صید و صیادی طی سالیان آتی به حداقل ممکن تقلیل یابد و بخش آبزی پروری جایگزین آن شود.