پر هزینه اما پر مزیت

هفته گذشته حدود 100 شرکت ایرانی راهی کابل شدند تا در سومین نمایشگاه اختصاصی ایران در افغانستان شرکت کنند. افغانستان حدود 31 میلیون نفر جمعیت دارد و کشوری محصور در خشکی است که بیش از 90 درصد کالاها و محصولات مورد نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کند و ایران یکی از عمده‌ترین کشورهای صادرکننده به افغانستان است. این در حالی است که کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند هزینه و ریسک سرمایه‌گذاری در افغانستان بالا است و از همین رو باید اقداماتی در جهت کاهش این هزینه‌ها انجام شود که اعطای تسهیلات با کارمزد پایین به سرمایه‌گذاران توسط صندوق ضمانت می‌تواند از جمله این اقدامات باشد.

در عین حال با توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بسیاری که در افغانستان برای سرمایه‌گذاری و توسعه تجارت وجود دارد، به نظر می‌رسد آغاز همکاری‌های سه جانبه، تثبیت خدمات فنی و مهندسی و ثبت کالاهای ایرانی از جمله اقداماتی است که کشورمان می‌تواند در افغانستان انجام دهد.  «فرصت امروز» در این گزارش به بهانه برگزاری نمایشگاه ایران در کابل، پتانسیل‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در افغانستان را مورد بررسی قرار داده است.

***

غلامحسین شافعی:

ایران همکاری‌های سه‌جانبه را در افغانستان آغاز کند

غلامحسین شافعی، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران و عضو سابق اتاق بازرگانی ایران و افغانستان معتقد است سیاست جدیدی که در شرایط پساتحریم ایران می‌تواند برای حضور در افغانستان دنبال کند این است که آغاز همکاری‌های سه ‌جانبه را در دستور کار قرار دهد.

با توجه به برگزاری نمایشگاه ایران در کابل، کشور افغانستان ازچه پتانسیل‌های اقتصادی برخوردار است که می‌تواند برای تجار و فعالان اقتصادی کشورمان جذاب باشد؟

سیاست جدیدی که در شرایط پساتحریم، ایران می‌تواند برای حضور در افغانستان دنبال کند این است که آغاز همکاری‌های سه ‌جانبه را در دستور کار قرار دهد. در حال حاضر در کشور افغانستان پروژه‌های عمرانی و زیرساختی بسیاری در حال انجام است. این در حالی است که در سال‌های گذشته به دلیل اعمال تحریم‌ها علیه ایران و حساسیت‌های خاصی که در مورد همکاری با ایران وجود داشت، شرکت‌های خارجی مستقر در افغانستان تمایل به همکاری با شرکت‌های ایرانی نداشتند.

بنابراین در حال حاضر که تحریم‌ها لغو شده، شرایط برای حضور شرکت‌های ایرانی مهیا‌تر است؟

هم‌اکنون که تحریم‌ها لغو شده شرایطی به وجود آمده تا کشورمان با کشورهایی که در افغانستان پروژه‌های بزرگی را در اختیار دارند، مشارکت کند. این مشارکت می‌تواند در قالب تامین مواد اولیه و استفاده از نیروی متخصص ایرانی باشد.ضمن اینکه در شرایط پساتحریم و در وضعیتی که دیگر حساسیتی نسبت به مشارکت کشورمان در مناقصه‌های مربوط به پروژه‌های افغانستان وجود ندارد، شرکت‌های ایرانی می‌توانند حضور قوی‌تری در این مناقصه‌ها داشته باشند و قیمت تمام شده کمتری را برای سوژه‌ها پیشنهاد دهند.

البته مشارکت ایران در پروژه‌های در حال اجرای افغانستان هم مناسب است و شرکت‌های ایرانی می‌توانند در پروژه‌های راه‌سازی و عمرانی این کشور که اغلب در دست اروپایی‌هاست، مشارکت کنند و به این ترتیب از نیروی فنی و مهندسی ایران استفاده شود.

به نظر شما با توجه به پتانسیلی که در بازار افغانستان برای صادرات کالاهای ایرانی وجود دارد، فعالان اقتصادی کشورمان می‌توانند چه اقداماتی را در این راستا انجام دهند؟

افغانستان به لحاظ مصرف قرابت زیادی با ایران دارد و در گذشته‌ای نه چندان دور کالاهای ایرانی حضور خوبی در بازار این کشور داشتند و کالاهای ساخت کشورمان می‌توانند در بازار افغانستان مطلوبیت داشته باشند.

البته مشکلاتی هم در این رابطه وجود دارد که هم هزینه کالاهای تولید داخل را بالا می‌برد و هم به لحاظ انجام تعهدات به موقع می‌تواند ما را دچار مشکل کند و برای حل این مشکلات باید به حمل‌و‌نقل ایران و افغانستان توجه جدی کنیم. در حال حاضر یکی از پروژه‌های در حال انجام راه‌آهن تربت‌حیدریه به هرات است و انجام این پروژه تحولی را در حمل‌و‌نقل بین ایران و افغانستان ایجاد خواهد کرد.

گفته می‌شود که برخی از کشورها از کالاهای ایرانی که در کشور افغانستان کپی‌برداری کرده‌اند و به نام خود اقدام به عرضه این کالاها می‌کنند. به نظر شما چگونه می‌توان این مشکل را برطرف کرد؟

بله، نکته‌ای که تجار و بازرگانان باید به آن توجه کنند این است که کشورهای رقیب ما برندهایی را که ایران قبلا در افغانستان داشته است کپی‌برداری و بازار کالاهای ما را دچار مشکل کرده‌اند. بنابراین یکی از اولویت‌ها این است که تجار و بازرگانان برندهای ایرانی را در افغانستان به ثبت برسانند و پایداری کالاهای ایرانی را در این کشور تضمین کنند.

***

محمدرضا میخچی:

هزینه و ریسک سرمایه‌گذاری در افغانستان کاهش یابد

محمدرضا میخچی، عضو سابق هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و فعال اقتصادی معتقد است سرمایه‌گذاری در افغانستان ریسک و هزینه بالایی دارد و لازمه ورود سرمایه‌گذاران به افغانستان این است که صندوق ضمانت صادرات تسهیلاتی را با کارمزد پایین‌تر در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد.

برخی معتقدند همسایه بودن افغانستان با کشور ما از یک سو و پتانسیل‌های فراوانی که در این کشور وجود دارد، از سوی دیگر موقعیت بسیار ممتازی را برای حضور ایران در افغانستان در شرایط پساتحریم فراهم کرده است. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

کشور افغانستان یکی از بازارهای حائز اهمیت برای ایران است و در حال حاضر کشورمان صادرات نسبتا بالایی به این کشور دارد، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که سرمایه‌گذاری در افغانستان ریسک و هزینه بالایی دارد و لازمه ورود سرمایه‌گذاران به افغانستان این است که صندوق ضمانت صادرات تسهیلاتی را با کارمزد پایین‌تر در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که معمولا کارمزد تسهیلات صندوق ضمانت صادرات بالا است و بنابراین تجار و بازرگانان کمتر می‌توانند از مزایای این صندوق استفاده کنند.

در همین رابطه ابتدا باید کاهش هزینه بیمه‌نامه صندوق ضمانت صادرات برای کالاهای صادراتی اتفاق بیفتد تا تجار بتوانند به صادرات کالا ورود مناسب‌تر و بهتری پیدا کنند. موضوع دیگر این است که اگر شرایط امنیتی افغانستان به‌گونه‌ای باشد که ایران در آن کشور مرکز تجاری داشته باشد، بسیار مناسب خواهد بود. در واقع اگر مرکز تجاری ایران در استان‌های مختلف افغانستان به وجود بیاید می‌تواند فرصت خوبی برای کالاهای صادراتی باشد.

به‌ظاهر دولت و سازمان توسعه تجارت توجه ویژه‌ای به توسعه تجارت ایران با افغانستان دارند. فکر می‌کنید برای تحقق این موضوع باید چه اقداماتی انجام شود؟

بازار افغانستان یکی از بازارهای مهم برای ایران است که می‌توان از آن استفاده بسیار زیادی را برد. در همین رابطه باید به ثبت کالاهای ایرانی در افغانستان توجه ویژه‌ای کرد، زیرا اگر واحدهای تولیدی بتوانند کالاهای خود را در افغانستان ثبت کنند، با فراغ بال بیشتری می‌توانند فعالیت کنند. در این رابطه باید سازمان توسعه تجارت برای تامین هزینه‌های مربوط به ثبت کالا در افغانستان تسهیلاتی را در اختیار تجار و بازرگانان قرار دهد.

برگزاری نمایشگاه ایران در کابل را در توسعه این مبادلات تجاری و اقتصادی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نمایشگاه ایران در کابل قطعا بسیار خوب و مثمرثمر خواهد بود و با توجه به حجم کالای صادراتی ایران به افغانستان می‌‌تواند در توسعه و گسترش این صادرات بسیار موثر باشد. البته نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که اخیرا افغانستان عضو سازمان تجارت جهانی شده است و یکی از اهدافی که موجب شد این کشور را سریعا عضو این سازمان ‌کنند، جلوگیری از واردات کالاهای ایرانی به افغانستان است.

این در حالی است که هم‌اکنون کالاهای ایرانی با تعرفه بسیار بالا وارد کشور افغانستان می‌شود و اگر این رویه ادامه داشته باشد در آینده‌ای نه چندان دور این بازار را از دست خواهیم داد. بنابراین باید شرکت‌های سرمایه‌گذاری در این موضوع ورود پیدا کنند و صندوق ضمانت صادرات و سازمان توسعه تجارت شرایطی را فراهم کنند که تولید کالاهای ایرانی در کشور افغانستان انجام شود. لازمه این موضوع حمایت جدی از واحدهای صنعتی و ارائه تسهیلات با کارمزد پایین و منطقی به آنها است.

***

محمدحسین کامران فر:

خدمات فنی و مهندسی را در افغانستان تثبیت کنیم

محمدحسین کامران فر، رایزن سابق بازرگانی ایران در افغانستان و سرپرست امور تشکل‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی معتقد است با توجه به موقعیتی که کشورمان از نظر خدمات فنی و مهندسی دارد، اگر بتوانیم خدمات فنی و مهندسی خود را در افغانستان تثبیت کنیم، گام بزرگی برداشته‌ایم.

در حال حاضر با توجه به شرایطی که بر افغانستان حاکم است، در این کشور چه ظرفیت‌هایی برای حضور فعال شرکت‌های ایرانی وجود دارد؟

در حال حاضر افغانستان به دلیل جنگ‌های داخلی کشوری بحران‌زده است که تمام اقتصاد این کشور به نوعی متاثر از این بحران است. این در حالی است که کشور افغانستان دارای پتانسیل‌هایی در زمینه‌های مختلف و از جمله معادن است که البته هم‌اکنون اغلب فعالیت‌های معدنی در این کشور متوقف است و در عین حال کشاورزی آن نیز به سمت کشت و تولید مواد مخدر رفته است. البته در بخش کشاورزی افغانستان برخی از کشورها فعالیت‌هایی را انجام داده‌اند اما این فعالیت‌ها کامل نیست.

این در حالی است که کارخانجات افغانستان عمدتاً متوقف هستند و نیاز به تجهیزات و ماشین‌آلات دارند.البته نسبت به گذشته وضعیت اقتصادی افغانستان رو به بهبود گذاشته اما هنوز کامل نشده است، زیرا از نظر ساختاری با توجه به بروز جنگ‌های مختلف دچار مشکل شده است. در مجموع افغانستان نیاز به تعامل اقتصادی و تجاری بسیار زیادی دارد. البته کشورهایی که تاکنون نقش کمک‌کننده را به افغان‌ها داشته‌اند، علاقه‌مند بازسازی این کشورند و در حال انجام اقداماتی هستند.

هم‌اکنون موقعیت تجاری ایران در افغانستان چگونه است و چگونه می‌توان این موقعیت را ارتقا داد؟

اگر بخواهیم موقعیت تجاری ایران را در افغانستان بررسی کنیم، در حال حاضر رقبای‌مان در آن کشور بسیار زیاد شده‌اند و البته کشور ما نیز حضور بسیار مؤثری در این کشور دارد. با توجه به اشتراکات فرهنگی و اشتراکات الگوی مصرف بین ایران و افغانستان، برخی کالاهای ایرانی مانند مواد‌غذایی، شوینده‌ها و مصالح ساختمانی کاربرد خوبی در آنجا دارند. این در حالی است که مصالح ساختمانی تولیدی کشورمان در برخی از شهرهای افغانستان مانند هرات و کابل مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این رابطه یکی از رقبای ما پاکستان است که مصالح ساختمانی را با کیفیت پایین‌تری نسبت به ما به افغانستان صادر می‌کند.

همچنین موضوع دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم این است که اگر موقعیتی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی از کشورمان به افغانستان مهیا شود و شرکت‌های ایرانی دفاتری داشته باشند می‌توانند در مناقصات شرکت کنند. در گذشته تحریم بودیم و در حال حاضر که تحریم‌ها برداشته شده موقعیت خوبی برای شرکت در مناقصات افغانستان فراهم شده است.

در مجموع با توجه به موقعیتی که کشورمان از نظر خدمات فنی و مهندسی دارد و حمل مصالح و تجهیزات کارگاهی از ایران به افغانستان نسبت به سایر کشورها آسان‌تر است، اگر بتوانیم خدمات فنی و مهندسی خود را در افغانستان تثبیت کنیم گام بزرگی برداشته‌ایم.

به زعم شما در جهت توسعه حجم صادرات به افغانستان باید چه اقداماتی را انجام داد؟

یکی از موارد تسهیل‌کننده صادرات به افغانستان جاده‌ها و خطوط ریلی است که اگر خطوط ریلی را به افغانستان متصل کنیم هم برای ما موقعیت خوبی خواهد بود و هم برای افغان‌ها. باید توجه داشته باشیم که کشور افغانستان به دریا راه ندارد و محصور در خشکی است و بهترین م سیر برای انتقال کالا از ایران مسیر بندر چابهار است و باید برای توسعه انتقال کالا از چابهار به افغانستان اقدامات جدی را انجام دهیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com