پتانسیل رشد در شرکت ملی مس ایران

فلز مس سومین فلز پرمصرف در جهان پس از فولاد و آلومینیوم است. بهای فلز سرخ نسبت به اقتصاد جهانی به‌شدت تاثیر‌پذیر است و به‌همین دلیل، رشد قیمت آن به‌گونه‌ای نشان‌دهنده رشد صنعتی اقتصادهای بزرگ است. چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در دنیا (40درصد تقاضای مس در جهان) تاثیر ویژه‌ای روی قیمت جهانی دارد. شرایط نامناسب اقتصادی در چین، منطقه یورو و ژاپن و همچنین رشد مداوم ارزش دلار، موجب شده قیمت جهانی مس در یک روند نزولی قرار گیرد.

بانک مرکزی آمریکا با کاهش خرید اوراق قرضه از دولت آمریکا موجب افزایش ارزش دلار شده است. این افزایش ارزش دلار باعث کاهش تقاضا در فلزات اساسی همچون مس شده، با توجه به آنکه بخش ساخت‌و‌ساز در چین دچار رکود نسبی شده و عمده مصرف مس در چین در این حوزه است، تقاضای این بخش می‌تواند اثر خود را روی قیمت جهانی مس داشته باشد. سه عاملی که می‌تواند بازار مس را مورد تهدید قرار دهد عبارتند از: رشد ارزش دلار،  افزایش تولید مس و ضعف اقتصاد جهانی (که در شرایط فعلی اقتصاد چین و منطقه یورو دچار این ضعف شده‌اند.)

بیشترین تولید مس پالایش‌شده در جهان، به مناطق آسیا، اروپا و آمریكای جنوبی مربوط است. همچنین رتبه‌های یك تا سه تولید مس پالایش شده به كشورهای چین، شیلی و ژاپن به ترتیب با تولید 29.8 درصد، 13.6 درصد و 7 درصد از كل تولیدات مس پالایش شده، مربوط است. در سال 2013 ایران با تولید 191 هزار تن رتبه بیست‌و‌سوم تولید مس پالایش شده در جهان را دارا بوده، كه 0.9‌درصد از كل تولید مس پالایش شده جهان است. در همان سال چین با مصرف 8.806‌میلیون تن رتبه اول مصرف را با 42.8‌درصد از كل مصرف دنیا به‌دست آورده است كه در سال 2014 این روند ادامه داشت. كل مصرف دنیا 20.579 میلیون تن بوده كه رتبه‌های دوم و سوم به كشور ایالات متحده آمریكا و آلمان با مصرف به ترتیب 1.604 میلیون تن (7.8 درصد از مصرف كل دنیا) و 1.098 میلیون تن (5.3 درصد از مصرف كل دنیا) تعلق دارد. ایران با مصرف 108 هزارتن، معادل 0.5 درصد مصرف كل جهان را دارد.

 افزایش تولید مس در سال‌های آینده مورد انتظار است، اما کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش تقاضا، باعث کاهش ذخایر مس تا سال 2020 خواهد شد. از سال 2000 تاکنون شاهد افت عیار معدنی فلز مس بوده‌ایم، با توجه به آنکه افت عیار، به افزایش هزینه‌ها منجر می‌شود، بنابراین یکی از مسائلی که در تولید مس در آینده مطرح خواهد‌شد، کاهش هزینه‌ها است.

مس در ایران 

کشور ایران جزو 10 کشور شاخص معدنی در سطح جهان و همچنین دارای معادن گسترده‌ای از فلزات پرکاربرد همچون سنگ آهن، سرب، روی و مس در مقیاس جهانی است. ایران روی کمربندی مس قرار گرفته و ذخایر قطعی و احتمالی مس در ایران طبق آخرین برآوردها چهار میلیارد تن است.  شیلی با 150 میلیون تن ذخیره خالص مس، در جایگاه اول دنیا قرار دارد. ایران با 21 میلیون ذخیره خالص مس که معادل 3.3 درصد کل ذخایر کشف‌شده در جهان است، در رتبه دوازدهم قرار دارد. بیشترین تولید کنسانتره مس در ایران به ترتیب از معادن سرچشمه، سونگون و میدوک است. از این میان معدن سرچشمه با ذخیره قطعی و احتمالی 2.1 میلیارد تنی بزرگ‌ترین معدن مس کشور و بعد از آن معادن مس سونگون و میدوک قرار دارند. تولید کاتد مس در ایران از 188600 تن در سال 92 بوده که در مقایسه با سال 91، حدود 10 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

این کاهش به دلایل کم شدن افت عیار معادن، شرایط تحریم و کاهش قیمت جهانی بوده است. در 9ماهه 1393 بالغ بر 44 هزار و 700تن مس و مصنوعات مسی به ارزش بیش از 319 میلیون دلار از کشور صادر شد که بیش از 70درصد از کل این صادرات به کاتد و قطعات کاتد از مس تصفیه شده، مربوط بوده است. در 9 ماهه امسال، کاتد و قطعات کاتد از مس تصفیه‌شده صدرنشین صادرات صنعت مس کشور بوده و بیش از 70 درصد از کل صادرات این صنعت را نیز به خود اختصاص داده است. این محصول در رده 21فهرست کالاهای صادراتی غیر‌نفتی کشور قرار گرفته است.

چشم‌انداز قیمت جهانی 

در سال 2014 قیمت جهانی مس بیشترین افت را در بازارهای جهانی داشته و به پایین‌ترین میزان در چهار سال و نیم گذشته رسیده است. شرایط اقتصادی چین به‌گونه‌ای است که احتمال رشد قیمتی مس در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد. سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی آمریکا و چین در قیمت مس تاثیر ویژه‌ای خواهد داشت. انتظار عرضه بیشتر در سال 2015 نسبت به تقاضا وجود دارد که این مورد نیز می‌تواند به کاهش قیمت جهانی یا ثابت بودن بهای مس در محدوده‌های فعلی منجر شود. طبق نمودار آورده شده در زیر میزان عرضه و تقاضای جهانی مس تا سال 2018 نشان داده شده است.

عامل دیگر تاثیر‌گذار روی قیمت مس، ارزش دلار است، افزایش ارزش دلار موجب می‌شود فلزات اساسی برای دیگر ارزها گران‌تر شده و از تقاضای فلزات اساسی کاسته شود. از سوی دیگر، با توجه به آنکه مس بیشترین همبستگی قیمتی را با بهای نفت دارد، کاهش قیمت جهانی نفت در میان‌مدت باعث کاهش قیمت مس خواهد شد. البته همچنان می‌توان امیدوار بود، دولت چین با برنامه‌هایی که برای رشد اقتصادی پیاده خواهد کرد، بتواند موجب رونق در بازار مس در سال آینده میلادی (سال 2016) شود. 

 شركت ملی مس ایران 

در سال 1351 با ملی شدن معادن در كشور، شركت سهامی معادن سرچشمه کرمان تاسیس شد. در سال بعد بنای مجتمع با مشاركت شركت آناكاندا آغاز شد. در سال 1355 همزمان با تغییر نام شركت، از سهامی معادن سرچشمه كرمان به نام شركت ملی صنایع مس ایران، شركت حوزه فعالیت وسیع‌تری در بخش معادن مس كشور تعریف شد. این شرکت براساس اساسنامه وظیفه اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از معادن و فلزات داخل و خارج از کشور را بر عهده دارد. سه مجتمع مس سرچشمه، مجتمع مس شهربابک و مجتمع مس سونگون زیرمجموعه‌های شرکت ملی مس ایران هستند.

براساس گفته مدیر عامل برنامه تولید سال 93 تولید مس کاتد امسال رشد هفت‌درصدی نسبت به برنامه‌ها داشته است. مدیر عامل شرکت از برنامه تغییر شرکت ملی مس ایران از یک بنگاه تولیدی به یک هلدینگ مالی و اقتصادی خبر داده و اشاره کرده، شرکت برنامه دارد تا مجموعه‌های مس آذربایجان و مس کرمان در قالب دو شرکت مجزا راهی بورس یا فرابورس شوند. شرکت همچنین قراردادهای فروش محصول کنسانتره به کشورهای چین، عمان، هند، ترکیه را به‌صورت بلند‌مدت براساس نرخ LME به اضافه پرمیوم منعقد کرده است. 

مبنای قیمت‌گذاری نرخ فروش محصولات براساس توافق با ستاد تنظیم بازار، با متوسط نرخ LME ضربدر ارز آزاد منهای سه درصد تخفیف است. شرکت در نظر دارد، میزان کاتد موجود در انبارها حدود 45 هزار تن و حدود 80 هزار تن کنسانتره است، که به گفته مدیر عامل قرارداد فروش آن نهایی شده است. شرکت ملی مس ایران 17 پروژه در دست اجرا در سال 93 دارد و برنامه دارد، تولید 400 هزار تن انواع مس را در سال 1398 به انجام برساند.

مهم‌ترین اهداف امسال شرکت افتتاح فاز 2 تولید کنسانتره مس در معدن سنگان آذربایجان و فاز 2 تولید کنسانتره در معدن سرچشمه کرمان است که قرار است طی سه سال به ظرفیت اسمی برسد. شرکت ملی مس در 9ماه نخست امسال 145 هزار تن کاتد و 596 هزار تن کنسانتره مس تولید کرده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد 5.2 درصدی و 1.3 درصدی داشته است. این شرکت در صورت بهبود تعاملات سیاسی کشور و افزایش بهای جهانی مس پتانسیل رشد مناسبی را با توجه به طرح‌های توسعه شرکت دارد.

* کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه