وقتی به ضعف‌ها افتخار می‌کنیم

شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، ‌ایران را بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت کوره در جهان معرفی کرد، اگرچه عنوان «نخستین صادرکننده» به نظر فریبنده و جذاب می‌آید اما گروهی از صادر‌کنندگان این محصول با ذکر دلایلی عنوان کرده‌اند که افزایش صادرات در این بخش نه‌تنها مایه مباهات نیست، بلکه نشانه ضعف صنایع نفت کشور به حساب می‌آید. 

براساس گفته سیدناصر سجادی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، با ثبت رکورد صادرات بیش از ۳۱ میلیون لیتر نفت کوره از ابتدای سال ۹۵، ایران به بزرگ‌ترین صادرکننده این محصول نفتی در جهان تبدیل شده است. 

مرتضی فیروزی، رئیس کمیسیون «نفت، سوآپ و بانکرینگ» اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در واکنش به این اظهارنظر به «فرصت امروز» می‌گوید: «این خبر بیش از آنکه حاکی از موفقیت برای کشور باشد، نوعی شکست تلقی می‌شود زیرا بیانگر تولید بیش از حد کالای سنگین از نفت خام در پالایشگاه‌های کشور است. در دنیا میزان تولید کالای سنگین از نفت‌خام 8 تا 14 درصد است در حالی که در ایران این میزان 30 تا 35 درصد است.»

وی با اشاره به اینکه تولید کالای سبک از نفت خام درآمد بیشتری برای کشور دارد، ‌می‌افزاید: «تولید نفت کوره به این معناست که پالایشگاه‌های کشور اورهال شده‌اند، بر همین اساس کاهش نفت کوره را می‌توان یک نوع موفقیت برای کشور به حساب آورد، در حالی که اظهارنظرهای اعلام شده نشان می‌دهد افزایش تولید نفت کوره به‌عنوان گام مهمی در پیشرفت کشور محسوب شده است. ‌با وجود این باید از شرایط فعلی بهره کافی را برد. به همین دلیل توسعه بانکرینگ می‌تواند گام موثری باشد اگرچه کشور در این خصوص نیز توفیق چندانی نداشته است.»

فیروزی با بیان اینکه در گام نخست باید بخش خصوصی در حمایت دولت سیستم‌های به‌روزی را وارد کشور کند تا نفت کوره تولیدی به کالای سبک تبدیل شود، ‌می‌گوید: «شناسایی بازارهای هدف برای صادرات موضوعی است که نباید از آن غافل بود. ایران برای موفقیت در این بخش رقبای زیادی دارد، البته نیاز است بانک‌های کشور در کنار بخش خصوصی حضور فعالی داشته باشند.»

در این باره حسن تاجیکی کارشناس فرآورده‌های نفتی و عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی نیز به «فرصت امروز» می‌گوید: «معتقدم به جای اینکه نفت کوره صادر کنیم باید مانع از تولید آن شد زیرا در پالایشگاه می‌توان به جای تولید این محصول آن را به سایر فرآورده‌های نفتی تبدیل کرد که برای کشور ارزآوری بیشتری داشته باشد.»

وی با بیان اینکه متاسفانه در صادرات این فرآورده نیز با مشکلات متعددی از جمله نبود زیرساخت‌های لازم مواجه هستیم، ‌می‌گوید: «به دلیل تحریم‌ها موفق نیستیم این محصول را فرآورده کنیم و محصول ما از طریق سایر کشورها بانکر می‌شود. از این‌رو نباید از شنیدن این خبر دچار شعف شد زیرا تولید آن برای کشور سود و منفعتی ندارد.

با وجود این نفت کوره ایران نسبت به سایر تولیدات منطقه از کیفیت بالایی برخوردار است و از آنجا که بیشترین مازاد نفت کوره ایران در آبادان و بندرعباس است هزینه‌های صادرات آن کاهش می‌یابد. در حال حاضر، بازار عمده نفت کوره برای بانکرینگ است که به دلیل دسترسی به آب‌های خلیج فارس و مرز آبی بازارهای در دسترسی وجود دارد.

این موارد مزایای نفت کوره برای کشور است اما غلامرضا ربانی، مدیرعامل شرکت آپادانا پتروپایدار در گفت‌و‌گو درباره مانع برای صادرات نفت کوره به موضوع مسائل سیاسی و تحریم‌ها اشاره می‌کند و به «فرصت امروز» می‌گوید: «متاسفانه با وجود متقاضی متعدد به دلیل تحریم‌ها بسیاری از خریداران در معامله با ما تردید دارند، از سویی تحریم‌های بانکی نیز مرتفع نشده است با وجود این اخیرا برای فروش یکپارچه نفت کوره در وزارت نفت توافقاتی صورت گرفته که مسئولیت آن به امور بین‌الملل نفت واگذار شده است و امیدواریم عملیاتی این سیاست در توسعه صادرات نفت کوره و بانکرینگ تاثیرگذار باشد.»

وی با بیان اینکه یکپارچه‌سازی صادرات نفت کوره توسط وزارت نفت موجب می‌شود تا گله‌مندی بسیاری از فعالان بخش خصوصی در دریافت این کالا به حداقل برسد، می‌افزاید: «این سیاست‌گذاری و تعیین نرخ نفت کوره از تمامی زد‌و‌بندهای آن می‌کاهد. البته برای موفقیت در این مسیر باید زیرساخت‌ها نیز فراهم شود، زیرا در شرایط کنونی در بخش زیرساخت‌های صادرات نفت کوره با مشکلات متعددی مواجه هستیم که می‌توانیم به عدم توانمندی در ذخیره‌سازی نفت کوره برای بانکرینگ اشاره کنیم. برای مثال در بندرعباس ذخیره‌سازی ما نهایت به 500 هزار تن برسد در حالی که رقیب اصلی ما در فجیره توانایی ذخیره‌سازی 7میلیون تن را دارد.»

از دید این فعال بخش‌خصوصی باید دولت با تدوین سیاست‌هایی شفاف برای حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی گام بردارد همچنین زیرساخت‌های صادرات نفت کوره را تکمیل کند اما متاسفانه تسهیلات لازم برای انگیزه‌سازی وجود ندارد. با وجود این با توجه به اینکه بیشتر حجم صادرات متعلق به ایران است، ما می‌توانیم در تعیین قیمت تاثیرگذار باشیم و بانکرینگ نفت کوره به دلیل سایر خدمات حاشیه‌ای برای کشور ارزآوری خواهد داشت.

* ارتباط با کارشناس: ebrahimi1941@gmail.com