بخش خصوصی از رقابت بین شبه دولتی ها جا ماند / واگذاری ها با برچسب «ترک تشریفات»

«ترک تشریفات» این برچسبی است که روی بسیاری از پرونده واگذاری پروژه ها خورده است. همین یک ماه گذشته بود که شرکت های پیمانکاری خود را برای شرکت در مناقصه قطعه دوم آزادراه تهران- شمال آماده کردند، مناقصه برگزار شد و چهار شرکت پیمانکاری داخلی برای ساخت این قطعه از آزادراه انتخاب شدند؛ پیمانکارانی که گویا از شرکت های وابسته به مجری این پروژه یعنی بنیاد مستضعفان هستند.

پیمانکار پروژه کنارگذر جنوبی تهران هم که با فاصله نه چندان دور از آزادراه تهران- شمال در حال ساخت است، وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا است. در بخش دریایی هم این روزها بزرگ ترین مناقصه در حال اجرا است. مناقصه واگذاری اپراتوری بندر شهید رجایی که در حال حاضر اپراتوری فازهای این بندر که اقتصادی ترین بندر کشورمان محسوب می شود بر عهده شرکت تایدواتر وابسته به شرکت سرمایه گذاری مهر اقتصاد ایرانیان، از موسسات مالی سپاه پاسداران است.

از سوی دیگر تمام اقدامات دولت برای نوسازی ناوگان هوایی متوجه شرکت دولتی ایران ایر است که البته وزیر راه و شهرسازی وعده واگذاری سهام این شرکت در بازار سرمایه را داده است.حال اینکه  بخش خصوصی کشورمان به دلیل بحران های اقتصادی ناشی از اتخاذ تصمیمات غلط در دولت های گذشته بسیار ضعیف شده اند و توان رقابت با بخش های شبه دولتی را ندارند.

فعالان بخش خصوصی می گویند پروژه های اقتصادی به انحصار شرکت های وابسته به نهادهای حاکمیتی درآمده است؛ نهادهایی که قوانین دست وپا گیر و بوروکراسی های اداری شامل حال آنها نمی شود و ابزارهای قوی برای دور زدن تحریم ها را دارند و پرداخت مالیات نمی تواند تهدیدی برای آنها باشد.

رقابت بین شبه دولتی هاست

گفته می شود در هیچ دوره ای مانند چهار سال گذشته این حجم پروژه زیرساختی در کشور به طور همزمان در حال ساخت نبوده است. در حالی 120 کیلومتر آزادراه امروز به مراحل نهایی کار خود رسیده اند که دولت آمادگی بهره برداری از 500 کیلومتر راه آهن را دارد. از سوی دیگر بیش از 10هزار میلیارد تومان در بخش پس کرانه های بنادر در این بازه زمانی سرمایه گذاری شده است.

در بخش هوایی هم بدون ضمانت های دولتی و با حداقل هزینه ها قرارداد خرید 200 فروند هواپیمای جدید منعقد شده است و چند شرکت هواپیمایی برای تاسیس ایرلاین جدید موافقت اصولی گرفته اند. در میان تمام این اقدامات، نکته مهم این است که سهم بخش خصوصی از این حجم سرمایه گذاری و ساخت و ساز چقدر است.

علی آزاد، رئیس انجمن شرکت های راهسازی در گفت وگو با «فرصت امروز» در پاسخ به این سوال اظهار داشت: به طور قطع اقدامات دولت یازدهم را برای توسعه زیرساخت های کشور نمی توان انکار کرد و اقدامات بسیار موثری هم در بخش اصلاح قوانین انجام شد، اما قرارگاه خاتم الانبیا و سایر نهادهای شبه دولتی هنوز هم رقیب سرسخت خصوصی ها در واگذاری پروژه ها هستند.

وی با تاکید بر اینکه با این شرایطی که برای ورود سرمایه گذاران در پروژه ها اعلام می شود، اساسا شرکت های بخش خصوصی توان حضور در مناقصه ها را ندارند، گفت: در حال حاضر رقابت برای ورود به پروژه های اقتصادی بین نهادهای شبه دولتی و شبه نظامی است.

آزاد ادامه داد: مشخص است که بخش خصوصی ماشین آلاتی را که شبه دولتی ها پس از جنگ توانستند به دست بیاورند، ندارند. نیروی های حرفه ای هم که در اختیار این شرکت ها قرار دارد و سرمایه های در اختیار بخش خصوصی با شبه دولتی ها قابل قیاس نیست. تنها موضوعی که می توان گفت شبه دولتی ها در آن برتری ای نسبت به خصوصی ها ندارند توان فنی است، اما در مجموع می بینیم که تمام شرایط به نفع شرکت های وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا و بنیاد مستضعفان است.

دبیر انجمن شرکت های راهسازی تاکید کرد: بارها اعلام شده که قرارگاه خاتم الانبیا رقیب بخش خصوصی نیست، اما می بینیم که شرکت های وابسته به این نهاد در 2000پروژه عمرانی حضور دارند حال سوال من این است که چرا این شرکت ها به بخش هایی که شرکت های خصوصی توان فنی ورود به آن را ندارند، ورود نمی کند؟ در حال حاضر که مشکلات زیادی در بخش های استخراج نفت و گاز داریم و کشورهای همسایه از این ناتوانی ما سود زیادی برده اند، چرا قرارگاه سرمایه خود را روی تقویت توان داخل برای ورود به پروژه های انرژی صرف نمی کن.؟

وی ادامه داد: واقعیت این است که نهادهای حاکمیتی رقیب بزرگی برای شرکت های خصوصی در بخش اقتصاد هستند و دولت هم تاکنون نتوانسته شرایط رقابتی برای ورود شرکت ها به پروژه های اقتصادی ایجاد کند.

برگزاری مناقصه شرط واگذاری پروژه ها

در مقابل این اعتراضات شرکت های خصوصی، خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل به «فرصت امروز» می گوید: در طول چهار سال گذشته هیچ پروژه ای بدون برگزاری مناقصه به شرکت های متقاضی واگذار نشده است و هیچ واگذاری با ترک تشریفات نداشته ایم.

وی ادامه داد: اما نکته مهم این است که در برخی از پروژه ها مجری دولت نیست و انتخاب پیمانکار هم بر عهده دولت نمی تواند باشد، اما بازهم اصرار داریم که مجری، پیمانکار را با برگزاری مناقصه انتخاب کند.

ارتباط با نویسنده: nazila.mahdiani@gmail.com