نیروگاه زمین‌گرمایی توسط بخش خصوصی توسعه می‌یابد

بخش خصوصی تمایل دارد در تولید انرژی به‌ویژه انرژی‌های نو پیشگام باشد، اما در این میان زیرساخت‌های این امر باید توسط وزارت نیرو مهیا شود، زیرساخت‌هایی که به دلیل هزینه بالا کمتر مورد توجه دولت قرار می‌گیرد، این در حالی‌است که دولت حاضر است یارانه بالایی را برای تولید برق فسیلی پرداخت ‌کند، اما برای انرژی‌های نو همچون «زمین گرمایی» بودجه‌ای را اختصاص نمی‌دهد.

الکتریسیته زمین‌گرمایی به تولید انرژی الکتریکی از انرژی زمین‌گرمایی اطلاق می‌شود که یافتن آن 10 تا 15 سال زمان می‌برد. خوشبختانه نیروگاه زمین‌گرمایی مشکین‌شهر در کمتر از 10 سال اکتشاف شده است و هم‌اکنون 11 حلقه چاه به عمق 3 هزار متر مربع حفاری شده که از این تعداد هفت حلقه با عمق بیش از سه هزار متر حفر شده است و پس از انجام تست‌های به عمل آمده مشخص شد که هر کدام از چاه‌ها به طور متوسط قادر به تولید پنج مگاوات برق هستند.

هم‌اکنون کار اکتشاف تمام شده و مخزن ژئوترمال، محل گسل‌ها نیز مشخص شده و مناقصه خرید توربین انرژی زمین گرمایی نیز در حال اجرا است و تا دو ماه دیگر تکلیف آن مشخص می‌شود، با این کار یکی از چاه‌های مشکین شهر با پنج مگاوات تولید برق وارد مدار می‌شود.

یوسف آرمودلی، مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «هزینه اکتشاف و حفاری چاه‌های زمین گرمایی بسیار بالاست این کار به دلیل تحریم‌ها توسط شرکت ملی حفاری نفت انجام شد، البته این فرصتی بود تا توان علمی و مهندسی اکتشاف و حفاری چاه‌ها در کشور ارتقا یابد. هم‌اکنون این توان برای توسعه پروژه وجود دارد که علاوه بر شناسایی چاه‌ها به تولید برق نیز دست یابیم. در حقیقت، در صورت تزریق بودجه می‌توان در نقاط دیگر کشور کار پتانسیل‌سنجی را انجام داد و از ظرفیت بخش خصوصی برای تولید برق از نیروگاه‌های زمین‌گرمایی بهره گرفت.»

توجه به تولید برق از منابع فسیلی

توجه به تولید انرژی زمین گرمایی اقدام قابل دفاعی است، اما باید دید که چرا با وجود ظرفیت بالا در کشور توسعه‌ای در این بخش صورت نگرفته است. در حقیقت، نگاه‌ها برای تولید برق از منابع فسیلی موجب شده تا توجه به تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر کم‌رنگ شود، این تفکر غلط است و نیاز به اصلاح دارد، شاید در نگاه اول تولید برق فسیلی ارزان باشد، اما از دید کارشناسان محیط‌زیست به دلیل آسیب‌های زیست‌محیطی این تولید برق فسیلی مقرون‌به‌صرفه نیست. متاسفانه، با وجود اینکه تلاش‌ها برای تولید برق از انرژی‌های نو در دنیا مرسوم شده است، اما در کشور ما به دلیل سوبسیدی که برای تولید برق فسیلی از سوی دولت پرداخت می‌شود، مانع از آن شده است تا سرمایه‌گذار به تولید انرژی‌های نو گرایش داشته باشد.

برای نمونه، در کشور ما توان تولید 40 هزار مگاوات برق بادی وجود دارد، اما تنها 200 مگاوات تولید داریم، در حقیقت شهر‌های سیستان و بلوچستان، سمنان، شاهرود، دامغان، منجیل، خلخال، اردبیل، جنوب تبریز، کردستان، فلات مرکزی، اطراف استان‌های اصفهان و کرمان، حاشیه خلیج فارس، جزایر کشور و استان خوزستان مناطق بادخیز کشور هستند. استان خوزستان به قدری بادخیز است که می‌توان تمام برق مورد نیاز آن را از باد به دست آورد، اما خروجی کار بسیار ناچیز است.

بدون شک، با توجه به وجود آب‌های گرم در کشور می‌توان استنباط کرد که توان تولید انرژی زمین‌گرمایی بسیار است. دماوند، سهند، ‌طبس، محلات، بندرعباس، ‌بوشهر و سیستان و بلوچستان یکی از این مناطق است.

موانع بخش خصوصی

آرمودلی، در خصوص اینکه چه زمانی نیروگاه‌های زمین گرمایی توسعه می‌یابد، می‌افزاید: «توسعه نیروگاه زمین‌گرمایی زمانی محقق می‌شود که مسئولان وزارت نیرو نگاه ویژه‌ای برای آن داشته باشند. حال که توان علمی و مهندسی در این حوزه در کشور وجود دارد باید دولت به ظرفیت‌سازی اقدام کند. متاسفانه به دلیل بالا بودن هزینه‌های اکتشاف و حفاری، بخش خصوصی نمی‌تواند از ابتدا وارد کار شود. برای نمونه اکتشاف و حفاری نخستین نیروگاه زمین‌گرمایی 70 میلیارد تومان هزینه داشته است. البته باید تلاش کنیم تا بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری تولید برق از چاه‌های زمین‌گرمایی علاقه‌مند شود.»

وی با اشاره به اینکه بخش‌خصوصی تمایل دارد که در این حوزه سرمایه‌گذاری کند، می‌افزاید: «از آنجا که دولت برای هر مگاوات برق 460 تومان پرداخت می‌کند و نیروگاه‌های زمین گرمایی تولید بالایی دارد قطعا با اقبال بخش خصوصی مواجه می‌شود، فقط کافی است دولت هزینه اکتشافات اولیه را پرداخت کند و مخازن را برای تولید برق به بخش خصوصی واگذار کند. دولت در چند سال گذشته بودجه‌ای را برای اکتشاف چاه‌های جدید تخصیص نداده و این به دلیل نبود بودجه کافی است.»

با این شرایط باید دید که آیا بخش خصوصی که در چند سال گذشته نتوانسته بدهی خود را از دولت، از محل تولید برق دریافت کند، تمایل به سرمایه‌گذاری دارد؟

هزینه بالاست

علی اصغر میرشکرایی، دبیر سندیکای صنعت برق در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «هزینه ایجاد نیروگاه‌های زمین گرمایی بسیار بالاست و اگر قرار باشد بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این بخش راغب شود، باید وزارت نیرو زیرساخت‌های آن را فراهم کند، اما نکته مهم‌تر اینجاست که باید برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی داشته باشد.» این در حالی‌است که در بسیاری از کشورها با توجه به کمبود منابع فسیلی و آثار زیست‌محیطی و نیروگاه‌های هسته‌ای و فسیلی به سمت نیروگاه‌های تجدیدپذیر رفته‌اند و برنامه‌ریزی کرده‌اند که تا سال 2020 میلادی 30درصد از انرژی مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند.