نگاهی آماری به بحران آب

70درصد مساحت کشور ما در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد. تبخیر آب نیز در کشور ما حدود سه‌برابر متوسط جهانی و میزان بارندگی ما یک‌سوم متوسط بارش در جهان است. 75درصد بارندگی صورت گرفته در کشور ما از نظر زمانی با فصل نیاز محصولات ما همخوانی ندارد و از نظر مساحت نیز تنها 25درصد مساحت کشور ما بارندگی مناسب دریافت می‌کند. توزیع خاک‌های حاصلخیز در کشور ما بسیار متغیر بوده و حاصلخیزی خاک‌ها نیز در معرض تهدید قرار گرفته است. میزان فرسایش در کشور ما 10برابر متوسط جهانی یعنی حدود 17 تن در هکتار است.
برخی آمارهای تایید نشده حاکی از بیابانی شدن سالانه یک میلیون هکتار از اراضی کشور است که به انحای مختلف از جمله شور شدن خاک‌های شیرین در اثر آبیاری با آب‌های شور، مورد کشت قرار نگرفتن زمین‌های حاصلخیز و فرسایش آنها، تخریب جنگل‌ها و مراتع و سایر موارد صورت می‌گیرد.
وضعیت فعلی منابع آب کشور نیز نگران‌کننده است. ما بیش از 80درصد از منابع آب‌های تجدیدشونده خود را مصرف می‌کنیم و از نظر شاخص جهانی به این معناست که به مرز بحران رسیده‌ایم. در چند دهه گذشته متوسط بارش ما حدود 130میلیارد مترمکعب در سال بود که در دهه گذشته به 124میلیارد مترمکعب کاهش یافت و در پنج سال گذشته به 115میلیارد مترمکعب رسیده است. آمارها حکایت از مصرف 92درصدی آب در بخش کشاورزی دارد که این میزان سوال جدی در بخش کشاورزی ایجاد کرده و سبب تحلیل‌های نادرست در آن شده است. اگرچه ما معتقدیم تولید به‌ازای هر لیتر آب در بخش کشاورزی پایین و حدود 900 گرم است و این میزان حدود یک‌سوم متوسط دنیاست، اما اگر متغیرهای دیگر از جمله حاصلخیزی خاک و سایر موارد را به آن اضافه کنیم موضوع کاملا تغییر خواهد کرد.
در گزارش‌های ارائه شده هیچ‌گاه از راندمان مصرف آب در صنعت و آب شهری و روستایی صحبتی به میان نیامده، اما به نظر می‌رسد که بازده مصرف آب در بخش‌های اشاره شده نیز از بازده مصرف آب در بخش کشاورزی بالاتر نیست. موضوع بعدی این‌ است که متاسفانه در کشور ما با وجود مشکلات عدیده‌ای که در زمینه آب داریم در حوزه استحصال آب و فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری که سبب کاهش تبخیر آب، افزایش ذخیره آب در سفره‌های زیرزمینی و کاهش فرسایش و رسوب می‌شود، متاسفانه کاری نکرده‌ایم. در نتیجه بحران آب در کشور جدی‌ است و باید اول عوامل تغییر اقلیم درکشور مطالعه شود تا متوسط بارش سالانه بهبود یابد؛ دوم اینکه بارش ها به‌نحو مطلوب جذب و ذخیره شود و سوم بازده مصرف آب در همه بخش‌های کشاورزی، صنعتی، خانگی و سایر موارد افزایش یابد.