نواختن شیپور از دهانه گشاد

چگونگی واردات برنج در نیمه دوم آبان خبرساز شد. خبرها نه از داخل کشور که با اظهارنظر هندی‌ها شروع شد که با زمزمه‌هایی از آغاز سال نو کلید خورده بود. واردات برنج در یک‌سال گذشته ممنوع شده بود و از آنجا که ایران، خریدار بخش قابل توجهی از برنج هند بود، ممنوعیت صادرات برنج به ایران، وضعیت این محصول را در هند دچار بحران کرد. خبر صدور مجوز واردات برنج در ماه اخیر با تکیه بر اظهارنظری از مدیرکل انجمن صادرکنندگان برنج هندی رسانه‌ای شد. بیزینس استاندارد در نقل قولی از راجان ساندرسان نوشته بود، سیگنال‌هایی از واردکنندگان در ایران درباره احتمال صدور مجوزهای جدید در دسامبر یا ژانویه دریافت کرده است.

عباس کشاورز، معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی بلافاصله اعلام کرد، مجوزی برای واردات برنج صادر نشده است. این مقام مسئول صدورمجوز واردات برنج را بسته به مصوبات تعرفه از سوی شورای اقتصاد و بررسی میزان برنج مورد نیاز کشور دانسته و البته واردات برنج را غیر‌ممکن ندانسته است اما بعد از این اظهار نظر، عبدالمهدی بخشنده، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی نیاز کشور را به واردات برنج یک‌میلیون و 100‌هزار تن اعلام کرد. بخشنده در توضیحات بیشتری گفته بود، سالانه نزدیک به 300 هزارتن برنج که از گروه کالاهای اساسی است برای حفظ ذخایراستراتژیک و جایگزینی برنج تازه با کهنه از طریق شرکت بازرگانی دولتی ایران تامین و وارد می‌شود.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی از بررسی مقدار مورد نیاز مصرف داخلی خبر داده تا در صورت کسری، واردات برنج به میزان مشخصی انجام شود. بخشنده تولید داخلی را اولویت این وزارتخانه عنوان کرده است. باوجود اینکه این دو مقام مسئول در وزارتخانه جهاد کشاورزی واردات برنج را غیر‌ممکن ندانستند، اما دبیر انجمن برنج کشور، بازار داخلی را به واردات این محصول بی‌نیاز دانسته.

به گفته جمیل علیزاده شایق با وارداتی که در سال‌های 92 و 93 انجام شد و تولیدی که در سال جاری صورت گرفته است، نیازی به واردات برنج نیست. این فعال بخش خصوصی معتقد است بخشی ار برنج‌های وارداتی قاچاق است و چنانچه معدوم نشده باشند، افزون بر آن تولید داخلی برای مصرف سال جاری کفایت می‌کند در غیر‌این صورت هم نیاز به واردات جزیی خواهد بود.

این در حالی است که شایق در برنامه تلویزیونی «روز آمد» از شبکه پنج صدا و سیما در مورد واردات برنج نظر دیگری داده است. او گفته، تولید داخلی امسال 2‌میلیون تن برآورد می‌شود، در حالی که نیازمصرف داخلی 3‌میلیون تن است بنابراین یک‌میلیون تن برنج باید وارد کنیم که به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. اما در کنار این اظهارنظرهای مختلف، معاون وزارت جهاد کشاورزی اخیرا نیاز کشور را 600 تن اعلام کرده است. علی قنبری به ایسنا گفته است: وضعیت برنج امسال از سال گذشته بهتر است و حداکثر تا 600 تن اجازه واردات برنج را به بخش خصوصی می‌دهیم.

دولت با استان‌های متخلف برخورد کند

از طرفی دیگر با وجود بحران آب در سال جاری باوجود اینکه از سوی دولت، اغلب استان‌ها به جز سه استان، از کاشت برنج ممنوع شدند، تنها چند استان به دستور دولت عمل کردند. موضوعی که رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران آن را تخلف می‌داند و معتقد است دولت باید با این موضوع برخورد کند چرا‌که کشور با کاهش آب‌های زیرزمینی و منابع آبی مواجه است و ممنوعیت دولت برای حفظ منابع آبی موجود است.

کاوه زرگران آمارهای اعلام شده از موجودی برنج را غیر‌واقعی می‌داند. به گفته وی، ارقامی که وزارت جهادکشاورزی ارائه می‌دهد معمولا پس از فصل برداشت محقق نمی‌شود. زرگران با بیان اینکه در دولت دهم معمولا پیش‌بینی‌ها اشتباه بود، می‌گوید: متوسط برداشت معمولا یک‌میلیون و 800 هزارتن است یعنی به 2‌میلیون تن هم نمی‌رسد. به گفته دبیر کل انجمن صنایع غذایی ایران، امسال بین 150 تا 200‌هزار تن برنج از طریق بازارچه‌ها مرزی وارد شده است. زرگران معتقد است، دولت برای بازارچه‌های مرزی باید برنامه‌های کلان تدوین کند، چراکه نه‌تنها در مورد برنج که میوه و محصولات کشاورزی بدون نظارت معاونت باغبانی و با سازمان اصلاح نباتات از این طریق قاچاق شده و با ورود برخی آفت‌ها، باغداران دچار مشکل شده‌اند.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران می‌گوید: در مورد برنج، میزان تولید داخل کفایت نمی‌کند. ما طبیعتا به واردات نیاز داریم و آمار هر ساله گمرک این را نشان می‌دهد. اما اینکه سیاست‌گذاری باید چطور باشد، واقعیت این است که ما می‌خواهیم شیپور را از دهانه گشاد آن بزنیم. ابتدا می‌گوییم خودکفا هستیم و نیاز به واردات برنج نداریم اما بعد از با رسیدن فصل برداشت، می‌گوییم باید واردات داشته باشیم.

به گفته زرگران از آنجایی که قاچاق به شکل غیر‌قانونی و زیرزمینی انجام می‌شود، محاسبه برنج قاچاق غیر‌ممکن است و نمی‌توانیم آمار دقیقی از آن داشته باشیم. این فعال اقتصادی آمار قاچاق برنج را اغراق‌آمیز می‌داند. به گفته وی برنج به لحاظ حجم و ارزش، نمی‌تواند برای قاچاق در حجم بالا مناسب باشد، قاچاقچیان کالایی را قاچاق می‌کنند که ارزش بالا و حجم کم داشته باشد.

به گزارش «فرصت امروز» واردات برنج به کشور در سال گذشته ممنوع بوده است. در حال حاضر و با رسیدن فصل برداشت نه‌تنها واردکنندگان درانتظار صدور مجوز ار سوی دولت هستند که هندی‌ها نیز برای از سر‌گیری صادرات به بزرگ‌ترین مشتری‌شان لحظه‌شماری می‌کنند. تعیین قطعی میزان تولید داخلی، زمان مناسبی برای تحلیل اظهار نظرات مختلف مسئولان دولتی و فعالان بخش خصوصی خواهد بود.