نظام بانکی با الهام از اقتصاد مقاومتی پیش می‌رود

بازپرداخت بدهی دولت به نظام بانکی، تاسیس شرکت مدیریت دارایی برای خروج مطالبات مسموم از شبکه بانکی و سالم‌سازی ترازنامه بانک‌ها، تقویت سرمایه پایه بانک‌ها، راه‌اندازی بازار بدهی توسط دولت، استقرار حاکمیت شرکتی، برخورد با موسسات مالی غیر‌مجاز و استمرار آن، اصلاح قوانین ناظر بر فعالیت‌های پولی و بانکی و تصویب قانون بانکداری و قانون بانک مرکزی از مهم‌ترین برنامه‌ها برای حل مشکلات ساختاری نظام بانکی کشور است. 

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی در برنامه مثبت و منفی پنج شبکه پنج سیما در خصوص نرخ سود بانکی در سال‌های قبل گفت: در دولت‌های گذشته رویکرد متخذه در مقابل نرخ‌های سود دستوری بود و باوجود تحولات نرخ تورم، نرخ سود در مسیری دیگر حرکت می‌کرد. 

وی در این خصوص ادامه داد: قانون منطقی کردن نرخ‌های سود بانکی نیز این پدیده را پیچیده‌تر کرده بود به‌طوری‌که سپرده‌گذار از سپرده‌گذاری در بانک متضرر می‌شد و رانتی هم برای تسهیلات گیرنده به‌وجود می‌آمد و این امر باعث می‌شد بازار منابع قابل قرض در کشور شفاف نشده و به تعادل نرسد.

چسبندگی نرخ سود بانکی

قربانی با بیان اینکه در دوره جدید مشکل به‌صورت دیگری رخ داده است، اظهار داشت: باوجود کاهش نرخ تورم و توفیقات حاصله در این زمینه، نرخ‌های سود از خودش چسبندگی نشان می‌دهد که به ضرر رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در کشور است. معاون اقتصادی بانک مرکزی چسبندگی نرخ سود بانکی را معلول یک سری شرایط دانست و گفت: مکانیزم سود بانکی به صورتی نیست که بانک‌ها تصمیم بگیرند نرخ را بالا نگه دارند چون منافع بیشتری کسب می‌کنند، بلکه در عمل بانک‌های کشور در نرخ تسهیلات منطقی پایین، منافع بیشتری به دست می‌آورند، زیرا وقتی نرخ سود تسهیلات به طور غیرمنطقی بالا می‌رود، در عمل منابع به سمت فعالیت‌های ریسکی می‌رود و در این صورت بانک‌ها درگیر چرخه باطلی می‌شوند که حجم و نسبت مطالبات معوقات‌شان را بالاتر می‌برد و چسبندگی نرخ سود افزایش می‌یابد.

قربانی در شرایط عادی مکانیزم بازار را عامل تعیین نرخ سود بانکی دانست و تاکید کرد: البته بانک‌های مرکزی به‌عنوان ناظر پولی باید اطمینان حاصل کنند آنچه در بازار جریان دارد با اقتضائات کلان و مسائل اقتصادی کشور همخوانی داشته باشد. وی با بیان اینکه نرخ سود سپرده باید در نهایت 2 الی 3 درصد بیشتر از تورم باشد، گفت: نرخ تسهیلات باید اندکی بیشتر از حد نرخ تورم باشد تا تسهیلات‌گیرنده بتواند با بازده معقولی آن را به بانک بازگرداند.

معاون اقتصادی بانک مرکزی دلایل بالا بودن نسبت مطالبات معوق در کشور را رویکردهای دستوری، ضعف‌های قانونی و مقرراتی و تکالیف اعمال شده به بانک‌ها دانست و گفت: 110 هزار میلیارد تومان بدهی دولت به بانک‌ها، مطالبات معوق انباشته، منابع حبس شده در دارایی‌های ثابت و به‌طور کلی منابع غیر‌چرخنده، باعث انجماد دارایی‌ها در شبکه بانکی شده است. وی با بیان اینکه وقتی بانک‌ها به دلیل عدم چرخش مطالبات خود به رقابت بر سر جذب سپرده و بالا بردن نرخ‌های سود سپرده روی می‌‌آورند، نرخ تسهیلات هم بالا می‌رود، افزود: در این حالت نرخ‌های سود از نرخ تورم تبعیت نخواهند کرد.

ماهیت مشابه بدهی دولت و معوقات بانکی

قربانی بدهی دولت را هم دارای ماهیتی شبیه مطالبات معوق دانست و گفت: بدهی دولت به‌دلیل اینکه تضمین دولت را دارد در سرفصل مطالبات غیرجاری طبقه‌بندی نمی‌شود. وی با بیان اینکه تنگناهای مالی به‌وجود آمده مشکل ساختاری است، گفت: قاعدتا راه حل این مشکلات نیز ساختاری است. لیکن به‌عنوان اقدامات کوتاه‌مدت، بانک مرکزی از طریق سپرده‌گذاری در بازار بین‌بانکی، ساماندهی اضافه ‌برداشت بانک‌ها و تبدیل آن به قراردادهای اعتباری، کاهش سپرده‌قانونی بانک‌های تجاری، رصد روزانه بازار بین بانکی ریالی به همراه تعامل موثر با شبکه بانکی کشور، زمینه را برای کاهش نرخ‌ سود در بازار بین بانکی فراهم ساخته است، به‌طوری‌که نرخ سود معاملات در این بازار از 29 درصد در پایان سال 1393 به حوالی20 درصد در هفته‌های پایانی دی‌ماه 1394 کاهش یافته که گامی بسیار مهم در جهت کاهش پایدار و غیردستوری نرخ‌های سود بانکی و تخفیف تنگناهای مالی کوتاه‌مدت بانک‌ها و کاهش هزینه تامین مالی به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه در هیچ دوره‌ای به قوت دوره اخیر، با موسسات غیر‌مجاز برخورد نشده بود، افزود: بانک مرکزی در چند ماه گذشته حسب مصوبه‌ای که از شورای عالی امنیت اخذ کرد، کارگروهی از دستگاه‌ها و نهادهای مختلف نظیر قوه قضائیه، وزارت اطلاعات، دادستانی، نیروی انتظامی و سایر اعضای مرتبط در این قضیه را تشکیل داده و تا زمان تعیین‌تکلیف تمامی موسسات غیر‌مجاز از موضوع عقب‌نشینی نخواهد کرد.

قربانی یکی از دلایل گسترش موسسات غیر‌مجاز را سرکوب مالی و ظلم به سپرده‌گذاران در سال‌های قبل عنوان کرد و گفت: در گذشته در حالی که تورم در سطوح بالاتر از 30‌درصد بود نرخ سود بانک‌ها بسیار کمتر در نظر گرفته می‌شد، در نتیجه سپرده‌گذاران برای ترمیم قدرت خرید سپرده خود با ریسک بیشتر در این موسسات سرمایه‌گذاری می‌کردند. وی با اشاره به اینکه همه دستگاه‌ها در مقابل این پدیده با بانک مرکزی همکاری می‌کنند، گفت: در برخورد با این موسسات روش معقولانه‌ای در پیش خواهیم گرفت. 

معاون اقتصادی بانک مرکزی با بیان اینکه به دلیل اهمیت نظام مالی، نوک پیکان تحریم‌ها به سمت آن بوده، گفت: بر خلاف کشورهای دیگر، در ایران تامین مالی بر عهده نظام بانکی بوده و نقش بازار سرمایه در تامین مالی اقتصاد کم‌رنگ است. وی در خصوص مشکلات نظام بانکی در سال‌های اخیر گفت: دسترسی به نظام مالی بین‌المللی کاهش یافته و در نتیجه هزینه تامین مالی بالا رفته بود که بعد از برجام این هزینه‌ها به حالت قبلی خود بازخواهد گشت. در نتیجه این امر، هزینه تمام شده کالاهای واسطه‌ای و مصرفی در کشور کاهش خواهد یافت و این امر بر تورم تاثیر کاهنده خواهد داشت.

قربانی با بیان اینکه دسترسی به منابع تامین مالی باعث تسهیل در واردات می‌شود، گفت: از این پس، مبادلات خارجی کشور به سمت گشایش اعتبارات اسنادی سوق خواهد یافت، به‌طوری‌که بخشی از هزینه‌ واردات کالاهای واسطه‌ای و مصرفی پرداخت و بخشی در آینده تامین می‌شود. وی با بیان اینکه خطوط فاینانس و ریفاینانس احیا خواهد شد، گفت: در آینده تقاضای ارز در کشور پایین خواهد بود و به حالت مرسوم گذشته باز خواهیم گشت.