معرفی و برند سازی مقاصد گردشگری با تکیه بر صنعت بسته بندی

بسته بندی یک محصول با اهدافی نظیر محافظت وجلوگیری از آسیب ها و تغییر شکل ظاهری و همچنین جلوگیری از تغییر در ماهیت و کارکرد آن انجام می شود. بنابراین مراحل بسته بندی یک محصول (مطالعه، طراحی و اجرا) همزمان با تولید محصول و بعضا پیش از تولید آن صورت می پذیرد.

امروزه هدف از بسته بندی بسیار فراتر از محافظت فیزیکی وتغییر ماهیت محصول است. در واقع سعی می شود در بسته بندی یک محصول به مواردی نظیر بازاریابی، تبلیغات، برند سازی و... نیز توجه شود به همین خاطر بسته بندی محصول از اهمیت بسزایی برخوردار است.

این اهمیت به خاطر نقش و تاثیر بسته بندی در معرفی آن و ایجاد تصویری ذهنی از محصول در نزد مشتری است. مثلا ما با دیدن کارتن مکعب مستطیلی و اغلب به رنگ های شاد و طرح های فانتزی به یاد دستمال کاغذی و بالعکس آن یعنی با شنیدن نام دستمال کاغذی به یاد بسته بندی آن می افتیم. در واقع تصور از یک محصول تاحد زیادی تحت تاثیر بسته بندی آن و اعتماد ما به برخی محصولات تحت تاثیر تصویر ذهنی است که از بسته بندی آنها داریم.

به عنوان مثال اگر فردی به فروشگاهی مراجعه کرده و درخواست روغن مایع دارد تصویری که وی از روغن مایع دارد (فارغ از نام و برند محصول)کالایی در بسته بندی بطری شکل به رنگ زرد یا طلایی است، حال اگر روغن مایعی در استوانه سفید رنگ به مشتری عرضه شود از خرید آن امتناع می کند زیرا در ذهن وی روغن مایع یعنی بطری یک لیتری زردرنگ.

به همین خاطر است که برای ورود به بازار ابتدا سعی می شود محصولاتی مشابه (حداقل از نظر نوع بسته بندی) را عرضه و سپس به صورت مرحله به مرحله تغییرات موردنظر خود را با اهدافی نظیر تمایز، نوآوری و... در محصول و بسته بندی ارائه کنند.

بسته بندی و محصولات سنتی

امروزه ما شاهد آن هستیم که تمایل و امکان سفر رفتن به شدت گسترش یافته و این مسافرت ها بیشتر با هدف رسیدن به مقاصد روستایی و... که دارای آب وهوایی مطبوع و فارغ از تنش های موجود در زندگی شهری است، صورت می گیرد. یکی از رسوم مسافرت و سفر رفتن نزد ما ایرانیان خرید سوغات و محصولات محلی و تولیدی در مقصد است که به بخشی جدایی ناپذیر از سفرهای مان تبدیل شده است.

محصولات خریداری شده مانند هر کالای دیگری برای اهدافی که پیشتر ذکر شد نیاز به بسته بندی دارند. حال می توان با اعمال استانداردهایی در بسته بندی محصولات محلی و ایجاد شرایطی که باعث سهولت حمل ونقل می شود موجب فروش و استقبال بیشتر مسافران از این محصولات شد.

علاوه بر سهولت حمل ونقل، استفاده از بسته بندی در عرضه محصولات باعث افزایش نظارت سازمان های ذی ربط در صنایع دستی و محصولات محلی می شود که موجب اطمینان خاطر بیشتر مسافران از سالم بودن و استاندارد است.

همچنین با بسته بندی محصولات از ورود افراد سودجو در این بخش جلوگیری می شود. در واقع ایجاد انحصاری مدیریت شده، علاوه بر حفظ بازار افراد محلی باعث جلوگیری از ورود افراد سودجو در تولید محصولات موردنظر می شود که این امر سبب استمرار مشاغل در این حوزه خواهد شد.

می توان با اتخاذ تصمیماتی در طراحی بسته بندی محصولات به استراتژی های تبلیغاتی خاصی برای یک محصول و منطقه گردشگری دست یافت. به عنوان مثال امروزه تمامی افراد با دیدن ظرف های حلبی دایره ای شکل به قطر 15 تا20سانتی متر و ارتفاع 5سانتی و نقوشی که برآن طراحی شده به یاد شهر های مذهبی و خصوصا شهرقم می افتند. درواقع به مرور زمان و با ایجاد بسته بندی مرسوم برای سوهان به عنوان مهم ترین سوغات شهر قم با دیدن بسته بندی تصویر، شهر قم در خاطر بیننده زنده می شود.

حال با توجه به این نکته می توان از این طریق به تبلیغات بلند مدتی نسبت به حضور فرد در مقصد گردشگری نائل آمد. به این وسیله یاد و خاطره شهر و مقصد موردنظر بیشتر در ذهن افراد باقی می ماند.

پیشنهاداتی برا ی بسته بندی محصولات محلی

1- مرحله مطالعه طراحی و نوع بسته بندی به دقت صورت گیرد تا از ایجاد تغییرات احتمالی تاحدممکن جلوگیری شود زیرا تغییرات زیاد در بسته بندی یک محصول مدت زمان تثبیت برند سازی آن را طولانی می کند.

2- در طراحی محصول به استانداردهای نگهداری محصولات به خوبی دقت شود و عواملی نظیر حمل ونقل، قرارگیری در کنار سایر وسایل و... مورد توجه قرار گیرد.

3- این بسته بندی ها به صورت کلی و با ارائه استانداردهایی از سوی سازمان های ذی ربط ساخته شود که بتوان تبلیغات را به خوبی و هدفمند اجرا کرد.

4- در طراحی این بسته بندی ها به کاربردهای فرعی آنها پس از مصرف نیز توجه شود که مدت نگهداری بسته بندی نزد افراد طولانی تر باشد. به عنوان مثال کاربردهای فرعی نظیر گلدان گل، تابلو های سنتی و جعبه های فانتزی یا نقوش اسلیمی و... .

سعی شود تا حد امکان نمادها وآداب ورسوم منطقه موردنظر در بسته بندی به کار گرفته شود که به خوبی معرف منطقه موردنظر باشد.

در آخر شناسه هایی برای بسته بندی های مورد تایید تعیین شود که از ورود افرادسودجو به این بخش جلوگیری شود.

نویسندگان:

دكتر مهدی كنعانی : مدرس دانشگاه

سید رشید شاهچراغ : دانشجوی كارآفرینی و فعال حوزه گردشگری