رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران عنوان کرد / مصرف کننده در معرض بیشترین آسیب های تولید

مصرف کنندگان چه حقی برگردن تولید کننده دارند و چه کسی از حقوق آنها حمایت می کند. رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران معتقد است که در ایران مصرف کننده بیشترین آسیب را از تولیدات غیر استاندارد و بی کیفیت می بیند و دستش به جایی نمی رسد.

مهدی پورقاضی اما تولید کننده را بی نصیب از آسیب ها نمی داند. به گفته او، ظاهر ماجرا این است که تولید کننده آسیبی نمی بیند اما او نفر بعدی است. پور قاضی در گفت وگوی مفصل زیر از ضرورت شکل گیری انجمن های صنفی حمایت از حقوق مصرف کنندگان گفته؛ موضوعی که از دغدغه هایش در کمیسیون صنعت اتاق تهران است و با مطرح شدن در این کمیسیون می رود تا با مشورت و کمک اعضا به ایجاد زمینه های لازم برای شکل گیری این انجمن ها بینجامد. 

ما در ایران سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان را داریم؛ سازمانی دولتی که شما حتی به نام آن هم انتقاد داشتید که چطور می شود یک سازمان از هردو حمایت کند. در قوانین این سازمان هرجا از مصرف کننده نام برده شده، در مقابلش تولیدکننده، واردکننده، توزیع کننده گذاشته شده است، کدام یک از اینها بیشترین مسئولیت را در برابر مصرف کننده دارند؟

برای کالاهایی که تولید داخل است قاعدتا تولید کننده و سازمان هایی که روی آن نظارت دارند، بیشترین مسئولیت را دارند، در مورد کالاهای وارداتی هم واردکننده و سازمان های نظارتی. درباره سازمان های نظارتی باید اضافه کنم بیشتر در مورد کالاهایی است که به سلامت و امنیت مردم مربوط می شود و حتما باید این نظارت وجود داشته باشد. به نظر من در این بخش تا حدودی کارها انجام می شود، اما در حوزه ای مانند خودرو اصلا اینطور نیست.

وقتی شما خودرو می خرید تقریبا هیچ کس مسئولیت خطاهای تولید کننده را به عهده نمی گیرد یا حتی اگر کالای وارداتی به جز غذا و دارو می خرید باز هم کسی را پیدا نمی کنید که مسئولیت کیفیت کالا را به عهده بگیرد، در حالی که در کشورهای پیشرفته این مسئله کاملا روشن و شفاف شده است. تولید کننده موظف است قیمت هایش را اعلام کند، اگر کالا اشکال داشت آن را پس بگیرد و جبران خسارت کند اما هیچ کدام از اینها در کشور ما نیست به همین دلیل است که مصرف کننده بیشترین آسیب را از کالای کم کیفیت می بیند و دستش به جایی نمی رسد.

به نظر می رسد این چرخه آسیب همچنان پابرجا مانده، آیا این آسیب یک طرفه است و کار تولید کننده را دچار اختلال نکرده است؟

اینطور نیست، به نظر من نفربعدی تولید کننده است که زیان می بیند، ظاهر ماجرا این است که تولید کننده به دلیل عدم نظارت بر کیفیت، استفاده اش را می برد، اما واقعیت این است که به موازات همین اتفاق، صنعت ما از قدرت رقابت خارج شده است و دقیقا به همین دلیل است که وقتی کالای خارجی وارد می شود همه به سمت آن می روند، یعنی عجیب نیست که وقتی به مصرف کننده می گویید پروفیل در و پنجره ایرانی و ترک موجود است او ترک را انتخاب کند حتی اگر گران تر باشد چون در ذهنش جا افتاده است که کالای ترک کنترل کیفی داشته و این رفتار باعث می شود کالای ایرانی در فشار قرار گیرد و در بازار طرفدار نداشته باشد.

اما همه ما همیشه می شنویم که تولیدکنندگان داخلی از حضور بی شمار کالاهای خارجی، ترک، هندی، چینی و... در بازار داخلی گلایه داشته و انتقادهای شدیدی هم به آن دارند.

بله دقیقا، اما نمی گویند چرا مصرف کننده که مختار و مجاز است کالای ایرانی یا خارجی بخرد هنوز ترجیح می دهد کالای خارجی بخرد و اشکال کار هم اینجاست که سال هاست ما حقوقی را برای مصرف کننده قایل نشدیم و این باعث شده مصرف کننده در واقع به طور احساسی تصمیم بگیرد که کدام را انتخاب کند و این شعارهایی که می دهیم پوشاک ایرانی بخر، لوازم تحریر ایرانی بخر و... در حد شعار باقی مانده و ممکن است به طورلحظه ای مصرف کننده را متقاعد سازد که کالای ایرانی بخرد، اما در نهایت می رود دنبال کالایی که می تواند به آن اعتماد کند.

و اینجا سازمان حمایت از مصرف کنندگان چه وظیفه ای دارد؟

به نظر من این اتفاقات می تواند نتیجه ناکارآمد بودن و ناکافی بودن عملکرد این سازمان باشد. به همین دلیل ما درکمیسیون صنعت اتاق تهران طرح تشکیل انجمن های صنفی حمایت از حقوق مصرف کنندگان را دادیم و در حال بحث و بررسی این موضوع هستیم. ما اگر سازمان ها و انجمن های حمایت از مصرف کننده را ایجاد کنیم در نهایت دربلند مدت به نفع صنعت و تولید کشور خواهد بود، ضمن اینکه این فقط در مورد تولید صنعتی نیست، درباره خدمات هم است مانند بیمه یا خدمات پزشکی که در سال های اخیر نارضایتی های زیادی داشته و سازمان نظام پزشکی هم نتوانسته کارکرد لازم را داشته باشد و از حقوق بیماران در برابر تصمیم های اشتباه پزشکان حمایت کند.

جناب پورقاضی این انجمن ها باید چه ساختاری داشته باشند و اعضای آنها چه کسانی باشند. مثلا یک تولید کننده چطور می تواند در این ساختار قرار گیرد و از حقوق مصرف کننده حمایت کند؟

خود مصرف کنندگان باید اعضای این انجمن ها باشند، اما بحث کارشناسی کنند، مثلا باید یک پزشک داشته باشند که خدمات پزشکی را ارزیابی کند یا یک صنعتگر یعنی یک نهاد مردمی باشد که برای حمایت از مصرف کننده از توان کارشناسی و حرفه ای استفاده کند. مهم تر از آن باید ارتباطش را با قوه قضاییه تسهیل کند یعنی اگر جایی ببیند خدمات درستی ارائه نشده بتواند شکایت کند. در همه جای دنیا همین طور است. مثلا تولید کننده باید بابت اطلاعات نادرست روی کالا پاسخگو باشد. تاکید می کنم، سازمان های دولتی و دستگاه حاکمیت باید ارتباط بین انجمن های مصرف کنندگان را با قوه قضاییه و اجرایی کردن موارد توافق شده بین تولید کننده و مصرف کننده پیگیری وحمایت کنند که به سرانجام برسد، اما قرار نیست دولتی ها این انجمن ها را بگردانند، بلکه گردانندگان اصلی خود مصرف کنندگان هستند.

انتخاب اعضای این انجمن ها از میان مصرف کنندگان کمی سخت به نظر می رسد، سابقه این انجمن ها در دیگرکشورها چطور است؟

ما هنوز جزییات بیشتری از این مسئله آماده نکرده ایم، اما یکی از برنامه های جدی کمیسیون صنعت است و باید مطالعه و تحقیق بیشتری کنیم. ولی به نظر من شبیه هیأت منصفه در دادگاه ها هستند. گروهی از فرهیختگان، دانشگاهیان، فرهنگیان و صنعتگران انتخاب می شوند و مسئول حمایت از حقوق مصرف کنندگان هستند. با تشکیل این انجمن ها، حمایت از مصرف کنندگان جدی تر خواهد شد.

امیدوارم با دنبال کردن این موضوع در کمیسیون صنعت اتاق تهران بتوانیم کم کم زمینه لازم را برای تشکیل این انجمن ها فراهم کنیم. من از رسانه ها می خواهم که روی جنبه فرهنگی این موضوع کار کنند، آنها باید با روشنگری بتوانند مصرف کنندگان و تولید کنندگان را متقاعد سازند که تشکیل انجمن ها یک ضرورت است و با آن مقابله نکنند و دولت هم حمایت کند تا این انجمن ها شکل بگیرند.

آیا فکر می کنید در برابر تشکیل این انجمن ها مقاومت های جدی شکل بگیرد، این مقاومت ها از سوی چه کسانی خواهد بود؟

به نظرم مقاومت در برابر این انجمن ها دور از انتظار نیست. به همین دلیل فرهنگ سازی پیش از تشکیل انجمن ها، از سوی رسانه ها می تواند زمینه مناسب را ایجاد کند. مثلا ممکن است در ابتدا ابزاردست عده ای علیه تولید کننده شود. شاید هم ابزار برخی فعالان سیاسی شود یا ممکن است برخی سوءاستفاده کنند و بخواهند از این طریق به یک صنعت یا یک تولید کننده آسیب برسانند به هر حال این مقابله ها و جنبه های منفی هم در ابتدا برای ما قابل پیش بینی است، اما جنبه های مثبتش بسیار بیشتر است.

مصرف کننده چه کاری باید انجام دهد؟

مصرف کننده ای که اهمیت این موضوع را درک کرده باید کمک کند این مسئله ترویج شود تا همه مصرف کنندگان بخواهند هرچه زودتر این انجمن ها تشکیل شود، مصرف کننده باید بخواهد تولید کننده و عرضه کننده کالا نسبت به محصولی که می دهد متعهد باشد.

مثلا یکی از رفتارها که بارها در مورد آن بحث شده، این است که مصرف کننده کالایی را که بی کیفیت است خریداری نکند، آیا این رفتار می تواند تاثیرگذار باشد؟

بله تاثیر گذار است. مصرف کننده باید انفعال را کنار بگذارد و ناامید نشود. اگر تولید کننده زمان تحویل خودرو را دو ماهه اعلام کرد و شش ماه طول کشید، خریدار باید برود و ادعای خسارت کند. مصرف کننده را باید تهییج کرد که برای حقوق خودش تلاش کند. ما در اتاق تهران در حال تلاش برای این کار هستیم.

تشکیل این انجمن ها بر تولید کننده چه اثری خواهد گذاشت، آیا امنیت شان تهدید می شود؟

به نظرمن مصرف کننده و تولید کننده هردو برنده این کار هستند و شاید تولید کننده بیشتر استفاده ببرد. ما به عنوان کمیسیون صنعت اعتقاد داریم که این کار به نفع تولید کننده است اگرچه در ابتدای کار ممکن است به نظر بیاید به نفع او نیست چون من به عنوان تولید کننده وقتی نظارت مصرف کننده را داشته باشم به تدریج به سمتی می روم که کالایم را رقابتی کنم و کیفیت کالایم را به کالای ترک، آلمانی و... برسانم و مصرف کننده را متقاعد خواهم کرد از خرید کالای ایرانی پشیمان نخواهد شد.

ارتباط با نویسنده : minoo.galeh@gmail.com